Ποιους παράγοντες πρέπει να λάβει υπόψη μία οικογένεια με άτομο με αυτισμό, για να είναι ευχάριστες οι καλοκαιρινές διακοπές όλων των μελών της;

Γράφει η Πολυξένη Κουραστή, Ψυχολόγος – Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κέντρου Ημέρας Εφήβων και Νεαρών Ενηλίκων με Αυτισμό “Στην Αυλή του Κόσμου” του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου

Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι για όλους μία ευκαιρία για ξεκούραση, χαλάρωση, ταξίδια και ενασχόληση με αγαπημένες δραστηριότητες. Για τις οικογένειες που έχουν παιδιά ή ενήλικες με ΔΑΦ, οι καλοκαιρινές διακοπές μπορεί να αποτελούν μεγάλη πρόκληση. Η κύρια πηγή άγχους για τις οικογένειες αυτές οφείλεται στις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει το άτομο με ΔΑΦ, όσο αφορά την προσαρμογή στην αλλαγή της ρουτίνας ή την προσαρμογή σε ένα νέο περιβάλλον και τη δυσκολία να διαχειριστεί διαφορετικά είδη μετακίνησης (τρένα, πλοία, αεροπλάνα) ή νέες δραστηριότητες.

Η επιτυχία των διακοπών για τις οικογένειες αυτές εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες και τον προγραμματισμό που έχει γίνει πριν από τις διακοπές. Παρακάτω, αναφέρονται κάποιοι παράγοντες, που χρειάζεται να λάβει υπόψη μια οικογένεια με άτομο με ΔΑΦ, ώστε οι διακοπές τους να είναι επιτυχημένες και ευχάριστες για όλους.

Πριν ξεκινήσει ο προγραμματισμός

Πριν ξεκινήσει ο προγραμματισμός των διακοπών θα ήταν χρήσιμο να λάβει κανείς υπόψη του:

• Την ευελιξία του ατόμου με ΔΑΦ. Η ακαμψία μπορεί να δυσκολεύει το άτομο να φανταστεί, να προγραμματίσει και να αντιδράσει λειτουργικά στις αλλαγές.
• Το επίπεδο κατανόησης των πληροφοριών. Αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει και την κατανόηση του λόγου. Επίσης, χρειάζεται να ληφθεί υπόψη το κατά πόσο το άτομο με ΔΑΦ μπορεί να εκφράσει τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τους φόβους του και με ποιο τρόπο.
• Πόσο ικανό είναι το άτομο να κατανοήσει και να αλληλεπιδράσει με άλλα άτομα.
• Αν έχει το άτομο με ΔΑΦ δυσκολίες αισθητηριακής επεξεργασίας, όπως υπερευαισθησία στο θόρυβο ή δυσκολίες σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα.
• Οι προτιμήσεις και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα των ατόμων με ΔΑΦ πολλές φορές μπορούν να συμπεριληφθούν στις διακοπές.

Στη διάρκεια του προγραμματισμού

Κάποιες πτυχές του ταξιδιού χρειάζεται να προγραμματιστούν αρκετό καιρό πριν και με λεπτομέρεια.

