Από το «πρέπει» στο «θέλω»: Δεν είναι εγωισμός, είναι ανάγκη. Από μικροί μαθαίνουμε να είμαστε συνεπείς, παραγωγικοί, «σωστοί», να ζούμε με βάση τα «πρέπει» και να αφήνουμε τα «θέλω» μας για αργότερα. Κάπως έτσι, όμως, παύουμε να ακούμε τον εαυτό μας και αρχίζουμε να λειτουργούμε… στον αυτόματο.
Τι είναι το Self-Determination Theory
Η Θεωρία αυτο-καθοδήγησης (Self-Determination Theory) εξηγεί ότι για να νιώσουμε ψυχικά ολοκληρωμένοι, πρέπει να καλύπτονται τρεις βασικές μας ανάγκες: η αυτονομία (να επιλέγουμε οι ίδιοι), η ικανότητα (να νιώθουμε αποτελεσματικοί) και η σύνδεση (να ανήκουμε και να μας νοιάζονται).
Όταν αυτές ικανοποιούνται, παρακινούμαστε από μέσα μας, όχι από εξωτερική πίεση. Αυτό μας κάνει πιο δημιουργικούς, αλλά κυρίως πιο ευτυχισμένους.
Αντίθετα, όταν ζούμε μόνο με βάση το «πρέπει» για να ικανοποιήσουμε προσδοκίες ή να μην δυσαρεστήσουμε, απομακρυνόμαστε από τον εαυτό μας. Η επιβράβευση και η αναγνώριση που περιμένουμε από τους άλλους, δρώντας με γνώμονα το “πρέπει”, μπορεί να μειώσουν το εσωτερικό μας κίνητρο (overjustification effect), οδηγώντας σε άγχος και αίσθημα κενού. Γι’ αυτό, το να κάνουμε συνειδητά χώρο για τα «θέλω» μας δεν είναι πολυτέλεια, αλλά επιστημονικά τεκμηριωμένη αυτοφροντίδα.
Πώς μεταβαίνεις από το «πρέπει» στο «θέλω»
Το «πρέπει» μάς μαθαίνει να οργανώνουμε τη ζωή μας, αλλά, αν κυριαρχήσει, μας αποσυνδέει από τις εσωτερικές μας ανάγκες. Η αλλαγή ξεκινά με την ερώτηση: «Αν δεν είχα καμία υποχρέωση σήμερα, τι θα ήθελα να κάνω;» Ίσως να κοιμηθείς λίγο παραπάνω, να διαβάσεις, να περπατήσεις χωρίς προορισμό. Η αναγνώριση αυτών των μικρών επιθυμιών είναι το πρώτο βήμα.
Το επόμενο είναι να κάνεις λίγο χώρο για αυτές καθημερινά. Φτιάξε μια λίστα με όσα σε ξεκουράζουν ή σε εκφράζουν. Μάθε να αναγνωρίζεις πότε κάτι το κάνεις επειδή το θέλεις και πότε επειδή «πρέπει». Και όταν νιώθεις πίεση, ρώτα τον εαυτό σου: «Αυτό το διάλεξα ή το περιμένουν οι άλλοι από μένα;». Το να τιμάς τις επιθυμίες σου δεν χρειάζεται εξήγηση. Είναι μια πράξη σεβασμού προς τον εαυτό σου.
Καλοκαίρι χωρίς «πρέπει»
Διανύοντας τους καλοκαιρινούς μήνες, ήρθε η στιγμή να εφαρμόσεις μια καθημερινότητα με λιγότερα «πρέπει». Ζήσε την πιο ανάλαφρη εποχή του χρόνου. Δεν χρειάζεται να έχεις κλείσει διακοπές, να πας σε νησί, να δαπανήσεις όλο σου τον μισθό κάπου που δεν θέλεις, μόνο και μόνο επειδή είναι καλοκαίρι και «πρέπει» να πας διακοπές. Άκουσε τον εαυτό σου και αυτό που πραγματικά χρειάζεσαι. Άλλωστε, υπάρχουν εναλλακτικές και εξίσου διασκεδαστικές επιλογές, αν το καλοκαίρι μείνεις στην πόλη.
Το «θέλω» σου μπορεί να είναι μια βόλτα στην άδεια πόλη, ένα απόγευμα χωρίς πρόγραμμα, κρασί με τα κορίτσια στο μπαλκόνι. Δεν χρειάζεται παραλίες, stories ή οργάνωση. Το καλοκαίρι δεν έχει σωστό και λάθος, ούτε οδηγίες ευτυχίας. Είναι μια ευκαιρία να αναπνεύσεις πιο ελεύθερα.
