Στην Ελλάδα, η Πρωτοχρονιά γιορτάζεται γύρω από ένα τραπέζι με άφθονο φαγητό, παρέα με τους αγαπημένους μας φίλους και την οικογένειά μας, διατηρώντας έτσι ζωντανές τις παραδόσεις ανά τα χρόνια.
Το πιο γνωστό έθιμο σε όλους είναι η κοπή της βασιλόπιτας, που πρωταγωνιστεί σε κάθε ελληνικό σπίτι την Πρωτοχρονιά και είναι ένα από τα λίγα αρχαία έθιμα που διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα. Η παράδοση ξεκινά από τα Κρόνια στην αρχαία Ελλάδα και τα Σατουρνάλια της Ρώμης, όταν οι γυναίκες έκρυβαν νομίσματα σε πίτες για να αναδείξουν τον τυχερό της χρονιάς. Στην ορθόδοξη παράδοση, η βασιλόπιτα διατηρεί αυτή τη σημασία: το πρώτο κομμάτι αφιερώνεται στον Χριστό, το δεύτερο στο σπίτι και τα επόμενα στην οικογένεια, κρατώντας ζωντανή την πίστη στην καλοτυχία του φλουριού.
Γνωρίζατε όμως ότι κάθε μέρος έχει τα δικά του έθιμα; Από το σπάσιμο του ροδιού στην Πελοπόννησο μέχρι τη λιγότερο γνωστή «μπουλιστρίνα» στη Σάμο, κάθε τόπος δίνει τη δική του χαρακτηριστική νότα στη γιορτή.
Ας δούμε, λοιπόν, 7+1 Πρωτοχρονιάτικα έθιμα στην Ελλάδα.
Κυκλάδες
Στις Κυκλάδες, η Πρωτοχρονιά ζωντανεύει με παραδοσιακές δοξασίες και γιορτινές γεύσεις. Οι ντόπιοι λένε πως καλό σημάδι είναι αν φυσάει βοριάς ή αν ένα περιστέρι πετάξει έξω από το σπίτι, ενώ κάποιοι αγγίζουν το πρόσωπό τους με ένα κομμάτι σίδερο για να έχουν όλο τον χρόνο υγεία και δύναμη. Στα νησιά, οι μυρωδιές της γιορτής γεμίζουν τα σπίτια: στην Αμοργό ψήνεται ο «κοφτός», στην Ανάφη το «ζαφοριστό» ψωμί με σαφράν, ενώ στη Νάξο και την Πάρο οι γιορτές συνοδεύονται από Χριστόψωμα, «κοτσάκια» και τα παραδοσιακά κάλαντα που ηχούν στα σοκάκια.
Ηράκλειο Κρήτης
Στο Ηράκλειο, η Πρωτοχρονιά δεν ξεκινά χωρίς μπουγάτσα. Κάθε χρόνο οι δρόμοι γεμίζουν υπαίθριους πάγκους, προσφέροντας στους κατοίκους την πρώτη γλυκιά γεύση της χρονιάς και γεμίζοντας την ατμόσφαιρα γιορτινή χαρά.
Πελοπόννησος
Στην Πελοπόννησο, την ώρα που αλλάζει ο χρόνος, κάποιος πετάει ένα ρόδι στην εξώπορτα του σπιτιού για να σπάσει. Το ρόδι συμβολίζει αφθονία, τύχη και γονιμότητα, φέρνοντας ευλογία στο σπίτι. Σε κάποιες περιοχές, η οικογένεια πηγαίνει πρώτα στην εκκλησία και ο νοικοκύρης σπάει το ρόδι με την επιστροφή, διασφαλίζοντας καλή τύχη για όλο το χρόνο.
Θάσος
Στη Θάσο, ένα παλιό και μαγικό έθιμο δίνει χρώμα στην Πρωτοχρονιά. Όλοι γύρω από το αναμμένο τζάκι τραβούν την ανθρακιά προς τα έξω και ρίχνουν γύρω στα κάρβουνα φύλλα ελιάς, σκεπτόμενοι μυστικά μια ευχή. Το φύλλο που θα γυρίσει περισσότερο υπόσχεται ότι η ευχή του κατόχου του θα πραγματοποιηθεί.
Σάμος
Στη Σάμο, εκτός από τη βασιλόπιτα, οι γυναίκες φτιάχνουν την «προβέντα», ένα γλυκό πιάτο που συμβολίζει τη νοικοκυροσύνη τους. Στο σπίτι σπάνε το ρόδι και σκορπίζουν τους σπόρους για ευτυχία και υγεία, ενώ οι τυχεροί που κάνουν ποδαρικό παίρνουν τα «μπουλιστρίνα», το παραδοσιακό χαρτζιλίκι της Πρωτοχρονιάς.
Ανατολική Μακεδονία
Στην Ανατολική Μακεδονία, κάθε χρόνο αναβιώνει το έθιμο των Μωμόγερων στους Σιταγρούς και την Πλατανιά της Δράμας. Πρόκειται για ένα λαϊκό δρώμενο όπου οι συμμετέχοντες μιμούνται γεροντικά πρόσωπα, φορούν στολές και τομάρια ζώων και αναπαριστούν με χιούμορ και σάτιρα την αναγέννηση της φύσης με την έλευση του νέου έτους. Το έθιμο έχει ρίζες στην αρχαία Ελλάδα και συνδέεται με τον θεό Μώμο ή ακόμα και με στρατηγούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ στο δρώμενο παρουσιάζεται η ιστορία του Κιτί Γοτσά.
Καβάλα
Στην Καβάλα, ένα παλιό έθιμο της Πρωτοχρονιάς κρατά από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας: τα αγόρια που πρόκειται να φύγουν στρατιώτες συγκεντρώνουν μεγάλες στοίβες ξύλων στην πλατεία, ανάβουν φωτιά και ψέλνουν τα κάλαντα. Με το που χτυπήσει μεσάνυχτα, ξεκινά το παραδοσιακό γλέντι με τσίπουρο και γλυκά. Σε άλλα μέρη, τα μικρά παιδιά κάνουν ποδαρικό σε όλα τα σπίτια, μπαίνοντας με το δεξί, ενώ το νεότερο μέλος της οικογένειας μεταφέρει μια πέτρα μέσα στο σπίτι για να διασφαλίσει τη δύναμη και την ενότητα της οικογένειας.
Μυτιλήνη
Στη Μυτιλήνη, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, οι πιστοί κατευθύνονται προς τη μικρή εκκλησία της Παναγιάς της Φανερωμένης για να πάρουν το «αμίλητο νερό». Βρέχουν το πρόσωπό τους, γεμίζουν τα σκεύη τους και μεταφέρουν στο σπίτι τους το νερό χωρίς να μιλήσουν, συνοδευόμενο από λιόκλαδο ή μυρτιά. Το νερό χρησιμοποιείται για το «ποδαρικό», ενώ ρόδι και πέτρα σπάνε και ρίχνονται μέσα στο σπίτι για καλή τύχη και υγεία. Το έθιμο συνδέεται με προσφυγικές παραδόσεις από το Αϊβαλί και τηρείται μέχρι σήμερα, θυμίζοντας την ιστορία και τη συνέχεια των τοπικών εθίμων.
Διαβάστε επίσης: Travel trends που δεν πρέπει να χάσετε το 2026
