Μετά από δύο χρόνια ασταμάτητων sold-out στο Θέατρο Ιλίσια, ο Γρηγόρης Βαλτινός ανηφορίζει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Θεσσαλονίκη, για να ερμηνεύσει τον Da στο ομώνυμο, πολυβραβευμένο έργο του Hugh Leonard. Από την άλλη, τις Κυριακές μεταμορφώνεται στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, για τη νέα σειρά του MEGA, “Famagusta”, που έχει ήδη κερδίσει τις εντυπώσεις με τα δύο πρώτα επεισόδιά της.
Τι κάνει, όμως, επιτυχημένο έναν καλλιτέχνη και τις επιλογές του; Τι τροφοδοτεί τη δημιουργία; Και πώς καταφέρνει ο κύριος Βαλτινός να αποδεικνύει την καλλιτεχνική αξία του μέσα από κάθε θεατρική παράσταση ή τηλεοπτική συμμετοχή του; Οι απαντήσεις παρακάτω…
Έχετε πει πως στο συρτάρι σας φυλάσσετε κάποια αγαπημένα σας έργα, με τα οποία καταπιάνεστε όταν κρίνεται πως είναι η κατάλληλη χρονική στιγμή. Τι ήταν, λοιπόν, αυτό που πέρυσι σας έκανε να βγάλετε από το συρτάρι το “DA”;
Το “DA” ήταν ένα έργο που με βασάνιζε χρόνια, από την πρώτη στιγμή που ήρθα σε επαφή μαζί του, το είδα, το διάβασα και το ξαναδιάβασα. Συνήθως, διαβάζω τα έργα που επιλέγω μία φορά τον χρόνο, για να δω πώς μου “μιλάνε” με τις επίκαιρες προσλαμβάνουσες. Εκείνη τη στιγμή, λοιπόν, ένιωσα ότι χρειαζόμαστε το περιεχόμενο, το αίσθημα του “DA”.
Υπάρχει μία διάχυτη απογοήτευση τα τελευταία χρόνια, για να μην πω δεκαετίες. Ο άνθρωπος έχει αγριέψει πάρα πολύ. Εκεί που όλοι προσπαθούμε για την ειρήνη, να μειώσουμε τη διαφορά της φτώχειας με τον πλούτο, να σταματήσουν οι πόλεμοι, οι δολοφονίες παιδιών και η βία, ξαφνικά βλέπουμε πως όλα αυτά διογκώνονται. Ποιος θα πίστευε ότι αυτήν την εποχή θα έχουμε δύο τοπικούς πολέμους, που μέσα σε μια μέρα μπορούν να γίνουν παγκόσμιοι; Πώς μπορεί να έχει αγριέψει τόσο πολύ ο άνθρωπος, παρά τις δοκιμασίες που πέρασε το τελευταίο διάστημα, με οικονομικές κρίσεις, με κορονοϊούς, με αρρώστιες, με δυστυχήματα; Ποιος θα πίστευε ότι υπάρχουν Έλληνες που γράφουν τόσο βίαια σχόλια στο internet;
Κατάλαβα, λοιπόν, ότι χρειαζόμαστε τα θέματα του “DA” – την ανιδιοτελή αγάπη, τη δοτικότητα, την καλοσύνη. Ήταν η ώρα να δει ο θεατής ένα έργο γλυκό, όμορφο, ειρηνικό, αγαπημένο και να νιώσει πως υπάρχει και ζεστασιά μέσα στην ψυχή.
Ήταν αυτή και δική σας ανάγκη;
Πάντα είναι αυτή η ανάγκη μου, γιατί είναι έτσι ο χαρακτήρας μου. Όταν εντόπισα ότι ο Da είναι ίδιος η μητέρα μου, σαν χαρακτήρας και ψυχισμός, κι επειδή κι εγώ έχω τα ίδια ψυχικά χαρακτηριστικά με τη μητέρα μου, κατάλαβα ότι είναι ένας ρόλος εξαιρετικά συμβατός με μένα. Θέλησα, λοιπόν, όλα αυτά τα πράγματα που εγώ αισθάνομαι και είμαι, να τα πω επιτέλους πεντακάθαρα στον κόσμο, όχι μέσα από άλλους ρόλους, αλλά μέσα από έναν ρόλο που είμαι εγώ. Είμαι ολόιδιος! Είμαι ο Da! Και πρέπει να σας εξομολογηθώ ότι είναι ο ρόλος που με δυσκόλεψε λιγότερο από όλους όσους έχω ερμηνεύσει.
