Μετά από έναν επιτυχημένο κύκλο παραστάσεων στο Rabbithole στην Αθήνα, η ομάδα «Νοσταλγία» έρχεται στη Θεσσαλονίκη και το θέατρο Metropolitan** με την «Τούνδρα», το πρωτότυπο έργο του Γιώργου Σίμωνα, σε σκηνοθεσία Γιώργου Τζαβάρα. Η ηθοποιός, σκηνοθέτις και συγγραφέας Αναστασία Στυλιανίδη μάς μιλά για το συνεχές κυνήγι της μέγιστης επίδοσης, που πια έχει γίνει δεύτερη φύση μας, για τη μη «καλλιτεχνοκεντρική» δομή της κοινωνίας μας και για την ανάγκη να μας σώσουμε από τους εαυτούς μας.
Μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Γιώργου Τζαβάρα το όνειρο μπλέκεται με την πραγματικότητα. Πώς πιστεύετε ότι εξυπηρετεί την αφήγηση αυτή η “συνάντηση” της ψευδαίσθησης με την αλήθεια; Αναστασία Στυλιανίδη
«Νομίζεις θα κάτσω να ρωτήσω γιατί κάποιος έβαλε ένα κομμένο χέρι πάνω στο γραφείο του;» λέω ως Ρόζα στον Ρήγα, κρατώντας το χέρι του νεκρού αφεντικού μας. Του αφεντικού μας, που «ίσως τελικά να μην πέθανε, ίσως κοιμάται». Όπως καταλαβαίνετε, η ανάγκη προέκυψε δραματουργικά, πριν τη σκηνοθεσία. Η επιλογή της συνθήκης της υπναγωγικής ψευδαίσθησης, στην οποία πρότεινα να βασιστούμε, αναλύοντας το έργο, ήταν ένας τρόπος να επαληθεύσουμε τη γραφή της «Τούνδρας» που, ούτως ή άλλως, έχει ως δομικό συστατικό της αυτή τη συνάντηση. Η σκηνοθετική ματιά του Γιώργου (Τζαβάρα), ήρθε πολύ σοφά και ταιριαστά να συμπληρώσει το παζλ αυτής της ακροβασίας μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας. Εμείς ακροβατούμε. Αλλά και πέφτουμε. Πότε από τη μία, πότε από την άλλη. Οι πτώσεις μας είναι που τελικά μας αποκαλύπτουν τη ζωή.
Κεντρικός άξονας του έργου είναι η εκμετάλλευση και η βύθιση του ανθρώπου σε ένα παιχνίδι επιδόσεων και “αριστείας”. Τελικά, είναι αυτός ο αγώνας να ξεχωρίσουμε μια “παγίδα” στην οποία πέφτουμε και χάνουμε τους ίδιους τους εαυτούς μας;
Ξεκάθαρα. Το έργο είναι, κατά κάποιο τρόπο, ένα αφιέρωμα στον «Υπάλληλο του Μήνα» που θέλει «να χτίσει μια πορεία, μια καριέρα». Αυτή η πολυπόθητη «κονκάρδα», όμως, την οποία πολύ έξυπνα σκέφτηκε ο Γιώργος (Σίμωνας) να απονέμει η εταιρεία στους υπαλλήλους της που ξεχωρίζουν για την επίδοσή τους κάθε μήνα, απαιτεί θυσίες που τους αλλοτριώνουν και τους τερατοποιούν. Κι έτσι, ναι μεν η επίδοσή τους μπορεί να ξεχωρίσει, αλλά οι ίδιοι τελικά όχι. Το αντίθετο. Χάνουν σταδιακά τον εαυτό τους και γίνονται όλοι τέρατα. Απλώς άλλων ταχυτήτων.
Το έργο παρουσιάζει στην υπερβολή του, αυτό ακριβώς που βιώνουμε, ως επί το πλείστον, ζώντας σε μια μετα-καπιταλιστική κοινωνία, στην ουσία, που έχει αναγάγει τη μεγιστοποίηση του κέρδους σε φιλοσοφία ζωής. Αυτό το συνεχές κυνήγι της μέγιστης επίδοσης, του μέγιστου κέρδους, σε όλες του τις μεταφράσεις, έχει εισχωρήσει τόσο βαθιά μέσα μας που, ίσως, δεν πρέπει να μιλάμε πια για αλλοτρίωση, αλλά για δεύτερη φύση. Είμαστε δύο σε ένα: θύτες και θύματα ταυτόχρονα. Οπότε, μάλλον αυτό που χρειάζεται είναι να μας σώσουμε από τους εαυτούς μας.
