Έξω από το ερμητικά κλειστό παράθυρο του γραφείου απλώνεται σαν απειλή ένα γκρίζο σύννεφο καπνού. Η Αλεξανδρούπολη καίγεται, ο Πολύγυρος καίγεται, η μισή Ελλάδα καίγεται – η άλλη μισή έχει ήδη καεί. Σηκώνω το ακουστικό και πιέζω σφιγμένη τα νούμερα στο καντράν του τηλεφώνου. Στην άλλη άκρη της γραμμής, η ευγενική φωνή του Δημήτρη Αδάμη, αγαπημένου σκηνοθέτη των παιδιών – και όχι τυχαία – μου δίνει ελπίδα… Σαν μια αχτίδα φωτός που ξεπροβάλλει αχνά πίσω απ’ το σύννεφο, για να μου θυμίσει πως ο ήλιος πάντα λάμπει…

 

Μιλάμε για “Το θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον”, το όμορφο οικολογικό παραμύθι της Σέλμα Λάγκερλεφ, που σκηνοθετεί στην – δυστυχώς – πιο επίκαιρη παράσταση του φετινού καλοκαιριού. Και σκέφτομαι πως – ευτυχώς – έχουμε ακόμα τα παραμύθια! Κι αυτά δίνουν πάντα ελπίδα!

 

Ήταν το οικολογικό μήνυμα του παραμυθιού ένας από τους λόγους που επιλέξατε να σκηνοθετήσετε αυτήν την παράσταση;

Σαφέστατα, ήταν ένας από τους πολύ σπουδαίους λόγους, που με οδήγησαν στην επιλογή του. Πρέπει σε κάθε ευκαιρία να θυμίζουμε στα παιδιά πού ζουν, ότι υπάρχει μία φύση γύρω μας, την οποία πρέπει να σεβόμαστε, να προστατεύουμε και να φροντίζουμε. Είναι η ανάσα μας, η ζωή μας! Το ξεχνούν οι μεγάλοι με τις δουλειές τους, γιατί η καθημερινότητα δεν είναι καλός σύμβουλος, το ξεχνούν και τα παιδιά.

Πρέπει να αφυπνίσουμε τις συνειδήσεις, ειδικά των παιδιών, γιατί αυτά ίσως καταφέρουν, αν όχι να αλλάξουν τη ροή, τουλάχιστον να τη συγκρατήσουν, για να μη γίνουν χειρότερα τα πράγματα. Φανταστείτε πόσο σημαντικό είναι το μήνυμα, αν σκεφτούμε ότι η συγγραφέας μίλησε για αυτό πριν από 120 χρόνια. Έλεγε στα παιδιά να αγαπήσουν τη φύση, γιατί η φύση είναι η ζωή, να την προσέξουν, να μάθουν από αυτήν. Αυτός είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους για να διαβάσει κανείς και το βιβλίο.

 

 

Στη σκηνοθεσία μίας παιδικής παράστασης υπάρχει χώρος για ρεαλισμό;

Όταν αποτυπώνω ένα λογοτεχνικό κείμενο, κάτι που επιδιώκω σε όλες παραστάσεις μου, είναι το παιδί να πάρει μία αφορμή και να ανοίξει το βιβλίο. Για μένα, δηλαδή, η παράσταση ουσιαστικά λειτουργεί σαν τρέιλερ. Είναι σαν να λες στο παιδί “Άνοιξε το παράθυρο και δες το φως, παρατήρησε αυτό που υπάρχει έξω”. Έτσι, λοιπόν, φροντίζω πάντα η σκηνοθεσία να κουβαλάει τη μυρωδιά του βιβλίου, τη βαθύτερη σκέψη του συγγραφέα ή την εικόνα που γέννησε σε μένα ως αναγνώστη. Ακόμα κι όταν υπάρχει εικονογράφηση στο βιβλίο, που πολύ συχνά υπάρχει, θέλω να δουν τα παιδιά μια κοντινή προσέγγιση, ώστε να τη συνδέσουν με το βιβλίο. Δεν το κάνω, όμως, σαν αποτύπωση. Πάντα βάζουμε και τη δική μας πινελιά μέσα σε αυτό, αλλάζοντας ίσως κάποια χρώματα ή τον τρόπο που προβάλλεται η αυθεντική ζωγραφιά.