Αναφέρατε πριν τα σχόλια στο διαδίκτυο…
Στα social media πολλές φορές δεν βγαίνουν άνθρωποι, αλλά τέρατα. Βρίζουν, καταριούνται, χλευάζουν, ειρωνεύονται, σχολιάζουν. Είναι κι αυτή η απόλυτη αγραμματοσύνη – ούτε ορθογραφία, ούτε συντακτικό. Σε κάνει να σκέφτεσαι “Χριστέ μου, τι λαός είναι αυτός;” Το μόνο παρήγορο είναι ότι αυτές είναι κάποιες άρρωστες περιπτώσεις, κάποιοι άνθρωποι με διάφορες ψυχικές αναπηρίες προφανώς, που βρίσκουν καταφύγιο και παρηγοριά σε αυτή τη συμπεριφορά.
Γιατί, όμως, να είναι παρήγορο για κάποιον να σχολιάσει με μίσος έναν άλλο άνθρωπο, που πολλές φορές ούτε καν γνωρίζει;
Κάποιοι άνθρωποι έχουν νύχια. Είναι σαν αγρίμια και πρέπει κάπου να τα ακονίσουν. Είναι ψυχική ανάγκη τους να ακυρώσουν, να καταργήσουν, να καταραστούν, να βρίσουν. Κάποια πράγματα τους λείπουν ή κάτι δεν κατάφεραν στη ζωή τους και θέλουν να αποδώσουν αλλού τις ευθύνες. Σίγουρα παίζει ρόλο και η έλλειψη παιδείας. Βεβαίως, είναι ένα φαινόμενο το οποίο υπάρχει παντού, όχι μόνο στην Ελλάδα. Και σε άλλες χώρες υπάρχουν τέτοιες ψυχές. Προφανώς, κάποιοι άνθρωποι νιώθουν ότι έτσι υπάρχουν. Και το διαδίκτυο τους έχει δώσει αυτή τη δυνατότητα, επιτέλους να υπάρξουν.
Να εκφέρουν άποψη;
Για να εκφέρεις άποψη, πρέπει να έχεις μόρφωση, καλλιέργεια, αισθητική, σεβασμό, ταπεινότητα – πράγματα που λείπουν από αυτές τις αναρτήσεις. Το πιο δύσκολο πράγμα είναι να κρίνεις, αλλά για κάποιους έχει γίνει το πιο εύκολο. Το καλό είναι ότι το διαδίκτυο έχει δώσει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να εκτίθενται, είτε μέσα από κείμενα ή φωτογραφίες, είτε μέσα από την καθημερινή δραστηριότητά τους. Βλέπουμε πια πεντακάθαρα τον χαρακτήρα, το επίπεδο του καθενός.
Τα social media φαίνεται πως έχουν επηρεάσει και τον κλάδο σας. Συνάδελφοί σας έχουν καταγγείλει πως, πηγαίνοντας σε οντισιόν για παραστάσεις ή τηλεοπτικές σειρές, τους ζητήθηκε από παραγωγούς ο αριθμός των ακολούθων τους στα social media, για να δουν αν τελικά θα τους δώσουν έναν ρόλο…
Υπάρχουν καλλιτέχνες που έχουν ένα εκατομμύριο ακόλουθους και κάνουν μια δουλειά στο τραγούδι, το θέατρο και δεν πατάει ψυχή και υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν social και γεμίζουν θέατρα. Άρα, θα έλεγα πως αυτό είναι ένα κριτήριο πολύ επιπόλαιο και επιφανειακό, το οποίο δεν ισχύει. Εκείνο που ισχύει είναι η εκτίμηση που έχει ο θεατής για τον καλλιτέχνη, ώστε όταν αυτός παράξει ένα έργο οποιασδήποτε μορφής, να τρέξει και να τον τιμήσει. Αυτό μετράει κι αυτό δεν εκδηλώνεται με τους followers. Συνήθως, οι followers δεν ασχολούνται με την ουσία της τέχνης, αλλά με το να ακολουθήσουν κάποιον και να υπάρξουν μέσα από αυτό. Είναι ένα κοινό, το οποίο δεν ακολουθεί την τέχνη, αλλά το πρόσωπο, με μια διάθεση κουτσομπολιού. Λειτουργεί αυτό και σαν στοιχείο αναγνώρισης.-αφού ακολουθώ τον τάδε καλλιτέχνη, είμαι μέλος της παρέας του-.σαν να αυτοπροσδιορίζονται μέσα από αυτό.