Αναστασία Στυλιανίδη
Η τέχνη, σε οποιαδήποτε μορφή της, απαιτεί από τους υπηρέτες της να διακρίνονται και να ξεχωρίζουν. Οι κοινωνοί της, το κοινό, επίσης στέκονται με κριτικό βλέμμα απέναντι στους καλλιτέχνες και τους ξεχωρίζουν. Εσείς, πώς διαχειρίζεστε αυτή τη συνθήκη;
Η τέχνη από μόνη της δεν απαιτεί τίποτα. Έχει χώρο για όλους όσοι θέλουν να ασχοληθούν μαζί της. Απλώς, όσοι επιλέγουν να βιοποριστούν μέσω της τέχνης απαιτούν από τους εαυτούς τους να βρουν τον τρόπο εκείνο που θα τους ξεχωρίσει μέσα στο πλήθος, για να διασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Αυτό συμβαίνει, όμως, σε όλα τα επαγγέλματα. Στον καλλιτεχνικό τομέα, βέβαια, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, λόγω της μη «καλλιτεχνοκεντρικής» δομής της κοινωνίας μας, που κάνει το παιχνίδι του ανταγωνισμού αδυσώπητο, δεδομένου ότι όλα είναι θέμα προσφοράς και ζήτησης.
Εκεί, αποφασίζεις εσύ το πώς θα πορευτείς, με βάση το τι ζητείται και τι μπορείς και θέλεις να προσφέρεις. Και το ανάποδο. Έτσι κι αλλιώς, η ζωή η ίδια είναι μια σειρά από αποφάσεις, όπου η κρίση παίζει πρώτιστο ρόλο. Επιλέγουμε τα πάντα με βάση την κρίση μας. Το θέμα είναι να αναλαμβάνουμε και το εναλλακτικό κόστος των επιλογών μας. Και μεμονωμένα και ως κοινωνία.
Υπηρετείτε το θέατρο όχι μόνο ως ηθοποιός, αλλά και ως σκηνοθέτιδα και βοηθός σκηνοθέτη. Διευκολύνει η μία ιδιότητα την άλλη ή υπάρχουν στιγμές που σας δυσκολεύει η “συνύπαρξή” τους;
Θα έλεγα πως διευκολύνουν η μία την άλλη. Κι αυτό γιατί μπορείς να σκεφτείς παράλληλα περισσότερες μεταβλητές που καθορίζουν το αποτέλεσμα της τελικής εξίσωσης και να φροντίσεις καλύτερα τη διαδικασία. Η δυσκολία μπορεί να προκύψει αν δεν ξέρεις να τις ξεχωρίζεις και να τις τοποθετείς στο σωστό πλαίσιο εργασίας, κάθε φορά. Αλλά αυτό δεν συμφέρει. Κυρίως εσένα. Αναστασία Στυλιανίδη
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε με χαρά μια νέα πνοή στη σύγχρονη ελληνική δραματουργία. Μικρές θεατρικές ομάδες, χωρίς χρηματοδότηση και ανάλογα απαραίτητα εφόδια, κατορθώνουν να παρουσιάζουν εξαιρετικές δουλειές, που κερδίζουν την αγάπη του κοινού. Τι πιστεύετε πως μας έχει οδηγήσει εδώ;
Δεν νομίζω ότι είναι κάτι καινούργιο. Στα σχεδόν 20 χρόνια που είμαι στον χώρο – συμπεριλαμβάνοντας και τα χρόνια της σχολής – πάντα υπήρχαν ορκισμένοι «τρελοί», οπλισμένοι με την κάψα ενός δημιουργικού οράματος και πάντα θα υπάρχουν.
Όπως η ίδια έχετε αναφέρει, αργήσατε να μπείτε στη διαδικασία των ακροάσεων, για να συμμετέχετε σε τηλεοπτικές δουλειές. Τι σας οδήγησε σε αυτή την επιλογή;
Αμέσως μετά τη σχολή, ξεκίνησα με τη σύσταση μιας δικής μας εταιρείας θεάτρου, την οποία χρηματοδοτούσαμε μόνοι μας, καλή ώρα. Οπότε, η χρηματοδότηση της «τρέλας» μας δεν μου άφηνε το περιθώριο επιλογής μίας μη σταθερής εργασίας. Και η σταθερή εργασία, σε συνδυασμό με τον μικρόκοσμο της ομάδας, δεν άφηναν το περιθώριο συμμετοχής σε διαδικασίες ακροάσεων. Ωστόσο, κοιτάζοντας προς τα πίσω από τη θέση που βρίσκομαι τώρα και από αυτό που σας απαντάω, μάλλον τελικά με οδήγησε σε αυτή την επιλογή περισσότερο η πεποίθηση ότι είναι πολύ δύσκολο να συμβεί και το ανάποδο. Δηλαδή, η «τρέλα» σου να σε χρηματοδοτήσει. Και τελικά στο τι ορίζουμε εργασία και τι τρέλα. Μεγάλη κουβέντα.