 

 

Αυτό κάνετε και με τον Νιλς;

Η εικόνα του Νιλς είναι παγκόσμια γνωστή. Αυτός ο μικρούλης, που πετάει πάνω στα φτερά μιας άσπρης χήνας, είναι μια εικόνα συνδεδεμένη και με τα δικά μας παιδικά χρόνια. Όπως και άλλες εικόνες του έργου, όπως η αλεπού που κυνηγούσε τις αγριόχηνες, το άγαλμα που τους κυνηγούσε μέσα στην πόλη… Οπότε δεν μπορούσαμε να μην τις δείξουμε στην παράσταση. Φυσικά και ο ρεαλισμός που υπάρχει στο βιβλίο υφίσταται και στην παράσταση. Έτσι κι αλλιώς, αυτό το βιβλίο μιλάει για την πραγματικότητα, για λίμνες, για πεδιάδες… Μιλάει για έναν μύθο, έναν θρύλο που έχουν εκεί στη Σουηδία, για μια βυθισμένη πολιτεία που κουβαλά ένα τεράστιο νόημα μαζί της, ένα μήνυμα για την απληστία των ανθρώπων. Εκεί δημιουργήσαμε μια πραγματικά μαγική εικόνα για τα παιδιά, μια μεγάλη έκπληξη, που αφήνει ένα επιφώνημα ενθουσιασμού…

 

Στα 20 χρόνια δημιουργικής πορείας σας με τις μαγικές σβούρες έχετε παρουσιάσει πολλές φορές παιδικές παραστάσεις, οι οποίες βασίζονται σε έργα που δεν είναι γραμμένα για παιδιά, όπως το “Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας” του Σαίξπηρ, ο “Δον Κιχώτης” του Θερβάντες και “Η Φάρμα των Ζώων” του Όργουελ. Πώς επιλέγετε το παραμύθι που θα αφηγηθείτε;

Με ιντριγκάρουν πραγματικά αυτές οι ιστορίες. Δεν ξέρω τι είναι και τι δεν είναι για τα παιδιά. Νομίζω, όμως, ότι τα μεγαλειώδη έργα, αυτά που μιλάνε για τον άνθρωπο, με κάποιο τρόπο είναι για τα παιδιά. Διασκευάζοντας ένα μεγάλο μήνυμα, αν πεις στα παιδιά την πρώτη του σημασία, θα το αντιληφθούν. Αρκεί να το πεις με τρόπο προσιτό σε αυτά, μέσα από μια περιπέτεια, μια ωραία αφήγηση, ένα παράδειγμα ή μια μεταφορά. Τα παιδιά είναι οι πιο ανοιχτοί θεατές και ακροατές της ζωής. Και είναι ανοιχτά στα υπέροχα μηνύματα αυτών των σπουδαίων έργων!

Για παράδειγμα, ανεβάσαμε – πρώτοι σε παγκόσμιο επίπεδο – τη “Φάρμα των Ζώων”, με την άδεια του ιδρύματος Όργουελ, αλλάζοντας και λίγο το τέλος της ιστορίας. Ενώ ο Όργουελ τελείωνε με μία εκδοχή της καταστροφής που είχε συμβεί από το εγχείρημα,.εμείς θεωρήσαμε ότι η ουτοπία – και μάλιστα η αναζήτηση του ανθρώπου για την ουτοπία – δεν πρέπει να τελειώσει ποτέ! Η ελπίδα είναι πολύ σημαντική για μένα και αυτά τα 20 χρόνια στο θέατρο για παιδιά, μου έδωσαν ένα ωραίο ταξίδι ζωής. Μέσα από αυτό γνώρισα την ίδια τη ζωή, τους ανθρώπους που είναι κοντά μου, τους φίλους μου, ποιος είμαι!

