Η πατάτα μπορεί να μοιάζει ταπεινή, αλλά η ιστορία και ο ρόλος της στον παγκόσμιο χάρτη της διατροφής μόνο ταπεινός δεν είναι.
Με καταγωγή από τις Άνδεις της Νότιας Αμερικής και πορεία χιλιάδων ετών, η πατάτα ταξίδεψε στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα και από εκεί… σε κάθε κουζίνα του κόσμου. Σήμερα, τιμάμε αυτή την εξαιρετική καλλιέργεια, που είναι ένα σημαντικό τρόφιμο για την καταπολέμηση της πείνας, του υποσιτισμού και της φτώχειας. Στρατηγική επιλογή σε περιοχές με περιορισμένους πόρους, η πατάτα είναι ανθεκτική, ευέλικτη και φιλική προς το περιβάλλον, με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα.
Η παγκόσμια παραγωγή της έχει αυξηθεί κατά 10% την τελευταία δεκαετία, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και νέες ευκαιρίες για τους μικρούς παραγωγούς. Η πατάτα ενισχύει τη διατροφική ασφάλεια, ειδικά σε αγροτικές κοινότητες, όπου συχνά καλλιεργείται από γυναίκες αγρότισσες που συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Ο
Περίπου τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού καταναλώνουν πατάτες ως βασικό είδος διατροφής.
Σχεδόν το 50% της παγκόσμιας παραγωγής πατάτας προορίζεται για οικιακή κατανάλωση.
Η πατάτα είναι ανθεκτική στην ξηρασία, στο ψύχος και στις φτωχές εκτάσεις.
Μέχρι το 2030, η παραγωγή αναμένεται να φτάσει τους 750 εκατ. τόνους – με την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική να καλύπτουν το 59% αυτής της παραγωγής.
Η 30ή Μαΐου καθιερώθηκε πρόσφατα από τον ΟΗΕ ως Διεθνής Ημέρα της Πατάτας, αναγνωρίζοντας τον πολυδιάστατο ρόλο της καλλιέργειας – διατροφικό, οικονομικό, περιβαλλοντικό και πολιτιστικό. Η απόφαση αυτή συνδέεται με την Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Διαβάστε σχετικά: Πατάτα: Μύθοι και αλήθειες για τη διατροφική αξία της
Αγάπη από την πρώτη… μπουκιά
Με περισσότερες από 5.000 ποικιλίες παγκοσμίως –από βελτιωμένες ως παραδοσιακές– και πάνω από 150 άγριους συγγενείς της, η πατάτα προσφέρει ανεξάντλητες γευστικές δυνατότητες.
Ας ξεκινήσουμε από τα πιο αγαπημένα που είναι τα πατατάκια και οι τηγανιτές πατάτες, τα πιο παραδοσιακά όπως πατατόσουπα και πατάτες γιαχνί, μέχρι τα πιο εξελιγμένα όπως τα νιόκι πατάτας και πατάτες ογκρατέν.
Το σίγουρο είναι ότι αποτελεί σταθερή αξία στα πιάτα μικρών και μεγάλων. Σε αυτό το άρθρο, θα μοιραστούμε αγαπημένες συνταγές, που αναδεικνύουν τη νοστιμιά και την ευελιξία της πατάτας. Γιατί όπως λένε και πολλοί μάγειρες: «Όταν έχεις πατάτες, έχεις πάντα μια λύση».
Οι τηγανιτές πατάτες είναι αγαπημένο φαγητό για όλον τον κόσμο. Και αν γνωρίσεις κάποιον που δεν του αρέσουν οι τηγανιτές πατάτες, θα πρέπει να προβληματιστείς! Ο λόγος που τις λατρεύουμε μικροί και μεγάλοι είναι συνδυασμός τεχνικής, γεύσης, υφής και… αναμνήσεων. Τρώγονται σκέτες, με αλάτι, με τυρί, με σάλτσες, με κρέας, με ψάρι, μέσα σε σάντουιτς (ιδανικά με γύρο και μπόλικο τζατζίκι). Είναι το ιδανικό συνοδευτικό, αλλά και πρωταγωνιστής σε πολλές συνταγές.
Το εξωτερικό είναι τραγανό, ενώ το εσωτερικό μαλακό και αφράτο. Ο εγκέφαλος αγαπά τις τροφές που συνδυάζουν αλάτι και λιπαρά, δύο βασικές ουσίες που από εξελικτικής άποψης μας ελκύουν γιατί παλαιότερα ήταν δύσκολο να τις βρούμε στη φύση. Οι τηγανιτές πατάτες έχουν και τα δύο – σε “έξυπνες” δόσεις.
Το τηγάνισμα δημιουργεί ένα φαινόμενο που λέγεται Maillard reaction (αντίδραση Μαϊγιάρ). Αυτός ο τρόπος ενισχύει τη γεύση και δημιουργεί αυτό το «χρυσαφένιο» άρωμα και χρώμα. Πρόκειται για μια χημική αντίδραση μεταξύ αμινοξέων και σακχάρων, που χαρίζει βαθύ, γήινο και πλούσιο γευστικό προφίλ.
Ο
Τέλειες πατάτες φούρνου από τις Χρυσές Συνταγές
Ο φούρνος είναι ο μυστικός σύμμαχος της πατάτας. Καραμελώνει τα σάκχαρά της, δημιουργεί τραγανή επιφάνεια και μετουσιώνει τη λιτότητα σε απόλαυση. Με λίγα υλικά –λάδι, ρίγανη, λεμόνι ή δεντρολίβανο–, έχουμε ένα αποτέλεσμα που δύσκολα ξεχνιέται.
