Η συλλογή έργων “Phytobiosomes” του καλλιτέχνη Costas Picadas, που έχει βρει τη θέση της σε ένα από τα πιο κεντρικά νοσοκομεία των Αθηνών, φέρνει την τέχνη πιο κοντά στην υγεία – για έναν κόσμο καλύτερο, με λιγότερο φόβο.
COSTAS PICADAS | Στα εγκαίνια της έκθεσης “Phytobiosomes” στο Νοσοκομείο “Ερρίκος Ντυνάν”
Ο Ελληνοαμερικανός καλλιτέχνης Costas Picadas έχει παρουσιάσει τα έργα του σε περισσότερες από 90 εκθέσεις σε όλο τον κόσμο. Ειδικεύεται στην εικαστική φωτογραφία και τη video art, με βασικό άξονα τη σύνδεση Τέχνης και Επιστήμης.
Η «Phytobiosomes» αποτελεί μια δυνατή υπενθύμιση για το πόσο ευεργετικό είναι, έστω και περιστασιακά, να στρέφουμε το βλέμμα μας μακριά από την τεχνολογική μας καθημερινότητα. Το Ερρίκος Ντυνάν επιλέχθηκε από τον ίδιο τον καλλιτέχνη ως ο πλέον κατάλληλος χώρος για να φιλοξενήσει και να αναδείξει αυτήν τη σημαντική συλλογή, η οποία έχει ήδη παρουσιαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η έκθεση συνδυάζει την τέχνη με την ιατρική σε έναν χώρο όπου η φροντίδα για τον άνθρωπο αποκτά νέα, καλλιτεχνική διάσταση. Πρόκειται για ένα πρωτότυπο εικαστικό σύνολο που συνδέει τη φύση, τον ανθρώπινο οργανισμό και την έννοια της αναγέννησης. Εκτίθεται ήδη στο νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν, μεταμορφώνοντας τον κλινικό χώρο σε μια εικαστική εμπειρία που απαλύνει και εμπνέει ασθενείς και επισκέπτες.
Στα έργα του Picadas, σουρεαλιστικά και οργανικά στοιχεία συνδιαλέγονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο, αναδεικνύοντας τον αυτοδημιουργούμενο, αμφίδρομο και θεραπευτικό κύκλο της φύσης, δηλαδή τα Φυτοβιοσώματα. Τα βιοσώματα είναι αυτοδιαιωνιζόμενες μονάδες μέσα στο κύτταρο, που επικοινωνούν μεταξύ τους ώστε να ρυθμίζουν κρίσιμες σωματικές λειτουργίες.
Μεγαλώνοντας σε μία οικογένεια γιατρών, ο καλλιτέχνης ερχόταν σε επαφή από μικρός ιατρικά βιβλία και εικόνες. Χρόνια αργότερα, μετουσίωσε αυτές τις προσλαμβάνουσες σε τέχνη. Αυτή είναι η πρώτη μεγάλη έκθεση του καλλιτέχνη σε χώρο νοσοκομείου.
Ο
«Χαίρομαι πολύ που, τελικά, αυτό το εγχείρημά μου παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην πατρίδα μου», αναφέρει χαρακτηριστικά. Ο ίδιος εξηγεί ότι το project εντάσσεται στο συνολικό global vision που έχει και στο οποίο εργάζεται με συνέπεια. «Νομίζω πως αυτός είναι ο καλύτερος σταθμός της καριέρας μου», σημειώνει. Ήδη βρίσκεται σε επικοινωνία με νοσοκομεία και φορείς στη Νέα Υόρκη και τον Καναδά και στόχος του είναι η έκθεση να ταξιδέψει «σε όσο το δυνατόν περισσότερα νοσοκομεία και χώρες».
