Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα ατοπικής δερματίτιδας, η Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος Μαρία Βογιατζή μάς ενημερώνει για όλες τις παραμέτρους της δερματικής νόσου.
Η Παγκόσμια Ημέρα ατοπικής δερματίτιδας μάς υπενθυμίζει κάθε χρόνο τις σοβαρές επιπτώσεις που μπορεί να έχει το έκζεμα στην καθημερινότητα ενός ανθρώπου. Είναι μία ημέρα αφιερωμένη σε αυτούς τους ανθρώπους, η οποία παράλληλα μάς ενημερώνει και μας ευαισθητοποιεί. Η 14η Σεπτεμβρίου υπενθυμίζει στους πάσχοντες της δερματικής νόσου ότι δεν είναι μόνοι. Φέτος, η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην ψυχική υγεία όλων των ατόμων που είτε πάσχουν, είτε φροντίζουν κάποιον με ατοπική δερματίτιδα.
Η ατοπική δερματίτιδα, που ονομάζεται επίσης και ατοπικό έκζεμα είναι η πιο κοινή φλεγμονώδης δερματική νόσος παγκοσμίως. Εμφανίζεται ως γενικευμένη ξηρότητα δέρματος, κνησμός και εξάνθημα. Περίπου 230 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ατοπική δερματίτιδα. Η ατοπική δερματίτιδα ξεκινά, συνήθως, από τη βρεφική ηλικία, επηρεάζοντας έως και το 20% των παιδιών. Περίπου το 80% των παιδιών που επηρεάζονται το αναπτύσσουν πριν από την ηλικία των 6 ετών. Ωστόσο, όλες οι ηλικίες μπορούν να επηρεαστούν. Αν και μπορεί να εγκατασταθεί στα τέλη της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας, ο επιπολασμός σε νεαρούς ενήλικες έως 26 ετών εξακολουθεί να είναι 5-15%.
Βρεφική ατοπική δερματίτιδα
Κατά ή λίγο μετά τη γέννηση, η ατοπική δερματίτιδα μπορεί αρχικά να παρουσιαστεί ως βρεφική σμηγματορροϊκή δερματίτιδα. Αυτή περιλαμβάνει το τριχωτό της κεφαλής και τις πτυχές της μασχάλης και τις βουβωνικής χώρας. Το δέρμα γίνεται συχνά ξηρό και τραχύ. Με τον καιρό προσβάλλονται το πρόσωπο και, ειδικά, τα μάγουλα. Τα μικρά βρέφη δεν μπορούν να ξύσουν και, συχνά, τρίβουν τις πληγείσες περιοχές, για παράδειγμα το πίσω μέρος του κεφαλιού. Έτσι, προκαλείται προσωρινή απώλεια μαλλιών. Το πίσω μέρος των χεριών μπορεί επίσης να επηρεαστεί, λόγω του πιπιλίσματος. Η δερματίτιδα δεν περιορίζεται απαραίτητα σε αυτά τα σημεία και μπορεί να είναι πιο εκτεταμένη. Η περιοχή της πάνας συνήθως “γλιτώνει”, εξαιτίας της κατακράτησης υγρασίας στις πάνες, αν και μπορεί να αναπτυχθεί ερεθιστική δερματίτιδα από την πάνα.
Κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων, η ατοπική δερματίτιδα συχνά βελτιώνεται, αν και η λειτουργία φραγμού του δέρματος δεν είναι ποτέ απολύτως φυσιολογική. Ασυνήθιστα, η ατοπική δερματίτιδα μπορεί να αναπτυχθεί για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή, ως ατοπική δερματίτιδα “ενήλικης έναρξης”. Σε γυναίκες και μερικούς άνδρες, η προσβολή των θηλών μπορεί να είναι προβληματική.
