Σε έναν κόσμο όπου οι οθόνες έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της παιδικής και εφηβικής ζωής, ολοένα και περισσότεροι γονείς αναρωτιούνται: πώς μπορούν τα παιδιά μας να νιώσουν ότι έχουν αξία πέρα από τα likes;
Ο διάσημος κοινωνικός ψυχολόγος Dr. Jonathan Haidt, στο βιβλίο του Η Γενιά του Άγχους (2024), εξηγεί πώς η παιδική ηλικία έχει «μετακομίσει» από τις γειτονιές στα smartphones. Εκεί όπου κάποτε υπήρχαν παιχνίδια, παρέες και αυθεντική κοινωνικότητα, τώρα κυριαρχούν οι πλατφόρμες και η αυτοπαρουσίαση. Το αποτέλεσμα; Έκρηξη άγχους, μοναξιάς και κατάθλιψης, ιδιαίτερα ανάμεσα στα κορίτσια της εφηβείας. mattering
Social media και η διάβρωση του mattering
Η έννοια του mattering – δηλαδή να νιώθει κάποιος ότι έχει αξία και ότι η παρουσία του κάνει τη διαφορά – είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική υγεία των νέων. Ωστόσο, τα social media συχνά υπονομεύουν αυτό το βίωμα.
1. Το αίσθημα της αξίας
Τα likes και τα follows υπόσχονται γρήγορη επιβεβαίωση, αλλά είναι ρηχή και εφήμερη. Όταν η αλληλεπίδραση μειώνεται ή όταν μπαίνει η σύγκριση, το μήνυμα που λαμβάνουν τα παιδιά είναι: «έχεις αξία μόνο αν αποδίδεις». Πολλά νιώθουν αόρατα, αγνοημένα ή αποκλεισμένα – αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν anti-mattering.
2. Η δυνατότητα συμβολής
Η αίσθηση της συμβολής και της προσφοράς στους άλλους είναι το δεύτερο μισό του mattering. Ωστόσο, τα social media είναι περισσότερο χώροι κατανάλωσης παρά ουσιαστικής συμμετοχής. Τα παιδιά βλέπονται – αλλά δεν ακούγονται πάντα, ούτε γίνονται πραγματικά απαραίτητα.
Από τις οθόνες στην ουσία
Ο Dr. Haidt προτείνει δραστικές αλλαγές: απαγόρευση smartphones σε δημοτικό και γυμνάσιο, αποχή από social media μέχρι τα 16 και σχολεία χωρίς τηλέφωνα. Κι όμως, η λύση δεν είναι μόνο «λιγότερες οθόνες», αλλά και «περισσότερη ουσιαστική σύνδεση».
Το να μεγαλώνεις παιδιά που νιώθουν ότι μετράνε σημαίνει να καλλιεργείς χώρους – στο σπίτι, το σχολείο, τη γειτονιά – όπου ξέρουν ότι είναι αγαπητά και άξια εμπιστοσύνης και ότι η απουσία τους αφήνει κενό.
Μικρές συνήθειες με μεγάλο αντίκτυπο
Αν είστε γονιός ή δάσκαλος, μπορείτε να ενισχύσετε το αίσθημα του mattering μέσα από απλές, καθημερινές κινήσεις:
- Καθιερώστε στιγμές χωρίς οθόνες: Ένα οικογενειακό δείπνο, μια βόλτα με το αυτοκίνητο, ακόμα και οι δουλειές του σπιτιού περνούν στο παιδί το μήνυμα «εσύ μετράς περισσότερο από τις ειδοποιήσεις μου».
- Επαινέστε τη συνεισφορά, όχι την τελειότητα: Δώστε έμφαση στη βοήθεια, την καλοσύνη, τη γενναιότητα – όχι μόνο στις επιδόσεις.
- Ενισχύστε offline κοινότητες: Αθλητισμός, καλλιτεχνικές δράσεις, ομάδες νέων ή εθελοντισμός προσφέρουν χώρους αυθεντικής συμμετοχής.
- Μιλήστε για τα ψηφιακά συναισθήματα: Ρωτήστε όχι μόνο «πόσες ώρες πέρασες στο TikTok;», αλλά και «πώς σε έκανε να νιώσεις;».
Και το διαδίκτυο;
Αξίζει να θυμόμαστε ότι τα online περιβάλλοντα δεν είναι από τη φύση τους αρνητικά. Μπορούν να προσφέρουν υποστήριξη και σύνδεση – ειδικά σε παιδιά που διαφορετικά θα ένιωθαν απομονωμένα. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: προσφέρουν αληθινή αξία ή απλώς περισπασμό; Μέχρι να βρούμε την ισορροπία, είναι κρίσιμο να επενδύουμε στους φυσικούς χώρους, όπου τα παιδιά μπορούν να νιώσουν ότι πραγματικά μετράνε.
Η νέα σχολική χρονιά, μια νέα αρχή
Με την έναρξη μιας ακόμη σχολικής χρονιάς, έχουμε την ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό. Από την καθιέρωση «ζωνών χωρίς κινητά» στο σπίτι, μέχρι την απλή πράξη του να αφήνουμε το κινητό κάτω όταν μιλάμε με τα παιδιά μας, τα μικρά αυτά βήματα στέλνουν ένα δυνατό μήνυμα:
Εσύ μετράς. Περισσότερο από κάθε like.
Πηγή άρθρου: psychologytoday.com
