Όσα πρέπει να ξέρετε για τη διατροφή στον βρεφονηπιακό σταθμό! Η βρεφική, νηπιακή και πρώτη παιδική ηλικία (μέχρι 6 ετών) είναι ίσως τα πιο σημαντικά στάδια για την καθιέρωση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Η ισορροπημένη διατροφή και άσκηση από τα πρώτα στάδια της ζωής του παιδιού μπορεί να εξασφαλίσει την ιδανική ανάπτυξη, διανοητική εξέλιξη και να προφυλάξει δια βίου από την παχυσαρκία και τα νοσήματα που σχετίζονται με τη διατροφή. Ο παιδικός και βρεφονηπιακός σταθμός αποτελεί τον δεύτερο πιο σημαντικό χώρο μετά το σπίτι, που συμβάλει στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών προτύπων και συμπεριφορών στα παιδιά.

 

 Διατροφή στο Βρεφονηπιακό σταθμό

1^η Βρεφική Ηλικία (0-6 μηνών)

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας από τη γέννηση μέχρι και τη συμπλήρωση του 6ου μήνα της ζωής του βρέφους, αποκλειστική και ιδανική τροφή αποτελεί το μητρικό γάλα. Κατά την περίοδο αυτή, το μητρικό γάλα καλύπτει όλες τις ανάγκες ενός υγιούς βρέφους σε υγρά και θρεπτικά συστατικά και δεν χρειάζεται η χορήγηση επιπλέον υγρών (π.χ., νερό, χαμομήλι) ή στερεών τροφών (π.χ., κρέμα).

 

2^η Βρεφική Ηλικία (6-12 μηνών)

Μετά τους πρώτους 6 μήνες ζωής του, το βρέφος ξεφεύγει από τη μονότονη διατροφή του, που είναι το γάλα. Ξεκινάει δηλαδή η διαδικασία του απογαλακτισμού όπου αρχίζει να γίνεται η εισαγωγή στερεών τροφών στη διατροφή του βρέφους. Αρχικά εισάγονται τα φρούτα και τα λαχανικά, στη συνέχεια το κρέας και τα δημητριακά (ιδανικά μέχρι την ολοκλήρωση του 7^ου μήνα ζωής), ενώ αργότερα στον 8^ο μήνα εισάγονται τροφές περισσότερο αλλεργιογόνες, όπως το ψάρι, το αυγά, τα γαλακτοκομικά και οι ξηροί καρποί. Στο τέλος του 1^ου χρόνου της ζωής, η πολτοποιημένη τροφή σταματάει ώστε το παιδί να αρχίσει να μασάει, ενώ στο 2^ο χρόνο ζωής δοκιμάζει και στη συνέχεια ακολουθεί τη διατροφή των ενηλίκων – με εξαίρεση τη μεγαλύτερη κατανάλωση γάλακτος, που θεωρείται απαραίτητο συμπλήρωμα γιατί αποτελεί την καλύτερη πηγή ασβεστίου.

 

Γεύματα στον βρεφονηπιακό σταθμό

Ποσότητα & Συχνότητα Γευμάτων

Η συχνότητα λήψης των συμπληρωματικών τροφών αυξάνεται σταδιακά με την ηλικία του βρέφους, αλλά εξαρτάται και από την ποσότητα της ενέργειας (kcal) που περιέχεται ανά γραμμάριο κάθε τροφίμου. Έτσι, η μέση περιεκτικότητα ενός τροφίμου σε ενέργεια κυμαίνεται, κατά μέσον όρο, από 0,6 kcal/γραμμάριο έως 1 kcal/γραμμάριο.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ (WHO, 2000a, 2002b), η συχνότητα των γευμάτων που θα πρέπει να καταναλώνει το βρέφος, όταν η ενεργειακή πυκνότητα ενός γεύματος είναι 0,8 kcal/γραμμάριο ή παραπάνω, είναι 2-3 γεύματα/ημέρα για τα βρέφη ηλικίας 6-8 μηνών και 3-4 γεύματα/ημέρα για τα βρέφη ηλικίας 9-11 μηνών. Επιπλέον, μπορούν να προσφέρονται 1-2 θρεπτικά μικρογεύματα την ημέρα, ανάλογα με την όρεξη του βρέφους. Τα μικρογεύματα προσφέρονται μεταξύ των κυρίως γευμάτων. Συνήθως, τα βρέφη τα καταναλώνουν μόνα τους και παρασκευάζονται εύκολα.

 

Η ποσότητα του γεύματος στον βρεφονηπιακό σταθμό σχετίζεται και με άλλους ανεξάρτητους παράγοντες, όπως η όρεξή του βρέφους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ψυχοκινητικής του ανάπτυξης, σε συνδυασμό και με τη συμπεριφορά και τις τεχνικές σίτισης που χρησιμοποιούνται κάθε φορά. Έτσι, δεν μπορεί να υπολογιστεί, ούτε και χρειάζεται να υπολογιστεί, με ακρίβεια η ποσότητα της τροφής που απαιτείται να καταναλωθεί σε κάθε γεύμα. Εμπιστευτείτε λοιπόν το παιδί και αφήστε το ίδιο να σας καθοδηγήσει.