Τηλεοπτικά, συμμετέχετε στη νέα σειρά του MEGA, “Famagusta”, ως Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Πώς προσεγγίσατε μία ιστορική προσωπικότητα τέτοιας βαρύτητας;
Η αλήθεια είναι ότι είχα τρακ, περισσότερο από το να ερμηνεύσω έναν “χάρτινο” ήρωα, που εμπνεύστηκε ο συγγραφέας, ένα φανταστικό πρόσωπο, που θα του δώσω εγώ υπόσταση. Αυτό πιστεύω είναι πιο εύκολο από το να προσεγγίσεις ερμηνευτικά ένα ιστορικό πρόσωπο, για το οποίο υπάρχουν αναφορές, οπτικά και ηχητικά ντοκουμέντα, συνεντεύξεις, συμπεριφορές και -εντέλει- η κρίση της ιστορίας. Ήταν πολύ μεγάλη η αγωνία για το τι θα επιλέξω να παρουσιάσω από την ψυχή αυτού του ανθρώπου.
Με απασχόλησε πάρα πολύ η εξωτερική του συμπεριφορά, όπως και η ιδιαίτερη προφορά που έχουν οι Κύπριοι στα ελληνικά. Δεν ήθελα να είναι απόλυτα κυπριακή, γιατί υπήρχε κίνδυνος να γίνει επιθεωρησιακή, σαν μίμηση. Προσπάθησα -και προσπαθώ ακόμα, γιατί δεν έχουν τελειώσει τα γυρίσματα- η ερμηνεία μου να είναι ουσιαστική, σε βάθος, να είναι ερμηνεία της ψυχής κι όλων των ιστορικών επιρροών εκείνης της εποχής. Ο Μακάριος πρέπει να δυσκολεύτηκε πάρα πολύ στις αποφάσεις του, να στριμώχτηκε αφάνταστα από μεγάλες δυνάμεις, από τη Χούντα της Ελλάδας εκείνη την εποχή που έκανε το πραξικόπημα, από τον κίνδυνο να χάσει τη ζωή του ανά πάσα στιγμή, γιατί έγιναν πολλές απόπειρες δολοφονίας του.
Όλα αυτά έπρεπε να μελετήσω και να συνδυάσω στην ερμηνεία μου. Μελέτησα ακόμα και προσωπικές μαρτυρίες ηλικιωμένων ανθρώπων, Κυπρίων φίλων μου, που έζησαν τα γεγονότα και μου μετέφεραν πράγματα που δεν γράφει η ιστορία. Έκανα, λοιπόν, ένα “κολάζ” από όλα αυτά και προσπαθώ να βγουν προς τα έξω. Είναι δύσκολη δουλειά, αλλά συναρπαστική!
Πιστεύετε πως τα έργα που πραγματεύονται αληθινά πρόσωπα και γεγονότα “μιλούν” με πιο έντονο τρόπο στο κοινό; Είναι ένας τρόπος να μάθουμε ιστορία μέσω της Τέχνης;
Εφόσον μιλάμε για μία τηλεοπτική σειρά, ένα εύπεπτο είδος, καταλαβαίνετε πως πρέπει να συνδυαστεί παράλληλα και με μία μυθοπλασία. Η Βάνα Δημητρίου, μαζί με τον Δημήτρη Τοκαρή και τον Κώστα Καπώνη, έχει κάνει βαθιά έρευνα για να είναι ακριβής η καταγραφή της ιστορίας. Είναι ένα ιστορικό σήριαλ, με μια μυθοπλασία που θα κρατήσει το ενδιαφέρον του απλού τηλεθεατή και ταυτόχρονα θα προσπαθήσει να περάσει την ιστορική αλήθεια. Είναι πολύ δύσκολος συνδυασμός. Τα πρώτα επεισόδια έδειξαν ότι πήγαν πολύ καλά, προκάλεσαν θετικές αντιδράσεις. Ελπίζω έτσι να συνεχίσει.
