Η Χρυσή Βιδαλάκη λατρεύει την Τέχνη στην ολότητά της και αναζητά σε κάθε της επιλογή την ουσία της ζωής. Μας μιλά για όλα όσα τη διαμορφώνουν.

Όταν την ακούς να μιλάει για το Θέατρο, νιώθεις να την πλημμυρίζει μια πηγαία ευτυχία, σαν αυτή που νιώθει ένα παιδί όταν βιώνει κάτι για πρώτη φορά. Πέρα από τις πολυεπίπεδες γνώσεις και σπουδές της, αυτό που κυρίως μπορεί κανείς να ζηλέψει στη Χρυσή Βιδαλάκη είναι η δίψα της για ζωή,.ο ενθουσιασμός της για καθετί νέο που έρχεται στο διάβα της. Ηθοποιός, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας με τη μέθοδο της Παρεμβαίνουσας μη Κατευθυντικότητας, συντονίστρια ομάδων, καθηγήτρια και ιδρύτρια του Θεάτρου στη Σάλα. Κάθε της εγχείρημα κι ένας νέος ρόλος. Με αφορμή την παράσταση “Goodbye, Lindita”, την οποία θα απολαύσει το κοινό της Θεσσαλονίκης για τρεις μέρες.(9, 10 και 11 Φεβρουαρίου) στο Βασιλικό Θέατρο, η Χρυσή Βιδαλάκη μάς μιλά για όλα εκείνα που την οδηγούν ολοένα και πιο κοντά στον στόχο της,.να ανακαλύψει την ουσία της ζωής.

 

Σας συναντάμε με αφορμή την παράσταση “Goodbye, Lindita” σε σκηνοθεσία Mario Banushi,.την οποία θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι Θεσσαλονικείς στις 9, 10 και 11 Φεβρουαρίου στο Βασιλικό Θέατρο. Αν μπορούσατε να συμπυκνώσετε σε λίγες φράσεις τι σημαίνει για εσάς η συμμετοχή και ο ρόλος. σας στο συγκεκριμένο έργο, ποιες θα ήταν αυτές;

Είναι μια σπουδαία εμπειρία, που πραγματικά δεν ξέρω αν μπορώ να τη χωρέσω μέσα σε λέξεις. Είναι η τρίτη συνεργασία μου με τον Mario μετά την performance “RAGADA” και την ταινία μικρού μήκους “PRANVERA”, ενώ συνεχίσαμε με την παράσταση “Taverna Miresia-Mario, Bella, Anastasia” στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2023.

 

Νομίζω ότι όλο αυτό έχει αρχίσει να με υπερβαίνει. Σημαίνει τη σχέση μου με το θέατρο, αλλά όπως ακριβώς το είχα φανταστεί. Νιώθω ότι μαζί με τον Μάριο περπατήσαμε αυτή τη διαδρομή, που έχει μέσα της μια ιεροτελεστία, μια μεταφυσική ατμόσφαιρα και αγγίζει πολύ βαθιά υπαρξιακά θέματα, όπως ο θάνατος και ο γάμος. Πρόσφατα διάβαζα το έργο του Ισμαήλ Κανταρέ “Αισχύλος ο μεγάλος αδικημένος” και συνειδητοποίησα ότι αυτές οι δύο τελετές είναι ουσιαστικά πολύ συναφείς με τη θεατρική πράξη , έχουν να κάνουν με τα Βαλκάνια.

 

Σαν εκπρόσωποι της Ελλάδας και της Αλβανίας, ο Mario κι εγώ μετέχουμε σε όλο αυτό, που τελικά μας ξεπερνά. Μιλάμε για εικόνες οικουμενικές, για υπέρβαση. Είναι ένα τεράστιο δώρο που έχω αυτή τη στιγμή είναι στα χέρια μου. Κάποιες στιγμές νιώθω μια ταραχή στο σώμα μου, και στη σκηνή και λίγο πριν ξεκινήσω. Δεν ξέρω αν είναι τρακ. Νομίζω ξεπερνά την έννοια αυτή.

 

 

Είναι ευτυχία και ευγνωμοσύνη που μπορώ να μετέχω σε όλο αυτό μέσα από την Τέχνη. Θάνατος και γάμος είναι δυο τελετές, επικήδεια και γαμήλια, τόσο διαφορετικές αλλά τόσο συγγενικές, που με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο παρουσιάζεται αυτή η συγγένειά τους στη σκηνή. Είναι χαρμολύπη. Βιώνω τον πιο βαθύ πόνο ως μάνα επί σκηνής και κάθε φορά πρέπει να το “ερεθίσω” ξανά από την αρχή για να βγει προς τα έξω. Συνδέομαι από τις πρώτες κιόλας στιγμές με το κοινό, γιατί δεν γίνεται χωρίς αυτό.