Δεν υπάρχει καμία γνωστή μεμονωμένη αιτία για την ατοπική δερματίτιδα (έκζεμα) και πιθανώς αντιπροσωπεύει περισσότερες από μία καταστάσεις. Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με τους υποκείμενους μηχανισμούς. Η τρέχουσα έρευνα διερευνά τους ρόλους του ανοσοποιητικού συστήματος, μεταλλάξεις δομικών γονιδίων του δέρματος, ελαττώματα στα κύτταρα του δέρματος (κερατινοκύτταρα), το μικροβίωμα της επιφάνειας του δέρματος (βακτήρια, ιοί και ζυμομύκητες) και πολλούς άλλους παράγοντες. Οι τρέχουσες θεωρίες προσδιορίζουν ότι η ατοπική δερματίτιδα είναι, κατά κύριο λόγο, μία ασθένεια του ανοσοποιητικού συστήματος, με τις κυτοκίνες να είναι κρίσιμα συστατικά της νόσου. Αυτές οι κυτοκίνες, ιδιαίτερα η IL-4 και η IL-13 (κυτοκίνες της οδού Th2) και η IL-22 (η κυτοκίνη του άξονα Th22), προκαλούν ελαττώματα φραγμού και φλεγμονή, που έχουν ως αποτέλεσμα τα κλινικά χαρακτηριστικά του εκζέματος.
Οι ενήλικες και τα παιδιά είναι πιθανό να εμφανίσουν έξαρση στο έκζεμα, δευτερογενή σε σωματικό, ψυχικό ή κοινωνικό στρες. Το άγχος μπορεί να εμφανιστεί με πολλές μορφές. Οποιαδήποτε άλλη ασθένεια, συμπεριλαμβανομένου ενός ήπιου κρυολογήματος, μπορεί να προκαλέσει έξαρση στο έκζεμα. Το κοινωνικό στρες, όπως η μετακόμιση σε μια νέα περιοχή, η αλλαγή στο σχολείο, οι οικογενειακές συγκρούσεις κλπ, μπορούν επίσης να επηρεάσουν το έκζεμα.
Το έκζεμα μπορεί να είναι η πηγή του στρες. Είναι άβολο και μπορεί να είναι μία σημαντική κοσμητική ανησυχία. Το κόστος των φαρμάκων και η άδεια εργασίας για τον ασθενή και τον φροντιστή μπορεί επίσης να είναι πολύ αγχωτικό.
Οι γονείς πρέπει να φροντίζουν για την υγιεινή των παιδιών τους, τη συχνή χρήση ενυδατική γαλακτωμάτων, τη συχνή αλλαγή πάνας και την αποφυγή χρόνιων τραυματισμών στα παιδιά. Οι τροφικές αλλεργίες στο αυγό, το αγελαδινό γάλα, τη σόγια, το σιτάρι, τα φιστίκια και τα ψάρια επηρεάζουν περίπου το 1/3 των παιδιών με έκζεμα. Η αντίδραση μπορεί να είναι οξεία κνίδωση, που μερικές φορές συνοδεύεται από πρήξιμο του προσώπου και της γλώσσας (αγγειοοίδημα) ή κοιλιακό άλγος λίγο μετά την κατάποση της προσβλητικής τροφής.
Τα περιβαλλοντικά αλλεργιογόνα μπορεί μερικές φορές να σχετίζονται με την ατοπική δερματίτιδα. Πολλά παιδιά με ατοπική δερματίτιδα είναι αλλεργικά στο γρασίδι, στα ακάρεα της σκόνης και στο τρίχωμα της γάτας. Συνήθως, αυτό εκδηλώνεται ως άμεση αντίδραση με καταρροή, φτέρνισμα και πρησμένα μάτια και βελτιώνεται μετά την αφαίρεση από την πηγή της αλλεργίας.