Στη συνείδηση του κοινού έχετε “γράψει” ως ένας επιδραστικός, ταλαντούχος και επιτυχημένος καλλιτέχνης. Εσείς, πώς ορίζετε την επιτυχία;
Σε ό,τι έχει να κάνει με τον καλλιτέχνη, επιτυχία για μένα είναι να μπορέσει κάποια στιγμή να κάνει τα πράγματα που του δίνουν χαρά, που τον εκφράζουν αισθητικά, με τις συνθήκες και με τους συντελεστές που τον κάνουν να νιώθει όμορφα. Σε ό,τι έχει να κάνει με το κοινό, να έχει την ευλογία αυτό που δίνει χαρά στον ίδιο να δίνει χαρά και σε κάποιον κόσμο. Να αποκτήσει κοινό, ανθρώπους που είναι πιστοί στην πορεία και το έργο του, που τον εμπιστεύονται. Για μένα, το πιο σημαντικό είναι να έρχονται σε κάθε καινούργια προσπάθειά σου, έχοντας εμπιστοσύνη ότι αυτό που επέλεξες και εκτέλεσες θα είναι από ένα επίπεδο και πάνω.
Πραγματικά έχω νιώσει αυτή τη χαρά και θέλω να την εκφράσω, όχι για να κομπάσω και να παινευτώ, αλλά για να ευχαριστήσω τους θεατές, που αναγνωρίζουν την πορεία μου και πλέον, χωρίς καν να ακούσουν πώς είναι η καινούργια παράστασή μου, έρχονται, ξέροντας τι θα δουν. Αυτό είναι για μένα η μεγαλύτερη επιτυχία, χαρά και ευλογία που μπορεί να νιώσει ένας καλλιτέχνης. Να επικροτείται προκαταβολικά η δουλειά του από το κοινό.
Αυτό φάνηκε και με τις παραστάσεις του “DA” στη Θεσσαλονίκη, για τις οποίες έχουν μείνει ελάχιστες διαθέσιμες θέσεις. Και είναι κάτι που πραγματικά μπορεί να μου φέρει δάκρυα, γιατί όλος αυτός ο κόσμος δεν ξέρει αν θα είναι καλή η παράσταση.
Μου είναι δύσκολο να πιστέψω ότι δεν θα είναι καλή η παράσταση…
Ακριβώς αυτή τη φράση που είπατε νιώθω πως έχω κερδίσει. Το ότι είναι δύσκολο για κάποιον να πιστέψει ότι δεν θα είναι καλή η παράσταση! Αυτό είναι το μεγαλύτερο επίτευγμά μου.
Μιας και αναφερθήκατε στη Θεσσαλονίκη, που είναι και η γενέτειρά σας, “μιλάει” μέσα σας με διαφορετικό τρόπο, όταν την επισκέπτεστε;
Πάντα! Όταν έρχομαι στη Θεσσαλονίκη νιώθω ότι έχω κι εγώ ρίζες. Είμαι εσωτερικός μετανάστης, ήρθα στην Αθήνα, δεν είχα ρίζες εδώ, δεν είχα ούτε έναν συγγενή, δεν είχα καμιά ιστορία. Ήρθα και δημιούργησα την ιστορία μου εδώ. Πάντα, όμως, μου έλειπαν οι ρίζες. Γι’ αυτό δεν είπα ποτέ ότι είμαι Αθηναίος.