 

Ενδεικτικά γεύματα που παρέχονται καθημερινά στο βρεφονηπιακό σταθμό ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού:

Όπως σε όλους τους παιδικούς σταθμούς έτσι και στους βρεφονηπιακούς σταθμούς τα γεύματα που παρέχονται στα βρέφη συντάσσονται πάντα από επαγγελματίες Διατροφολόγους σε συνεργασία με Παιδίατρο, ενώ εάν χρειαστεί μπορεί να εμπλακούν και οι γονείς.

• Παιδιά από 2 μηνών έως 6 μηνών: Γάλα, μητρικό ή 1^ης βρεφικής ηλικίας το οποίο επιλέγουν οι γονείς σε συνεργασία με τους παιδίατρους τους ή την παιδίατρο του σταθμού.
• Παιδιά από 6 μηνών έως 12 μηνών: Γάλα 2^ης βρεφικής ηλικίας ή μητρικό όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν, βρεφικά δημητριακά, χορτόσουπα με μοσχαράκι, φρουτόκρεμα (3 φρούτα εποχής).

 

Τρόφιμα και Συστατικά που θα πρέπει να αποφεύγονται πριν από την συμπλήρωση του 1^ου έτους ζωής:

Σύμφωνα με την εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας που αφορά την διατροφή παιδιών στους βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς, κατά τον 1^ο χρόνο της ζωής τα βρέφη δεν πρέπει να καταναλώνουν:

1. Φρέσκο, μη τροποποιημένο γάλα εμπορίου
2. Αλάτι και προϊόντα που το περιέχουν
3. Ζάχαρη και προϊόντα που την περιέχουν: Τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη προκαλούν προβλήματα στα δόντια, ενώ σε περίπτωση υπερβολικής κατανάλωσης οδηγούν στην αύξηση του σωματικού βάρους των παιδιών. Επιδόρπια γιαουρτιού, κρέμες, μπισκότα, γλυκίσματα κ.α θα πρέπει να αποφεύγονται.
4. Μέλι: To μέλι μπορεί να περιέχει σπόρους του βακτηρίου Clostridium Botulinum, που αποτελεί τον αιτιολογικό παράγοντα ενός νοσήματος που ονομάζεται αλλαντίαση.
5. Χυμούς φρούτων, φρουτοποτά, αναψυκτικά, λόγω της αυξημένης περιεκτικότητας σε σάκχαρα
6. Τσάι και άλλα αφεψήματα
7. Ολόκληρους ξηρούς καρπούς & ολόκληρα στρογγυλά φρούτα λόγω του κινδύνου πνιγμονής.

Στη βρεφική ηλικία καθιερώνονται οι διαιτητικές συνήθειες και η γεύση και συνεπώς πρέπει να αποφεύγεται η προσθήκη ζάχαρης και αλατιού, ενώ οι υπερβολικές θερμίδες καταλήγουν σε παχύσαρκα βρέφη, που σε σημαντικό ποσοστό θα εξελιχθούν σε παχύσαρκους ενήλικες.

 

Ποια υφή πρέπει να έχουν τα γεύματα που προορίζονται στα βρέφη-νήπια στον βρεφονηπιακό σταθμό

Σύμφωνα με τις «Συστάσεις για την εισαγωγή στερεών τροφών στον 1^ο χρόνο της ζωής» η πολτοποίηση των τροφών συνίσταται να έχει σταματήσει μέχρι τον 10^ο μήνα ζωής και οι αλεσμένες τροφές να αντικατασταθούν σταδιακά από ψιλοκομμένες και εν συνεχεία από μικρά κομμάτια που το βρέφος θα μπορεί να πιάσει και με τα χέρια του.

Η παράταση της πολτοποίησης μετά την ηλικία αυτή (10^ο μήνα ζωής), έχει διαπιστωθεί ότι αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων μάσησης και κατάποσης των στερεών τροφών μετά τον 1ο χρόνο ζωής, γεγονός που θα δυσκολέψει σημαντικά τη μετάβαση του παιδιού στο κανονικό φαγητό.

Επιπλέον, τα βρέφη από την ηλικία των 12 μηνών θα πρέπει να πίνουν κατά κύριο λόγο από φλιτζάνι ή εκπαιδευτικό κύπελλο και όχι από μπιμπερό.

Σημάδια πείνας και κορεσμού στα βρέφη

Οι φροντιστές θα πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν τα σημάδια της πείνας και του κορεσμού και να μην πιέζουν ποτέ το παιδί να καταναλώσει όλο το φαγητό που έχουν ετοιμάσει.

 

Σημάδια που δείχνουν ότι το μωρό πιθανότατα πεινάει:

• Έχει αυξημένη έκκριση σάλιου
• Ανοίγει το στόμα και κατευθύνεται προς την τροφή ή το στήθος
• Δείχνει περισσότερη ανησυχία κουνώντας το κεφάλι του
• Ανοίγει το στόμα του και αρχίζει να το ανοιγοκλείνει
• Βάζουν το χέρι τους στο στόμα ή πιπιλίζουν τα δάχτυλά τους

 

Σημάδια που δείχνουν ότι το μωρό έχει χορτάσει:

• Απομακρύνεται από το κουτάλι και γυρίζει το κεφάλι του από την άλλη πλευρά.
• Παίζει με το φαγητό
• Κλείνει τα χείλη του και φτύνει το φαγητό από το στόμα του.