 

 

Αυτό που με έχει εντυπωσιάσει και με έχει συγκλονίσει, ειδικά από τις πρώτες ακόμα παραστάσεις, είναι αυτή η σταδιακή σιωπή… Αισθάνομαι όλο αυτό το συμπαντικό, τη μέθεξη. Τόσο δύσκολο να αποτυπώσω με λόγια αυτή τη μοναδική σιωπή. Το πρώτο βιβλίο που είχα διαβάσει  ως φοιτήτρια ήταν το “Για ένα φτωχό θέατρο” του Grotowski. Νιώθω ότι όσα διάβαζα και ευχόμουν να βιώσω, τώρα τα βιώνω στην πράξη και μου φαίνεται απίστευτο.

 

 

Το έργο εστιάζει σε μια αρχέγονη ανθρώπινη εμπειρία, αυτή της ανθρώπινης απώλειας, προσπαθώντας να απαντήσει σε δύσκολα ερωτήματα, όπως το πώς λέμε αντίο σε ένα πολυαγαπημένο πρόσωπο. Τελικά αυτή η παράσταση είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας; Μπορεί η τέχνη να δώσει τις απαντήσεις, που δεν βρήκαμε ποτέ αλλού στη ζωή μας;

Ναι, το πιστεύω αυτό. Αν και προσωπικά κατέχω και τα δύο εργαλεία, και την Τέχνη και την Ψυχοθεραπεία, αυτό που λέω είναι ότι τα εργαλεία αυτά είναι συνδυαστικά. Υπάρχει ένας πνευματικός συνδυασμός. Όταν ακούω μόνο τη λέξη ψυχοθεραπεία έχει μια δόνηση περίεργη και καμιά φορά την αποφεύγω. Είναι ότι από την ώρα που ερχόμαστε στον κόσμο, με όλα αυτά τα κοινωνικά θέματα που μας κατακλύζουν στην πορεία, νιώθω ότι μαζεύουμε τόσα σκουπίδια, που χρειάζεται διαρκώς ένας καθαρισμός.

 

Ο πνευματικός δρόμος μαζί με τα εργαλεία της ψυχοθεραπείας, ουσιαστικά μας επαναφέρει στην αρχέγονη πρώτη κατάσταση του σώματος και της ψυχής μας. Τα εργαλεία, λοιπόν, τα καλλιτεχνικά μαζί με τα εργαλεία τα ψυχοθεραπευτικά, αν κανείς τα αξιοποιήσει με σεβασμό, οδηγούν στην κάθαρση, στην απελευθέρωση, στο φως. Αυτά ακριβώς νιώθω πάνω στη σκηνή, να θεραπεύομαι από όσα μας κάνουν να χαθούμε. Η σκηνή είναι ένας ιερός χώρος.

 

 

Οι ιδιότητές σας πολλαπλές και όλες ενδιαφέρουσες: ψυχοθεραπεύτρια, συντονίστρια ομάδων, καθηγήτρια και ιδρύτρια του Θεάτρου στη Σάλα. Τι είναι αυτό που σας οδηγεί σε κάθε νέα επιλογή και βήμα και πώς αυτές οι επιλογές συνδέονται τελικά σε ένα κοινό όραμα;

Αυτό που με οδηγεί είναι μια επιθυμία πολύ βαθιά να ανακαλύψω την ουσία της ζωής. Και αυτό που βιώνω κάθε φορά με οδηγεί στο επόμενο. Σπούδασα Οικονομικά, αλλά δεν το ήθελα. Ήμουν απλώς μια καλή μαθήτρια. Στην αρχή είχα θυμό με τη μητέρα μου που επέμενε για αυτό. Τώρα την ευγνωμονώ, γιατί μέσα από αυτή τη διαδρομή κατάλαβα την αληθινή επιθυμία μου. Στην πορεία μας κάθε εμπειρία είναι αξιοποιήσιμη. Έφυγα από την Τράπεζα που εργαζόμουν επεισοδιακά για να περάσω στον χώρο της εκπαίδευσης. Είχα αναλάβει πολλές τάξεις του Λυκείου, με πολλά και διαφορετικά παιδιά. Κάθε φορά και μια άλλη σκηνή…

 

Συνειδητοποίησα με τα χρόνια ότι όλη μου η ζωή ήταν ρόλοι. Χωρίς να το καταλαβαίνω, μπαίνω τελικά πάντα σε διαφορετικούς ρόλους, όπως της τραπεζικού, της καθηγήτριας… Εγώ κάθε φορά ήθελα να σπάω τους κανόνες, δεν κρατούσα τα στερεότυπα, αλλά με έναν τρόπο έπαιρνα εμπειρίες από όλα αυτά. Όπως και στο θέατρο. Αυτό συνέβη με τους ρόλους στη ζωή μου.