• Η απόσταση του προορισμού διακοπών, η διάρκεια του ταξιδιού και το μέσο μεταφοράς. Είναι χρήσιμο να λαμβάνεται υπόψη η ικανότητα του ατόμου με ΔΑΦ να περιμένει, να διαχειρίζεται την πολυκοσμία και τις νέες εμπειρίες.
• Η διάρκεια των διακοπών και οι επιπλέον προσαρμογές που χρειάζεται το άτομο με ΔΑΦ ή η οικογένεια. Για παράδειγμα, το κατάλυμα των διακοπών είναι χρήσιμο να επιλεγεί με γνώμονα τις δυσκολίες αισθητηριακής επεξεργασίας του ατόμου με ΔΑΦ, που μπορεί να αφορούν χρώματα, ήχους, μυρωδιές, θερμοκρασία. Είναι, επίσης, σημαντικό να ληφθεί υπόψη η διαθεσιμότητα οικείων φαγητών.
• Η συμμετοχή του ατόμου με ΔΑΦ στον προγραμματισμό των διακοπών είναι πολύ βοηθητική στις περιπτώσεις που αυτό είναι δυνατό. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο πότε θα ανακοινωθεί η ιδέα των διακοπών. Αν η πληροφορία δοθεί πολύ νωρίτερα, μπορεί να οδηγήσει το άτομο με ΔΑΦ να βιώσει αυξημένο άγχος. Αν η πληροφορία δοθεί πολύ αργά, δε θα έχει τον απαιτούμενο χρόνο για να την επεξεργαστεί.
• Όταν το άτομο με ΔΑΦ συμμετέχει στον προγραμματισμό των διακοπών, είναι χρήσιμο να του παρέχονται όσο το δυνατόν περισσότερες συγκεκριμένες πληροφορίες για τον προορισμό και τις δραστηριότητες. Για παράδειγμα, είναι χρήσιμο να δει φωτογραφίες ή βίντεο από το κατάλυμα και τα μέρη που θα επισκεφθεί. Η πρόσβαση σε συγκεκριμένες πληροφορίες μπορεί να μειώσει τη δυσκολία του ατόμου με ΔΑΦ σχετικά με τις μεταβάσεις και τις νέες εμπειρίες, καθώς θα γνωρίζει τι να περιμένει.
• Ανάλογα με το επίπεδο κατανόησης του ατόμου με ΔΑΦ και το γνωστικό του προφίλ είναι χρήσιμο να υπάρχει ένας τρόπος να υπολογίσει τον χρόνο που υπολείπεται για τις διακοπές, όπως για παράδειγμα ένα ημερολόγιο.

Κατά τη διάρκεια των διακοπών

Κάποιες χρήσιμες συμβουλές, για να κυλήσουν ομαλά οι καλοκαιρινές διακοπές είναι οι εξής:

1. Να υπάρχει ένα ημερήσιο πρόγραμμα, που θα περιλαμβάνει την ώρα του φαγητού και του ύπνου, καθώς και τις υπόλοιπες δραστηριότητες της ημέρας. Ένα δομημένο πρόγραμμα φαίνεται περιοριστικό, αλλά μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε μια ευχάριστη εμπειρία διακοπών και μια κουραστική και δυσάρεστη εμπειρία για όλη την οικογένεια.
2. Να γίνει σταδιακά η έκθεση του ατόμου με ΔΑΦ στο νέο περιβάλλον και να του δοθεί η ευκαιρία να εγκλιματιστεί. Για παράδειγμα, να περάσει την πρώτη μέρα των διακοπών στο κατάλυμα και στη συνέχεια να συμμετάσχει σε δραστηριότητες εκτός του καταλύματος.
3. Οι επισκέψεις σε σημεία ενδιαφέροντος ή οι δραστηριότητες να γίνονται σε ώρες που δεν υπάρχει πολυκοσμία, ιδιαίτερα αν το άτομο με ΔΑΦ έχει αισθητηριακές δυσκολίες ή δυσκολίες με την αναμονή. Η διάρκεια αναμονής μπορεί να σηματοδοτηθεί με ένα χρονόμετρο, ένα οπτικό πρόγραμμα που θα αναφέρει τι πρόκειται να συμβεί μετά ή όποιο άλλο τρόπο βοηθά το άτομο να κατανοήσει το πέρασμα του χρόνου (π.χ. “μόλις τελειώσει το CD που ακούς”).
4. Να υπάρχει μια τσάντα που θα περιλαμβάνει αγαπημένες δραστηριότητες ή αντικείμενα του ατόμου με ΔΑΦ που μπορούν να του “αποσπάσουν την προσοχή”, σνακς, ροφήματα και ρούχα. Φροντίστε να περιλαμβάνει αντικείμενα και δραστηριότητες που βοηθούν το άτομο με ΔΑΦ να μειώσει το άγχος του.
5. Το άτομο με ΔΑΦ να έχει πάνω του και σε εμφανές σημείο πληροφορίες ταυτοποίησης, όπως το όνομα, η διάγνωση και ένα τηλέφωνο επικοινωνίας. Έτσι, αν απομακρυνθεί από την οικογένεια και χαθεί, θα είναι εύκολος ο εντοπισμός του.

Καλές διακοπές!

Πηγή άρθρου: Κέντρο Παιδιού & Εφήβου