 

 

Σε κάθε παράστασή σας δίνετε μεγάλη έμφαση και στη μουσική. Είναι για εσάς άλλο ένα “όχημα”, για να μεταφέρετε τα μηνύματα του εκάστοτε έργου;

Η μουσική είναι χαρά. Είναι ένα σωσίβιο, σαν να είσαι εγκλωβισμένος.και κάποιος να σου πετάει ένα σχοινί για να οδηγηθείς προς το φως. Όλες οι παραστάσεις μου ξεκινούν από τη μουσική. Πριν καν αρχίσω να γράφω το έργο, έχω επιλέξει έναν πολύ μεγάλο αριθμό των κομματιών που θα ήθελα να ακούσουν τα παιδιά.

Προσπαθώ να βρω συνάφειες και σχέσεις και ανακαλύπτω συνέχεια νέα πράγματα, παρότι βάζω δυσκολίες στον εαυτό μου. Γιατί όταν σκέφτεσαι ότι πρέπει να βρεις ένα μουσικό θέμα που να σχετίζεται με τη Σκανδιναβία, από Σκανδιναβό συνθέτη, που να “περιγράφει” ένα κριάρι που βγαίνει από μία σπηλιά, δεν είναι πολύ εύκολα τα πράγματα… Και όμως, το βρήκα! Και είναι μαγικό! Ψάχνω στα ντουλάπια της παγκόσμιας μουσικής βιβλιοθήκης.τι θα μπορούσε να ταιριάξει απόλυτα σε αυτό που διαδραματίζεται πάνω στη σκηνή. Ή δίνω σε έναν συνθέτη να γράψει τη μουσική για μια παράσταση,.όπως έγινε με τον Χαρούλη, τον Θηβαίο ή τον Γιάννη Βενιαμίν, έναν πολύ σπουδαίο ροκ τραγουδιστή από τη Θεσσαλονίκη…

 

 

Είχατε πάντα αυτήν τη σχέση με τη μουσική;

Είναι μια μανία που έχω από παιδί! Ξόδευα όλο το χαρτζιλίκι μου σε δίσκους δυσεύρετους, που έβρισκα σε ένα – δυο μαγαζιά της Αθήνας. Τώρα που τα βρίσκω όλα στο διαδίκτυο είναι τεράστια η χαρά μου! Και μακάρι – αυτό ονειρεύομαι – κάποιο παιδί, φεύγοντας από την παράσταση, να αναζητήσει, όπως έκανα κι εγώ σαν μικρό παιδί τότε, αυτές τις μουσικές! Να τις βρει και να τις ανακαλύψει. Και γίνεται, το ξέρω ότι συμβαίνει…

 

Αυτός ήταν κι ο λόγος που επιλέξατε οι παραστάσεις σας να κυκλοφορούν και σε βιβλία – cd από τις εκδόσεις Εν Πλω;

Βέβαια! Καταρχάς, διευκολύνω πάρα πολύ την αναζήτηση με αυτόν τον τρόπο. Εννοείται ότι είναι ένα μαγικό ταξίδι μετά, το όποιο συνεχίζεται. Είναι σαν να παίρνεις την παράσταση μαζί σου. Σχετίζεται, όμως, αυτή η επιλογή και με μια άλλη μανία που είχα μικρός. Ήθελα πάντα να παίρνω το πρόγραμμα κάθε παράστασης που παρακολουθούσα. Πλέον, δυστυχώς υπάρχουν παραστάσεις που δεν έχουν πρόγραμμα. Αυτό για μένα είναι πολύ κακό, γιατί η τέχνη μας είναι εφήμερη, τελειώνει. Αν δεν υπάρχει ούτε ένα πρόγραμμα, που να θυμίζει στον θεατή ότι είδε τη συγκεκριμένη παράσταση, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, είναι κρίμα. Νομίζω, λοιπόν, ότι το βιβλίο λειτουργεί ως αναμνηστικό, ξαναζωντανεύει το συναίσθημα! Αν καταφέρνουμε να ξαναζωντανεύει το συναίσθημα στα παιδιά, όταν ακούν το cd ή διαβάζουν το βιβλίο, είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να συμβεί!

