Γιατί τα αντιοξειδωτικά είναι τόσο σημαντικά και απαραίτητα για τον οργανισμό μας, και τι ακριβώς πρέπει να γνωρίζουμε για τη δράση τους;

Ο γενικός όρος αντιοξειδωτικά αναφέρεται σε μια ομάδα ενώσεων που έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: την εξουδετέρωση των ελεύθερων ριζών. Στην ουσία αποτελούν τη φυσική άμυνα του οργανισμού έναντι της διαδικασίας της οξείδωσης, επιβραδύνοντας τις κυτταρικές και τις βλάβες των ιστών, που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες.

 

Τι είναι οι ελεύθερες ρίζες?

Είναι ασταθή μόρια, που λόγω της έλλειψης ενός ηλεκτρονίου, κυνηγούν να “ζευγαρώσουν” το μοναχικό τους ηλεκτρόνιο, κλέβοντας εξωτερικά ηλεκτρόνια από άλλα μόρια στον οργανισμό μας, με αποτέλεσμα να διαταράσσουν τη λειτουργία τους.

 

Και πόσο κακό μπορεί να είναι αυτό?

Η αλήθεια είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είναι καθόλου κακό, το αντίθετο μάλιστα! Για παράδειγμα, σε περίπτωση που προσβληθεί ο οργανισμός σου από ένα παθογόνο μικρόβιο ή κάποιον ιό, το ανοσοποιητικό επιστρατεύεται, στέλνοντας μια στρατιά ελεύθερων ριζών, για να τα καταπολεμήσει μέσω μια οξειδωτικής έκρηξης. Οι ελεύθερες ρίζες, δηλαδή, κλέβουν ηλεκτρόνια από τον εισβολέα (ιός, μικρόβιο) και έτσι τον αποδυναμώνουν με αποτέλεσμα να καταπολεμάται η ασθένεια.

 

Αντίστοιχα, παραγωγή ελευθέρων ριζών εμφανίζεται και κατά τη διάρκεια της άσκησης. Και εκεί είναι θεμιτό, για να εμφανιστούν τα ευεργετικά αποτελέσματα της φυσικής δραστηριότητας, όπως είναι η ευαισθητοποίηση των μυϊκών κυττάρων στην ινσουλίνη.

 

 

Όμως…

Όταν η παραγωγή ελεύθερων ριζών ξεπεράσει το φυσιολογικό επίπεδο ή μειωθούν σημαντικά τα διαθέσιμα αντιοξειδωτικά, τότε αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος εμφάνισης οξειδωτικού στρες, το οποίο είναι επιζήμιο για το DNA και τις κυτταρικές μεμβράνες.

 

Επιπλέον, θεωρείται υπεύθυνο για την πρόκληση ή επιδείνωση χρόνιων ασθενειών και νευροεκφυλιστικών παθήσεων, όπως καρκίνος, καρδιακά νοσήματα, φλεγμονώδη νοσήματα, μεταβολικές διαταραχές, νόσος Alzheimer, Parkinson κ.ά., ενώ έχει ενοχοποιηθεί και για την πρόωρη γήρανση.

 

Πώς σχηματίζονται οι ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό μας?

Οι ελεύθερες ρίζες παράγονται ως παραπροϊόντα του μεταβολισμού, ως αποτέλεσμα επιμόλυνσης, φλεγμονής, άγχους, άσκησης, ασθένειας κ.ά. Εισέρχονται στον οργανισμό μέσω της τροφής, όπως από επεξεργασμένα τρόφιμα, αλκοόλ, τρόφιμα εκτεθειμένα σε ρυπαντές και τοξικά απόβλητα, έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, καπνός τσιγάρου, κ.ά.

 

Ποια είναι η δράση των αντιοξειδωτικών έναντι των ελευθέρων ριζών?

Τα αντιοξειδωτικά, τόσο αυτά που παράγονται στο σώμα μας, όπως γλουταθειόνη, συνένζυμο Q10, μελατονίνη, α-λιποικό οξύ (ALA), όσο και αυτά τα οποία προσλαμβάνουμε διατροφικά, μάχονται και εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, προσφέροντάς τους τα ηλεκτρόνια που χρειάζονται. Με τον τρόπο αυτό, οι ελεύθερες ρίζες σταθεροποιούνται και σταματάει η καταστροφική επίδραση τους έναντι των άλλων μορίων του οργανισμού.

 

Τα πιο γνωστά αντιοξειδωτικά των τροφών είναι η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, το β-καροτένιο, το λυκοπένιο, η λουτεΐνη, οι πολυφαινόλες και ο χαλκός.

 

Τι πρέπει να θυμάσαι;

Πέραν της κοινής χημικής τους ιδιότητας, όλα τα αντιοξειδωτικά δεν είναι ίδια. Κάθε αντιοξειδωτικό έχει τη δική του ξεχωριστή δράση και τη δική του ιδιαίτερη συμπεριφορά στο σώμα σου. Επομένως δεν μπορεί ένα αντιοξειδωτικό να αντικαταστήσει κάποιο άλλο, ή να κάνει “όλη τη δουλειά” για λογαριασμό των υπολοίπων.

 

Πηγές:

https://www.webmd.com/food-recipes/ss/slideshow-all-about-antioxidants

https://health.clevelandclinic.org/what-do-antioxidants-do/

https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/understanding-antioxidants