Και οι δύο τηλεοπτικές σειρές στις οποίες συμμετείχατε – “Κάνε ότι κοιμάσαι” και “Η Μάγισσα” – αγαπήθηκαν πολύ από το κοινό και αναγνωρίστηκαν από τους κριτικούς ως δύο από τις πλέον αξιόλογες παραγωγές της σύγχρονης ελληνικής τηλεόρασης. Πιστεύετε ότι ο χρόνος που δώσατε στον εαυτό σας συνέβαλε στη σωστή επιλογή ρόλων; Ήσασταν καλύτερα προετοιμασμένη;
Η τριβή στο επάγγελμα είναι αυτό που μετράει, αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Οι ώρες πτήσης εξαργυρώνονται σε μια εμπειρική γνώση που σε κάνει να διαχειρίζεσαι καλύτερα και τον εαυτό σου και τα επόμενα ταξίδια σου. Οπότε, σαφώς, η ήδη υπάρχουσα θεατρική διαδρομή μου με προετοίμασε πρακτικά για το ξεκίνημα της τηλεοπτικής μου. Αναστασία Στυλιανίδη
Η συγγραφή, από την άλλη, πώς μπήκε στη ζωή σας; Ποια εσωτερική ανάγκη “γέννησε” το βιβλίο – audiobook σας “ΕΓΩτοτροπίες”;
Και η συγγραφή ήταν πάντα μέσα στο παιχνίδι. Ανέκαθεν είχα μια ολιστική προσέγγιση στις επικοινωνιακές απόπειρες της σκέψης και της φαντασίας μου. Απλώς, μερικές φορές, χρειάζεσαι σπρώξιμο για να πάρεις μια απόφαση. Ένα τέτοιο σπρώξιμο μου έδωσαν κάποιοι φίλοι, πριν μερικά χρόνια, από διαφορετική θέση ο καθένας και, εφόσον μου ζητήθηκε να συμβάλω στην κατάθεση μιας ολοκληρωμένης πρότασης για ένα θεματικό πάρκο της Αθήνας, μπήκα σε «φάση αναπαραγωγής». Τότε, συνάντησα τυχαία τον Γιάννη Μακρίδη σε μια θεατρική συνεργασία. Αυτό ήταν. Τα πατήματα των φαντασιοπληξιών μου βρήκαν τον ιδανικό μουσικό παρτενέρ τους και, κάπως έτσι, γεννήθηκαν οι «ΕΓΩτοτροπίες». Τώρα, όσον αφορά την επιλογή του εγωισμού, ως θεματικού άξονα, την έκανα καθαρά εγωιστικά.
Τον Ιούνιο, στο πλαίσιο του προγράμματος 3ο Κουδούνι Όπερα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ανεβαίνει στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος η παράσταση μουσικού θεάτρου “Οδός Φανταστικής”, μία δική σας πρωτότυπη ιστορία – λιμπρέτο. Τι θα δουν και θα ακούσουν σε αυτή τα παιδιά;
Θα δουν και θα ακούσουν τον εγκέφαλό τους: θα βουτήξουν «στο συρτάρι του μυαλού τους, του πιο παιδιού από τους εαυτούς τους». Εκεί που βούτηξα κι εγώ, δηλαδή, για να επινοήσω και να γράψω την «Οδό Φανταστικής». Εκεί, λοιπόν, θα συναντηθούν, δια ζώσης, με ένα παράξενο τσίρκο που κατοικεί μέσα στο κεφάλι τους και που θα τους προσφέρει ένα θέαμα ύπαρξης. Μπορεί να ακούγεται παράξενο, αλλά έτσι το αντιλαμβάνομαι, το σκέφτομαι και μπορώ να το περιγράψω. Συνοδοιπόρος, φυσικά σε αυτή τη βόλτα θα είναι η δύναμη της μουσικής και συγκεκριμένα της λυρικής ευφυίας της Σοφίας Καμαγιάννη, που μου έδωσε και το αντίστοιχο σπρώξιμο αυτή τη φορά να μπω στο παιχνίδι, με το να με επιλέξει ως λιμπρετίστα και να εμπιστευθεί τη φαντασία μου. Την ευχαριστώ ξανά θερμά γι’ αυτό.
Σάββατο, λοιπόν, 1 Ιουνίου, στις 18:30, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ, θα βρισκόμαστε μαζί με τη «φωνή της πραγματικότητας», τον Ringmaster του τσίρκου και μαζί με όλο τον θίασο της «Οδού Φανταστικής» (200 παιδιά ποιητές ζογκλέρ, φανταστήμονες, ακροβάτες της επιλογής, πρωταθλητές λάθους και άλλους πολλούς δεξιοτέχνες της ζωής) για να αφήσουμε τη φαντασία μας να αναπνεύσει και να υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας πως: «είναι και θέμα φαντασίας η ομορφιά κάθε ιστορίας, ας πούμε της Ιστορίας του ανθρώπου…».
Σας περιμένουμε.
***Οι παραστάσεις του έργου “Τούνδρα” στο θέατρο Metropolitan ακυρώθηκαν λόγω ασθένειας μέλους του θιάσου.***