Ποιος δεν θυμάται τις πατάτες που ψήνονταν πλάι στο κυριακάτικο ψητό; Μπορούν να γίνουν λεμονάτες, σκορδάτες, με μουστάρδα ή με μυρωδικά. Κόβονται σε φέτες, κυδωνάτες, κυβάκια ή ολόκληρες baby. Αυτή η πολυμορφία δίνει ατελείωτους συνδυασμούς και τις κρατά πάντα επίκαιρες.
Μπορεί να τις θεωρούμε συνοδευτικό, αλλά στην πραγματικότητα πολλοί “κυνηγούν” τις πατάτες περισσότερο από το κρέας.
Πατάτες γιαχνί (μπλουμ) της Αργυρούς
Ίσως το δικό μου αγαπημένο πιάτο από τα χεράκια της μαμάς είναι οι πατάτες γιαχνί.
Ένα πιάτο που μοσχοβολάει σπιτική φροντίδα, αργό μαγείρεμα και παράδοση. Δεν χρειάζεται πολλά υλικά για να σε κατακτήσει — μόνο χρόνο, αγάπη και καλά υλικά.
Το γιαχνί, με τη ντομάτα, το κρεμμύδι, το σκόρδο και τα μπαχαρικά, δημιουργεί έναν πυκνό και μεστό ζωμό που «αγκαλιάζει» την πατάτα. Καθώς σιγοβράζει, η πατάτα απορροφά τα αρώματα, και γίνεται ζουμερή, μαλακή και γεμάτη νοστιμιά. Η σάλτσα ντομάτας – ελαιολάδου είναι όνειρο για “βουτιές”! Με λίγο ψωμί και λίγη φέτα είναι μια μπουκιά γεμάτη γεύση, παράδοση και απόλαυση.
Ο
Νιόκι (gnocchi) του Πάνου Ιωαννίδη
Όταν η πατάτα γίνεται τέχνη, γεννιούνται τα νιόκι (gnocchi). Τα αγαπάμε πολύ γιατί είναι τρυφερά, βουτυράτα και ανάλαφρα, με μια υφή που κυριολεκτικά λιώνει στο στόμα.
Με μόλις τρεις βασικές πρώτες ύλες, πατάτα, αλεύρι και αυγό, τα νιόκι αποδεικνύουν ότι η μαγειρική δεν χρειάζεται πολυπλοκότητα για να είναι εξαιρετική.
Η σωστή πατάτα, ο χειρισμός της ζύμης και ο τρόπος μαγειρέματος κάνουν όλη τη διαφορά.
Είτε με λίγο βούτυρο και φασκόμηλο, είτε με πέστο, ντομάτα, ή κάποια σάλτσα, τα νιόκι λειτουργούν σαν σφουγγάρι που απορροφά και αναδεικνύει κάθε γεύση. Είναι από τα λίγα φαγητά που μπορούν να σταθούν εξίσου καλά σε ένα κυριακάτικο τραπέζι όσο και σε ένα εστιατόριο υψηλής γαστρονομίας.
Πατάτες ογκρατέν του Γιώργου Τσούλη
Οι πατάτες ογκρατέν (ή gratin dauphinois) είναι η γαλλική απάντηση στην άνεση και την κομψότητα. Είναι ένα πιάτο με στρώσεις λεπτοκομμένης πατάτας που ψήνονται αργά μέσα σε κρέμα, γάλα, σκόρδο και λιωμένο τυρί.
Το αποτέλεσμα; Ένα βελούδινο εσωτερικό και μια χρυσαφένια κρούστα που σπάει στο πιρούνι.
Ο συνδυασμός λιπαρών (κρέμας, γάλακτος και τυριού) με το άμυλο της πατάτας δημιουργεί μια βαθιά, γήινη, εθιστική γεύση. Πρόκειται για το comfort food που φοράει… σμόκιν.
Είναι ιδανική για καλέσματα ή γιορτές. Συνοδεύει άψογα από ψητά μέχρι σαλάτες, και τραβάει πάντα τα βλέμματα όταν βγαίνει από τον φούρνο. Αυτή λοιπόν είναι η «λαμπερή» πατάτα του τραπεζιού.
Ο
Πατατοκροκέτες σε ξυλάκι από τον Άκη Πετρετζίκη
Οι πατατοκροκέτες είναι η παιδική χαρά των πατατοφάγων: μικρές μπουκιές από πουρέ πατάτας, πλούσιες σε γεύση, γεμιστές ή σκέτες, τηγανισμένες μέχρι να γίνουν χρυσές και τραγανές. Τις λατρεύουν όλοι, από παιδιά μέχρι… σεφ!
Η αντίθεση της τραγανής κρούστας με την κρεμώδη καρδιά τους δημιουργεί μια εμπειρία που εντυπωσιάζει.
Είναι τέλειο finger food αλλά και συνοδευτικό που δίνει παιχνιδιάρικο χαρακτήρα στο πιάτο.
Παρότι μοιάζει πιάτο εστιατορίου, η πατάτα ογκρατέν είναι εύκολη στην παρασκευή, με απλά υλικά. Απλώς απαιτεί λίγο χρόνο και υπομονή – και η αναμονή αξίζει κάθε λεπτό.
