Μεγαλώνοντας, όλοι νιώθουμε -λίγο πολύ- πως δεν μπορούμε να ανακαλέσουμε μία σημαντική ανάμνηση ή πληροφορία, τη στιγμή που τη χρειαζόμαστε!
Χαιρετάς κάθε μέρα τη γειτόνισσα στην απέναντι οικοδομή. Ωστόσο, έρχεται μία μέρα, που προσπαθείς να θυμηθείς το όνομά της και δεν μπορείς να το ανακαλέσεις στη μνήμη σου. Αντίθετα, περνάνε από το μυαλό σου χίλια δυο άλλα, άσχετα ονόματα. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Trends in Cognitive Sciences, φαίνεται πως δίνει μία πιθανή εξήγηση.
Σύμφωνα με τη δημοσίευση, αυτή η “απώλεια” μνήμης οφείλεται στις υπερβολικές αποθηκευμένες πληροφορίες, που “αποθηκεύονται” στον εγκέφαλό μας με την πάροδο του χρόνου. Προσπαθώντας να ανακαλέσει μνήμες, ο εγκέφαλός σου ανατρέχει σε μία “ακαταστασία” από πληροφορίες με ταχύτατους ρυθμούς. Με το πέρασμα του χρόνου, ο εγκέφαλος χρειάζεται περισσότερο χρόνο, προκειμένου να σου δώσει αυτήν που αναζητάς, εξαιτίας των περισσότερων εμπειριών και γνώσεων που διαθέτεις. Έτσι, πολλές φορές καταλήγεις να μη βρίσκεις τη “σωστή” ανάμνηση, την κατάλληλη χρονική στιγμή.
Τα “κενά μνήμης” και η πραγματική σημασία τους
Ο Tarek Amer, είναι ο επικεφαλής ερευνητής της μελέτης. Επιπλέον, είναι μεταδιδακτορικός συνεργάτης στη Γνωστική Νευροεπιστήμη στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης και στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στη Μασαχουσέτη. Αναφερόμενος στα ευρήματα της μελέτης, ανέφερε πως “αμφισβητούν ορισμένες προηγούμενες υποθέσεις σχετικά με τη γήρανση, τον εγκέφαλο και τη μνήμη.”
Η έρευνα του Amer και της ομάδας του συνέκρινε τον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύουν πληροφορίες οι νεότεροι ενήλικες και οι ηλικιωμένοι 60 έως 85 ετών. Οι συμμετέχοντες πραγματοποίησσαν δημιουργικές εργασίες, προκειμένου να διαπιστωθεί τι θυμούνται και τι ξεχνούν. Προέκυψε ότι οι ηλικιωμένοι είναι δυσκολότερο να παραβλέψουν τις περισσότερες από τις πληροφορίες που συνέλεξαν. Οι συσσωρευμένες πληροφορίες είναι και ο λόγος που αργούν να βρουν την ανάμνηση-πληροφορία που αναζητούν την κατάλληλη χρονική στιγμή.
Η Dr. Glen R. Finney, συνεργάτης της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας, είπε ότι τα ευρήματα δεν προκαλούν έκπληξη. Σύμφωνα με τη Finney, πριν από αρκετά χρόνια, για τις ανάγκες μιας άλλης μελέτης, φοιτητές κολεγίου είδαν φωτογραφίες διάσημων προσώπων. Στο πλαίσιο εκείνης της έρευνας, καταμετρήθηκε ο χρόνος που χρειάστηκαν για να ονομάσουν το διάσημο πρόσωπο. Επιπλέον, ρωτήθηκαν πόσα άλλα άτομα γνώριζαν με τα μικρά ονόματα των διάσημων προσώπων. Έτσι, διαπιστώθηκε ότι “όσο περισσότερα άτομα γνώριζαν με ίδιο μικρό όνομα με αυτό του διάσημου προσώπου, τόσο πιο αργά ανακτούσαν αυτό το όνομα”.
Αυτό συνεπάγεται ότι όσο περισσότερα γνωρίζεις για ένα θέμα, τόσος περισσότερος είναι ο χρόνος που θα χρειαστείς, για να βρεις τις συγκεκριμένες πληροφορίες που αναζητάς. Σύμφωνα με τη Finney, είναι “το τίμημα που πληρώνουμε για τη συσσώρευση σοφίας, που έρχεται με τα χρόνια”.
Μπορεί η “ακαταστασία” να είναι καλή;
Ο Amer είπε ότι “καθώς οι ερευνητές ψάχνουν σε βάθος, μπορεί να ανακαλύψουν ότι αυτή η περίσσεια πληροφοριών μπορεί επίσης να είναι θετική. Μερικές φορές οι πληροφορίες που δεν ανακτώνται σε μια ‘προσπάθεια’ θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες σε μια άλλη.”
Η Finney βλέπει θετικά αυτή την “ακαταστασία” μνήμης. “Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι επιδεικνύουν μεγαλύτερη δημιουργικότητα στη λήψη αποφάσεων εξαιτίας των εμπλουτισμένων τους αναμνήσεων. Επιπλέον, είναι πιθανό αυτές οι αναμνήσεις να μπορούν να αξιοποιηθούν ακόμη και για τη βελτίωση της μάθησης και τη διατήρηση της μνήμης των ηλικιωμένων”.