 

 

Έχετε πει ότι η διδασκαλία είναι μια μορφή σκηνικής τέχνης, κάτι που εφαρμόσατε και πρακτικά κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού σας ρόλου σε σχολεία, συσχετίζοντας τα μαθήματα με την κοινωνία και την πολιτική. Πώς μοιάζει για εσάς το εκπαιδευτικό σύστημα που χρειάζονται οι νέες γενιές;

Το έχω ονειρευτεί αλλά δεν νομίζω ότι θα το δω να γίνεται πραγματικότητα. Για μένα τα κτίρια, οι αίθουσες, όλος αυτός ο εγκλεισμός μου θυμίζει φυλακή. Θεωρώ ότι αυτό που χρειάζεται είναι η συνύπαρξη. Επίσης, η λέξη μάθημα με απωθεί. Για μένα κάποιος εκπαιδεύεται μέσα από εμπνευσμένους ανθρώπους, που δεν θεωρούν τον εαυτό τους αυθεντία, που λαχταρούν να μεταδώσουν εμπειρία. Οι νέοι άνθρωποι, όταν εμπνευστούν, ξέρουν πού θα βαδίσουν…

 

Χρειάζεται να γίνουν τεράστιες αλλαγές στην εκπαιδευτική διαδικασία και κυρίως προς την κατεύθυνση αξιοποίησης των Τεχνών, αλλά με μια ανοιχτή και ευρεία έννοια. Επιρροή χρειάζονται τα παιδιά, όχι επιβολή. Έφυγα από το σχολείο γιατί είπα ότι άλλο δεν μπορώ να προσφέρω… Πολλές φορές μου λείπει το σχολείο,.αλλά με έναν τρόπο νιώθω ότι αυτό που επιθυμούσα να κάνω, το κάνω πια από σκηνής.

 

 

Στο Θέατρο στη Σάλα παρουσιάζετε workshops για μη επαγγελματίες και επαγγελματίες των παραστατικών τεχνών, με τη μέθοδο της Παρεμβαίνουσας μη Κατευθυντικότητας. Μπορείτε να μας μιλήσετε για τη διαφορετική αυτή προσέγγιση, που, ίσως, πολλοί δεν γνωρίζουν;

Είναι μια παιδαγωγική και ψυχοθεραπευτική μέθοδος, μια θεωρία μάθησης και ανάπτυξης του ανθρώπου. Ο Michel Lobrot την είχε συλλάβει στα τέλη της δεκαετίας του ΄80, είναι συνέχεια της ανθρωποκεντρικής θεωρίας του Rogers. Ως θεραπευτές-εμψυχωτές ακολουθούμε το τρίπτυχο: ακούω-προτείνω-συνοδεύω. Το ενδιαφέρον είναι το πώς προσαρμόζεται στο Θέατρο. Ξεκινώντας με μία ομάδα, ακούς τον καθένα ξεχωριστά, αλλά βλέποντας τη βαθύτερη επιθυμία της ομάδας αυτής. Με αυτή την επιθυμία ξεκινώ να δουλεύω και συνεχίζω, προτείνοντας ποικίλες μεθόδους και εργαλεία τέχνης και ψυχοθεραπείας, που συνδυαστικά παρατηρώ ότι κάνουν τους ανθρώπους να εκφράζονται πιο ελεύθερα και αυθεντικά. Κάπου εκεί αρχίζω να συνοδεύω του καθενός τη διαδρομή, νιώθοντας να φωτίζω την καλλιτεχνική εικόνα.