 

Λύσεις και πιθανά προβλήματα κατά τη σίτιση των νεογνών

 

1. Αρνείται να φάει

Η παράληψη ενός γεύματος δεν πρόκειται να επηρεάσει ένα υγιές παιδί. Μην αναγκάσεις το παιδί να φάει εάν δεν το επιθυμεί. Ετοιμάσου να προσφέρεις ξανά μετά από λίγες ώρες ένα υγιεινό σνακ.

 

2. Δεν δοκιμάζει νέα τρόφιμα

Μην το αναγκάσεις να καταναλώσει νέα τρόφιμα εάν δεν επιθυμεί. Συνέχισε όμως να του προσφέρεις νέα τρόφιμα ακόμη και αν τα είχε αρνηθεί στο παρελθόν. Τα μικρά παιδιά θα πρέπει να δουν και να αγγίξουν ένα τρόφιμο πολλές φορές προτού το δοκιμάσουν.

 

3. Καταναλώνει μόνο μια τροφή

Άφησε το παιδί να καταναλώσει αυτό που του αρέσει. Φτάνει φυσικά να είναι κάτι υγιεινό και να προέρχεται από τις 4 πρώτες κατηγορίες τροφίμων (Πίνακας 3). Παράλληλα συνέχισε να του προσφέρεις κι άλλα τρόφιμα σε μορφή σνακ ή γεύματα.

 

4. Παίζει με το φαγητό

Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν τα τρόφιμα αρχικά αγγίζοντάς τα. Δώσε λοιπόν χρόνο στο παιδί να εξερευνήσει την τροφή που του προσφέρεις και προσπάθησε να γευματίζεις μαζί του. Είναι μέρος της Διατροφικής του Εκπαίδευσης.

5. Τρώει συγκεκριμένα μόνο τρόφιμα:

Πρόσφερε ποικιλία από πολύχρωμα υγιεινά τρόφιμα. Στολίστε το πιάτο του παιδιού με λαχανικά διαφορετικών χρωμάτων. Φτιάξτε σχήματα – σχέδια (π.χ ένα πρόσωπο, ένα δέντρο, ένα σπιτάκι) και ενθαρρύνετε το παιδί να «παίξει» μαζί τους. Συμβουλεύσου τις πρώτες 4 ομάδες τροφίμων στον πίνακα 3 και θυμήσου: Μην πιέσεις ποτέ το παιδί να φάει κάτι που δεν θέλει!

 

6. Λέει όχι στα λαχανικά:

Συνέχισε να προσφέρεις λαχανικά. Τα μικρά παιδιά προτιμούν συχνά τα φωτεινά χρώματα και τις τραγανές υφές των ωμών λαχανικών από τα βραστά λαχανικά. Μπορείς επίσης αντί για λαχανικά να προσφέρεις φρούτα, μιας και έχουν παρόμοια θρεπτικά συστατικά. Μην ξεχνάς να είσαι καλό πρότυπο για το παιδί σου. Ένας γονέας/ φροντιστής που δείχνει να απολαμβάνει την κατανάλωση λαχανικών, το πιο πιθανόν είναι να επηρεάσει θετικά το παιδί ως προς την κατανάλωση τους.

 

7. Δεν θέλει να καταναλώσει αυτό που του δίνεται και ζητάει κάτι άλλο:

Σε περίπτωση που απορρίψει το πρώτο γεύμα που θα του δώσεις, μην ετοιμάσεις κάτι εναλλακτικό ,αλλά, φρόντισε σε κάθε γεύμα να συμπεριλάβεις στο πιάτο του κάτι που του αρέσει και το τρώει. Μπορείς να προσφέρεις ένα υγιεινό σνακ 2 ώρες μετά το γεύμα. Υποστήριξε το παιδί αλλά παράλληλα θέσε όρια.

 

8. Καταναλώνει μια μικρή ποσότητα φαγητού και μετά ζητάει γλυκό:

Εάν η υπόλοιπη οικογένεια καταναλώνει επιδόρπιο, πρόσφερε και στο παιδί σου. Φυσικά προσπάθησε αυτό που θα του δώσεις να έχει κάποια θρεπτική αξία. Για παράδειγμα φρούτα σε μικρά κομματάκια ή πολτοποιημένα ή μια μικρή ποσότητα πουτίγκα γάλακτος. Γενικά, καλό είναι να αποφεύγονται τροφές πλούσιες σε ζάχαρη ή εφόσον προσφέρονται η ποσότητα να είναι ελάχιστη.

 

9. Δεν καταναλώνει όλο το φαγητό που βρίσκεται στο πιάτο:

Δώσε στο παιδί μικρότερη μερίδα και αφού την καταναλώσει επαινέστε το δίνοντας του περισσότερο.

 

Πηγή Med Nutrition Hellas