 

 

Μαζί με τον Νιλς, ταξιδέψατε το καλοκαίρι σχεδόν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ποια είναι η “γεύση” που σας αφήνει αυτή η περιοδεία, που ολοκληρώνεται στις αρχές του Σεπτέμβρη;

Θέλω να είμαι ειλικρινής. Δεν μπορώ να πω ότι η γεύση είναι εντελώς γλυκιά. Τα παιδιά έχουν από μόνα τους, σαν ιδιοσυγκρασία, την ελπίδα και την αισιοδοξία. Δυστυχώς, όμως, συνοδεύονται από τους ενήλικες και σε αυτούς βλέπω μια έλλειψη αισιοδοξίας, κάτι που δε μου δημιουργεί χαρά. Σαν να είναι πολύ προβληματισμένοι, κουρασμένοι… Και είναι κρίμα, γιατί οι γονείς δε θα ξαναζήσουν αυτήν την ηλικία των παιδιών – περνάει και φεύγει.

Καταλαβαίνω τι μπορεί να φταίει. Οι δυσκολίες είναι μεγάλες και αυτό το καλοκαίρι αντιμετωπίσαμε βροχές, καύσωνες, φωτιές, καταστροφές… Είναι καταστάσεις που απαιτούν πραγματικά πολύ μεγάλη δύναμη για να τις αντιμετωπίσει κανείς και δεν ξέρω αν την έχουν. Από την άλλη, τα παιδιά βιώνουν με πολύ μεγάλη χαρά αυτό που συμβαίνει στην παράσταση, έρχονται με όλη τους την καλή διάθεση.

Αισθάνομαι ότι χρειαζόμαστε ένα φως. Λείπει το όνειρο στους ανθρώπους. Εμείς είμαστε τυχεροί που έρχονται τα παιδιά, αλλά βλέπω και τα βλέμματα των μεγάλων… Η ζωή είναι δύσκολη για πάρα πολύ κόσμο. Απλά οι περισσότεροι δεν καταλαβαίνουν ότι η τέχνη δεν είναι το επιπλέον, δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάσα! Αν δεν αναπνεύσεις μέσα από την τέχνη, μαζί με το παιδί σου, δεν πρόκειται να βρει το παιδί τον δρόμο του ποτέ. Θα γίνει ένας δυστυχισμένος άνθρωπος, γιατί έχει μάθει να ζει μέσα σε αυτήν την παραίτηση… Το καλύτερο είναι να φέρουμε το παιδί σε επαφή με την τέχνη, γιατί μόνο έτσι θα γίνει ένας άνθρωπος που θα αναζητήσει την ελπίδα! Μόνο έτσι υπάρχει ελπίδα! Αν παραιτηθεί και το παιδί, αλίμονό μας! Ναι, υπάρχει δυσκολία, αλλά αυτήν τη δυσκολία τη δημιουργήσαμε εμείς με τις επιλογές μας. Εμείς, λοιπόν, μπορούμε να την ανατρέψουμε!