 

Είναι καθαρά βιωματική μέθοδος. Δεν ξέρω ποτέ εκ των προτέρων τι θα προτείνω, αλλά προκύπτει από τη διαδικασία. Αυτό που μου αρέσει πολύ είναι το πώς συνδυάζονται οι άνθρωποι στην ομάδα και λάμπουν καλλιτεχνικά “διαμαντάκια” σε μια ατμόσφαιρα οικεία, όπως είναι το Θέατρο στη Σάλα. Ανακάλυψα ότι αυτή η διαδικασία ενέχει πολλή ενεργητική ακρόαση και από τις δύο πλευρές. Πρέπει να αφήνεσαι, να εμπιστεύεσαι.

 

 

Σταθμό στην καλλιτεχνική σας πορεία αποτελεί και η συνεργασία σας με τον Romeo Castellucci -μια σημαντική προσωπικότητα για την ευρωπαϊκή θεατρική πρωτοπορία- στο “Μυστήριο 11 Ma” του Eleusis 2023. Μιλήστε μας για αυτή την εμπειρία και το μεγαλύτερο “δώρο” που νιώθετε να σας έδωσε.

Ήταν ένα τεράστιο δώρο την κατάλληλη στιγμή. Δεν πίστευα ότι θα επιλεγώ. Η εμπειρία ήταν ακριβώς αυτό που είχα διαβάσει κάποτε και το πιστεύει και ο ίδιος ο Castellucci, ότι ο ηθοποιός είναι ένας “μάρτυρας”. Ένιωσα απόλυτα ελεύθερη και συνάμα οριοθετημένη, ότι η τεχνική οφείλει να εξατμιστεί  και να μετατραπεί σε υπερ-τεχνική. Οι οδηγίες ήταν κινήσεις, ένα βλέμμα του και λίγα λόγια του αρκούσαν για να νιώσω σαν νέα τραγωδός, μέσα από μια μοντέρνα προσέγγιση, που όμως συνυπήρχε με αυτή της αρχαιοελληνικής τραγωδίας, ένα σπάσιμο των ορίων αυτών με πολύ καλλιτεχνικό τρόπο. Ο ηθοποιός είναι ένας όρος υπό αίρεση και αυτό το ένιωσα τότε. Μπήκα σε μια νέα “περιοχή”, στην οποία δεν ήταν απαραίτητο να κατέχουμε όλοι την υποκριτική τέχνη.

 

Ο Castellucci πιστεύει ότι  τη στιγμή που το σώμα υποφέρει, υφίσταται μια μεταμόρφωση, μια αναγέννηση. Κάποια στιγμή έπρεπε να κρατάω ένα κοντάρι σημαίας με μια πλαστική καρέκλα πάνω του και ήταν τεράστιο το βάρος. Χρειαζόταν πολλή δύναμη σωματικά και ψυχικά για να ανέβω κάποια μεγάλα σκαλιά στον χώρο, κι όμως δεν έπεσα στιγμή. Αυτή η δύναμη είναι η πεμπτουσία της Τέχνης. Όπως όταν ερωτεύεσαι αφήνεσαι και μπαίνεις σε μια μαγική περιοχή. Έτσι ακριβώς αφέθηκα…

 

 

Κάνετε όνειρα και, αν ναι, τι περιλαμβάνουν αυτά; Τι να περιμένουμε από εσάς καλλιτεχνικά στο άμεσο μέλλον;

Νιώθω πάντα το “ανικανοποίητο”, θέλω να λάμβάνω ό,τι μου προσφέρεται κάθε φορά καλλιτεχνικά, ό,τι αξιώνομαι την κάθε στιγμή. Αυτά που ζω τα είχα ονειρευτεί. Βαθιά μου επιθυμία είναι εντρυφήσω περισσότερο στον κινηματογράφο. Έχω ήδη συμμετάσχει σε κάποιες ταινίες. Αυτή η μικρή γεύση με έχει εξιτάρει και θα ήθελα να τον μελετήσω πιο βαθιά. Με ενδιαφέρει να μπω σε αυτή την ιδιαίτερη σχέση με τον φακό. Η σχέση με το κοινό στο θέατρο είναι πολύ έντονη, ενώ ο κινηματογράφος είναι μια διαφορετική εσωτερική κατάσταση, που μεγεθύνεται μέσα από τον φακό και αυτό με αφορά έντονα.

 

 

Κεντρική Φωτογραφία: Mυρτώ Σταματοπούλου

Φωτογραφίες: Θεόφιλος Τσιμάς

 

*** Η παράσταση “Goodbye, Lindita” σε σκηνοθεσία Mario Banushi θα λάβει χώρα στις 9, 10 και 11 Φεβρουαρίου στο Βασιλικό Θέατρο. Κλείσε εδώ το εισιτήριό σου.