Έχετε μια πολύ όμορφη, δεμένη οικογένεια. Πιστεύετε ότι η προσωπική σταθερότητα σάς έδωσε ενέργεια για την καλλιτεχνική δημιουργία;
Είναι θέμα χαρακτήρα. Εγώ χρειαζόμουν αυτή τη σταθερότητα, που έφερε μία ηρεμία στην καθημερινή, προσωπική ζωή μου, για να έχω πολλή ενέργεια και μυαλό για την τέχνη μου. Σε άλλους ανθρώπους μπορεί να μην ταιριάζει αυτός ο τρόπος ζωής. Μπορεί να θέλουν να είναι ελεύθεροι, χωρίς δεσμεύσεις και υποχρεώσεις. Κακά τα ψέματα, η οικογένεια και τα παιδιά είναι μια τεράστια ευθύνη, που άλλους τους βοηθάει να εξελίσσονται και άλλους τους καταβάλει. Κατά συνέπεια, είναι ένα μοντέλο το οποίο δε θα είχα την αλαζονεία να προτείνω σε όλους. Σε όσους ταιριάζει…
Ως γονείς ρόλος μας είναι να διδάσκουμε τα παιδιά μας, τελικά όμως εμείς μαθαίνουμε πολύ περισσότερα από εκείνα. Εσείς τι έχετε διδαχθεί από τα παιδιά σας;
Τα παιδιά μου με βοήθησαν να καταλάβω τη ζωή, την αρμονία του σύμπαντος. Παρακολουθώ την αλήθεια τους από την πρώτη μέρα της ζωής τους, γιατί τα παιδιά δεν έχουν αποκτήσει ακόμα την κοινωνική υποκρισία, λειτουργούν με το ένστικτό τους. Σε ένα μωρό, σε ένα παιδάκι που μεγάλωσε ή σε έναν έφηβο μπορείς να εντοπίσεις ακριβώς την αληθινή αντίδραση, το αληθινό αίσθημα. Μαθαίνεις τη ζωή. Αρκεί να έχεις αυτιά και μάτια ανοιχτά, να ακούς, να βλέπεις και όχι απλά να κοιτάς. Είναι ένα θαύμα, πώς από έναν άνθρωπο βγαίνει ένας άλλος άνθρωπος και φτάνει σε ένα σημείο το παιδί να γίνεται ανώτερο πνεύμα, εξυπνότερος από σένα! Μία βελτιωμένη ανθρώπινη έκδοση, που μπορεί να σου σταθεί, να σε κατευθύνει, να σε βοηθήσει, να σε συμβουλέψει. Είναι τόσο συγκινητικό!
Βέβαια, αν δεν το γνωρίσεις, δεν μπορείς να το εκτιμήσεις. Για να είμαστε, όμως, απόλυτα δίκαιοι, δεν σημαίνει ότι όλοι πρέπει να γίνουν γονείς ή ότι όσοι δεν γίνουν πρέπει να αισθάνονται άσχημα. Προς Θεού! Αυτό είναι επιβολή, φασισμός. Μόνο όποιος το θέλει!
Τη λέξη “παππούς” θέλετε να την ακούσετε;
Να μη σου πω εδώ και δέκα χρόνια! Ναι, πραγματικά! Δεν με ενοχλεί καθόλου, γιατί δεν τη συνδυάζω με τη δική μου ηλικία, βιολογία και ψυχική διάθεση. Ίσα ίσα, νομίζω ότι αυτή η λέξη θα με ξανανιώσει!
Λίγα λόγια για το έργο
Ο Τσάρλι Τάιναν, ένας εκπατρισμένος στο Λονδίνο συγγραφέας, επιστρέφει στην πατρίδα του μετά τον θάνατο του πατέρα του. Στο πατρικό του “ζωντανεύουν” οι γονείς του, ο νεαρός εαυτός του, οι νεανικοί του έρωτες,.ιδιαίτερες στιγμές, γεγονότα και κάποια πρόσωπα του παρελθόντος του,.που σημάδεψαν τη ζωή του και τον επηρεάζουν ακόμα και στο παρόν του. Ο “Da” (από το αγγλικό Daddy – Πατερούλης) αποτελεί το πιο καθοριστικό πρόσωπο της ζωής του.
Το πολυβραβευμένο έργο του Ιρλανδού συγγραφέα Hugh Leonard “DA” ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια. Ο Γρηγόρης Βαλτινός ερμηνεύει τον ομώνυμο και πρωταγωνιστικό ρόλο και μοιράζεται στη σκηνή με τους:.Μιχάλη Οικονόμου, Γιώργο Σουξέ, Νεκταρία Γιαννουδάκη, Κωνσταντίνα Κλαψινού, Λάμπρο Κωνσταντέα και Βασίλη Παπαδημητρίου. Στον ρόλο της μητέρας, η Ταμίλα Κουλίεβα.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Πρωτότυπη μουσική: Ευανθία Ρεμπούτσικα
Σκηνικά: Μαίρη Τσαγκάρη
Κοστούμια: Νίκος Χαρλαύτης
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Φωτογραφίες Παράστασης: Διονύσης Κούτσης
Δημιουργικό Αφίσας: Άρης Σομπότης
Διεύθυνση Παραγωγής: Νικηφόρος Βαλτινός
Παραγωγή: Θέασις Δράσεις Πολιτισμού
Πληροφορίες
Παραστάσεις: 2 – 25 Φεβρουαρίου 2024
Θέατρο Αριστοτέλειον, Εθνικής Αμύνης 2, τηλ. 231 026 2051
Μπορείτε να κλείσετε τα εισιτήριά σας εδώ.