Ιδιαίτερα σημεία προσοχής στην καθημερινότητα του ασθενούς περιλαμβάνουν:
Στον χειμερινό καιρό επιβαρυντικά σημεία είναι:
- Συχνό πλύσιμο, ιδιαίτερα με πολύ ζεστό νερό
- Πλύσιμο σε σκληρό νερό (που αυξάνει το pH)
- Σαπούνι (που αυξάνει επίσης το pH) και αντισηπτικά
- Χαμηλή υγρασία
- Υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος
- Χλώριο στις πισίνες
- Ένα σύντομο ντους ή μπάνιο μία φορά την ημέρα είναι αρκετό, αν έχετε ξηρό δέρμα.
- Η τακτική χρήση ενός μαλακτικού βοηθά το δέρμα να διατηρήσει την υγρασία και να καταπολεμήσει την ξηρότητα.
Ποιος είναι ο ρόλος των ερεθιστικών;
Οι περισσότεροι άνθρωποι με έκζεμα θα παρατηρήσουν ότι ορισμένα πράγματα ερεθίζουν το δέρμα τους με άμεσο τσούξιμο ή φαγούρα και, μπορεί επίσης, να προκαλέσουν έξαρση εκζέματος (ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής). Αυτά δεν είναι αλλεργίες. Πρέπει να αποφεύγονται:
- Σαπούνι
- Σκληρά απορρυπαντικά ρούχων
- Χονδρές ίνες (μάλλινα και συνθετικά) και ραφές στα εσώρουχα
- Καλλυντικά και αρώματα
- Σκονισμένα περιβάλλοντα
Ποιες τοπικές θεραπείες βοηθούν στην ατοπική δερματίτιδα;
Οι τοπικές θεραπείες μπορεί να έχουν πολλές μορφές. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείται η σωστή σύνθεση για τα διαφορετικά μοτίβα και τις κατανομές της ατοπικής δερματίτιδας.
- Λοσιόν: απαλό υγρό. Αυτά δεν είναι λιπαρά και κοσμετικά αφήνουν ελάχιστα ή καθόλου υπολείμματα. Όταν εφαρμόζονται σε σκασμένο δέρμα μπορεί να είναι πολύ επώδυνα.
- Τζελ: ημι-υγρό και συχνά διαυγές.
- Αφρός: Φυσαλίδες μέσα σε ένα υγρό.
- Κρέμα: Σκεύασμα με βάση το νερό. Απαλό και απλώνεται εύκολα, ειδικά σε υγρό δέρμα.
- Αλοιφή: Σκεύασμα με βάση το έλαιο. Λιπαρό και πιο δύσκολο να απλωθεί, αλλά καλύτερο για το ξηρό δέρμα σε σχέση με τις κρέμες.
Θεραπεία για μολυσματικές επιπλοκές της ατοπικής δερματίτιδας
Τα από του στόματος αντιβιοτικά είναι σημαντικά για τη δευτερογενή βακτηριακή μόλυνση της ατοπικής δερματίτιδας. Θα πρέπει να λαμβάνονται δερματικά επιχρίσματα για να προσδιοριστούν τα υπεύθυνα βακτήρια και η ευαισθησία τους στα αντιβιοτικά. Η βακτηριακή αντίσταση σε πολλαπλά αντιβιοτικά είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται μακροχρόνια τοπικά αντιβιοτικά, καθώς αυτό αυξάνει την αντίσταση των βακτηρίων. Εξετάστε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε ένα τοπικό αντισηπτικό.
Είναι πολύ σημαντικές απλές συμβουλές που έχουν σχέση με τη φροντίδα του δέρματος. Η κατανόηση της διαταραχής και η πλήρης ενημέρωση από τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης είναι σημαντική. Η αποτελεσματική εκπαίδευση διευκολύνει την αποτελεσματική θεραπεία. Παράλληλα, οι ψυχολογικές επιπτώσεις της ατοπικής δερματίτιδας είναι σημαντικές, τόσο για τον πάσχοντα όσο και για τον φροντιστή. Η συμβουλευτική και η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να είναι ευεργετικές.
Facebook:@voyatzimaria