 

 

Πέραν των παραστάσεων, κάθε χρόνο προσκαλείτε τα παιδιά σε άλλο ένα όμορφο ταξίδι, με το θεατρικό εργαστήρι Μαγικές Σβούρες. Θα συνεχιστεί και φέτος;

Φυσικά και θα συνεχιστεί! Μάλιστα, έχουμε βρει έναν πολύ ωραίο, νέο χώρο και πάλι στο κέντρο της Αθήνας. Κάθε Οκτώβρη που ξεκινά αυτό το ταξίδι με τα παιδιά είναι για μένα σαν αναζωογόνηση! Κάθε Σάββατο, που βλέπω τα παιδιά, που χωρίζονται σε τρία τμήματα – 5 με 8, 9 με 11 και 12 με 18 χρονών – με όλες αυτές τις διαφορετικές φάσεις των ηλικιών, είναι πραγματικά μαγικό! Καταρχάς, μαθαίνεις τα πάντα, ό,τι καινούργιο κυκλοφορεί!!! (γέλια) Έρχονται κάθε Σάββατο και αντί να μας ακούν αυτά, τα ακούμε εμείς! Κι αυτό νομίζω ότι είναι το πιο σωστό, να ακούς τα παιδιά. Μόνα τους αποφασίζουν ποιο έργο θα ανεβάσουν, μετά από προτάσεις που τους κάνουμε, παίζουν τα θεατρικά παιχνίδια που τους προτείνουμε…

Είναι σαν μια πολύ όμορφη γειτονιά, σαν τις παλιές γειτονιές που είχαμε στις πόλεις και τα χωριά μας,.όπου ο καθένας φέρνει το κατιτίς του από το σπίτι του. Και τα παιδιά αυτά κουβαλάνε από κάθε συνοικία της Αθήνας κάτι δικό τους, τις εμπειρίες τους και τις μοιράζονται με τα άλλα παιδιά. Είναι μαγικό! Όλα, όμως, έχουν ένα κοινό: την αγάπη τους για το θέατρο! Όχι την αγάπη στο να παίξουν θέατρο, αλλά την αγάπη τους να βλέπουν θέατρο και να επικοινωνούν μέσα από την τέχνη του θεάτρου! Υπάρχουν και παιδιά που δε θέλουν να παίξουν ποτέ κάποιον ρόλο, αλλά η βοήθεια που προσφέρουν, η συμμετοχή, η συμπερίληψη είναι μαγική! Τα παιδιά δείχνουν πώς πρέπει να είναι το αύριο, γιατί είναι μαζί! Αυτή η ενασχόληση με το θέατρο ανοίγει με άλλους τρόπους τους δρόμους του μέλλοντος.για τα παιδιά και συνήθως αυτό γίνεται μέσα από την επικοινωνία.

 

 

Κλείνοντας, έχετε βρει το επόμενο παραμύθι που θα μας αφηγηθείτε;

Θα επαναλάβουμε το “Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας” σε νέα διασκευή, με καινούργια κοστούμια και σκηνικά, φρέσκες ιδέες και νέους ηθοποιούς. Μαζί μας θα είναι ο Θανάσης Βισκαδουράκης στον ρόλο του Πάτου και η Καλλιρρόη Μιριακού ως βασίλισσα των ξωτικών. Πιστεύω πως και οι δύο ταιριάζουν απόλυτα σε αυτούς τους ρόλους και ήθελα να τους έχω κοντά μου. Θα συμπράξουν με τους έξι ακόμα ηθοποιούς μας σε μια γιορτή, γιατί είχα κι εγώ ανάγκη να φτιάξουμε μια θεατρική γιορτή! Θα ξεκινήσουμε τέλη Οκτώβρη στο θέατρο Μικρό Χορν και, αν όλα πάνε καλά, θα ακολουθήσει ξανά περιοδεία το επόμενο καλοκαίρι…

 

Πληροφορίες:

Η παράσταση “Το θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον” ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη, στη σκηνή του Θεάτρου Κήπου, την Τετάρτη 30 Αυγούστου, στις 20:30.
Δείτε και τους υπόλοιπους σταθμούς της παράστασης και κλείστε τα εισιτήριά σας εδώ.