Ασθενείς που βλέπουν εικόνες φύσης και τέχνης, νιώθουν λιγότερο φόβο και άγχος
Ο Costas Picadas, που βρέθηκε στην Ελλάδα για τα εγκαίνια της έκθεσης «Όργανα του σώματος – Πνεύμονες, Καρδιά ή Εγκέφαλος», μοιράστηκε μαζί μας την ιδιαίτερη έμπνευση πίσω από αυτά του τα έργα. Όπως εξηγεί, ο επισκέπτης αλλά και ο ασθενής του νοσοκομείου βρίσκονται μπροστά σε έργα που συνδέουν με αρμονικό τρόπο τη φύση, τον άνθρωπο και το εσωτερικό ενός οργανισμού, που αναγεννάται.
«Έχουν τοποθετηθεί συνολικά 24 έργα και δύο ειδικές δημιουργίες video-art σε διάφορους χώρους εντός του νοσοκομείου, αλλά και εξωτερικά, όπου ένα μεγάλο digital panel προβάλλει το βίντεο της έκθεσης. Είναι τόσο μεγάλη η οθόνη, που είναι ορατή από πολύ μακριά», σημειώνει ο κ. Picadas. Συμπληρώνει ότι το ίδιο βίντεο προβάλλεται και σε τηλεοράσεις, στους εσωτερικούς χώρους αναμονής των ασθενών.
Ο
Παρότι το νοσοκομείο είναι ίσως το τελευταίο μέρος που θα περίμενε κανείς να συναντήσει την τέχνη, ο κ. Picadas ήθελε συνειδητά να προσεγγίσει να εκθέσει τα έργα του σε τέτοιους χώρους. Όπως εξηγεί: «Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι εντατικά με τη visual art. Ψάχνω να βρω πώς η τέχνη επηρεάζει το κοινό. Πώς επηρεάζει τους ασθενείς και τους βοηθάει να θεραπευτούν». Και επισημαίνει ότι: «Έχει αποδειχτεί ότι ασθενείς που είναι σε καλύτερο περιβάλλον, πιο κοντά στη φύση, που βλέπουν εικόνες φύσης και τέχνης, νιώθουν λιγότερο άγχος και φόβο, και μειώνεται ο χρόνος της θεραπείας τους. Νιώθουν καλύτερα και αυτό βοηθάει στην ψυχολογία τους, ώστε να ανταπεξέλθουν στη θεραπεία.»
Για τον κ. Picadas, το μεγάλο στοίχημα είναι το γεφύρωμα της τέχνης με την ιατρική. Αυτός είναι και ο λόγος που τα έργα της “Phytobiosomes” εκτίθενται σε νοσοκομείο, σε έναν χώρο που το ευρύ κοινό συνδέει τη φροντίδα του σώματος με τη φροντίδα της ψυχής.
«Τα έργα μου δεν τοποθετούνται απλώς στα νοσοκομεία, αλλά εντάσσονται στους χώρους. Όπως είδατε, αφορούν την ανατομία και τα ανθρώπινα όργανα», τονίζει ο κ. Picadas. Ο καλλιτέχνης υπογραμμίζει ότι βασικός στόχος του είναι η ενίσχυση της επίγνωσης – «awareness και consciousness» – του ανθρώπου για το ίδιο του το σώμα. Η δουλειά του, όπως λέει, συνδέεται με το γνώθι σαυτόν και βοηθά τον ασθενή να αποκτήσει συνείδηση, να συνδεθεί με το σώμα του και τελικά, να το αγαπήσει.
Όταν η τέχνη εμπνέεται από την επιστήμη
Στο έργο “Phytobiosomes”, πρωταγωνιστούν τα ανθρώπινα όργανα – όπως οι πνεύμονες, η καρδιά, ο εγκέφαλος – τα φυτά, κυρίως θεραπευτικά βότανα, και το φως, το οποίο διαχέεται και αντανακλάται μέσα σε αυτήν την εύθραυστη ένωση άυλων σωμάτων και φυτικής ζωής.
Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί φυσικά υλικά και ψηφιακά μέσα για να απεικονίσει μια φανταστική διαδικασία αποσύνθεσης. Μέσα από αυτήν, τα όργανα μεταμορφώνονται, αφήνοντας τη θέση τους σε φυτά με θεραπευτικές ιδιότητες, όπως τα χρησιμοποιούσε η ανθρωπότητα από την αρχαιότητα. Το έργο δεν στέκεται μόνο στην αισθητική, αλλά προβάλλει μια φυσική διαδικασία αναγέννησης και κυκλικής θεραπείας του σώματος μέσω της φύσης.
«Χρησιμοποιώ το χρυσό χρώμα για να αναδείξω αισθητικά τα όργανα, να τους προσδώσω ομορφιά και έναν τόνο εξύμνησης. Στη συνέχεια, πραγματοποιώ “χειρουργικές επεμβάσεις” πάνω τους, ενσωματώνοντας φυτά που χρησιμοποιούνταν ανέκαθεν για θεραπευτικούς σκοπούς», όπως εξηγεί.
Ο Costas Picadas εργάζεται με ανατομικές εικόνες σαν κι αυτές που βρίσκει κανείς σε ιατρικά εγχειρίδια – εικόνες που συνήθως προκαλούν αμηχανία ή αποστροφή. Δεν τις εξιδανικεύει· τις παρουσιάζει όπως είναι, με όλες τις λεπτομέρειες. Αγοράζει δεδομένα και σαρώσεις από νοσοκομεία και ιατρικά ιδρύματα, τα επεξεργάζεται μέσω προγραμμάτων 3D. Στη συνέχεια δημιουργεί μοντέλα 360° και τα εντάσσει σε εικαστικά στούντιο, ώστε να επιτύχει το κατάλληλο παιχνίδι φωτός. Κάποια από τα έργα εκτυπώνονται, ενώ άλλα παρουσιάζονται ως βίντεο, σε εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας (AR), ή ως σχέδια και πίνακες ζωγραφικής.
«Ενώνω φυτά με ανθρώπινα όργανα γιατί τα φυτά έχουν τη δύναμη να ανθίζουν. Μέσα από αυτή τη σύνθεση, παρομοιάζω τον ανθρώπινο οργανισμό με τη λειτουργία της φύσης. Άλλωστε, οι πρώτες θεραπείες στην ιστορία βασίστηκαν στα βότανα – αυτά αποτέλεσαν την απαρχή της φαρμακευτικής», λέει.
Επιστροφή στη φύση
Για τον καλλιτέχνη, η αποξένωση από τη φύση μας καθιστά πιο ευάλωτους. «Όταν ζούσαμε πιο κοντά της, γιατρευόμασταν με όσα μας προσέφερε. Αν όμως καλλιεργήσουμε την αυτογνωσία μας – αν συνειδητοποιήσουμε ποιοι είμαστε και τι δυνατότητες διαθέτουμε – τότε αυτό μπορεί να είναι το πρώτο βήμα προς τη θεραπεία.»
Για τον ίδιο, η επιστροφή στη φύση δεν είναι απλώς μια επιθυμία, αλλά αναγκαιότητα. «Πρέπει να το υπενθυμίζουμε συνεχώς: έχουμε αποκοπεί από τη φύση. Όμως, όσο πιο κοντά της βρίσκεται ο άνθρωπος, τόσο καλύτερα λειτουργεί το νευρικό του σύστημα. Και τόσο περισσότερες ιδιότητες ανακτά από εκείνες που έχει χάσει στη σύγχρονη ζωή των μεγαλουπόλεων.»
Και καταλήγει: «Το ζήτημα είναι πόσο συμμετέχεις, πόσο μακριά μπορείς να φτάσεις, πώς μπορείς να βοηθήσεις τους άλλους. Εγώ προσπαθώ να κρατώ μέσα μου την ηρεμία, τη γαλήνη και την απόσταση που χρειάζονται για να βλέπω τα πράγματα καθαρά – με διαύγεια».
All photos Courtesy of Costas Picadas
