Ο Ορέστης Τζιόβας πρωταγωνιστεί στην παράσταση “Αγαπητέ Μ@λάκα”, που ανεβαίνει στη σκηνή του Metropolitan: The Urban Theater.
Η συγγραφέας του έργου, Virginie Despentes, φεμινίστρια, μέλος της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και κακοποιημένη η ίδια στο παρελθόν, θίγει στο έργο από το #MeToo, τις κακοποιητικές συμπεριφορές και τη σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, μέχρι τη σκληρότητα της κοινωνίας απέναντι στους ανθρώπους που μεγαλώνουν, την απομόνωση και την αποξένωση πριν και μετά την πανδημία, την εξάρτηση από τα social media, τα πρότυπα, τα στερεότυπα και τους ρόλους των φύλων. Τι έχει να πει ο βραβευμένος ηθοποιός για τις παθογένειες του σήμερα, τη φιλία, αλλά και τη δυσκολία να πούμε – πρώτα στον εαυτό μας – “Ναι, είμαι μ@λάκας” και να παραδεχτούμε τα σφάλματά μας; Ορέστης Τζιόβας
Τόσο η παράσταση “Αγαπητέ Μ@λάκα”, όσο και η “Ριχάρδος ΙΙΙ*” – για την οποία κέρδισες το βραβείο καλύτερης ανδρικής ερμηνείας -, αναδεικνύουν με έντονο τρόπο το θέμα της πατριαρχίας. Είναι συνειδητή η επιλογή σου να συμμετέχεις σε έργα που ασχολούνται με κοινωνικά ζητήματα;
Σίγουρα, η επιλογή μου έχει γίνει πλέον συνειδητή. Οι συνεργασίες και τα θέματα προέκυψαν φυσικά, αλλά είχα τη δυνατότητα να επιλέξω. Η Τέχνη οφείλει να αντανακλά την εποχή της. Αυτή είναι η αποστολή της. Ακόμα και μέσα από ιστορίες αγάπης ή πιο ευχάριστες αφηγήσεις, είναι σημαντικό να σχολιάζονται τα κοινωνικά ζητήματα. Η παράσταση “Αγαπητέ Μ@λάκα” αγγίζει σημαντικά θέματα της σύγχρονης εποχής, αλλά το κάνει μέσα από ένα ευχάριστο φίλτρο, χρησιμοποιώντας χιούμορ. Η υπόθεση εξελίσσεται γύρω από τη φιλική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ ενός συγγραφέα γύρω στα 40 και μιας ηθοποιού, περίπου στα 50. Οι δύο τους συζητούν και προβληματίζονται, όπως όλοι οι άνθρωποι σήμερα. Δεν πρόκειται για ένα “βαρύ” κείμενο, ένα μανιφέστο… Ειδικά στο θέατρο, κανείς δεν προτιμά βαρετά δοκίμια και εκθέσεις ιδεών. Όταν μια ιστορία μάς αγγίζει και τη νιώθουμε οικεία, τότε ταυτιζόμαστε πιο εύκολα μαζί της.
Ορέστης Τζιόβας, Εύα Κοτανίδη, Μαρία Εγγλεζάκη
Πώς βλέπεις να ανταποκρίνεται το κοινό στην παράσταση;
Η παράσταση έγινε δεκτή με μεγάλη αγάπη στην Αθήνα, συγκεντρώνοντας κοινό από διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Οι νεότεροι θεατές φαίνεται να είναι πιο συνδεδεμένοι με τα θέματα που πραγματεύεται, καθώς βιώνουν άμεσα τις προκλήσεις που τίθενται. Δείχνουν να έχουν μια πιο διεισδυτική αντίληψη. Από την άλλη, υπάρχουν και μεγαλύτεροι θεατές που ανταποκρίνονται, αν και αρκετοί δεν φαίνεται να προβληματίζονται – αυτό μού είναι ξεκάθαρο σε πολλές εκφάνσεις της καθημερινότητας, όχι μόνο στο θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, η παράσταση επηρεάζει και μεγαλύτερες ηλικίες, καθώς οι ήρωες ανήκουν στη γενιά των Xennials – αυτοί που γεννήθηκαν μεταξύ 1977 και 1983, μεγάλωσαν σε μια αναλογική εποχή και ενηλικιώθηκαν μέσα στην ψηφιοποίηση. Πάντως, είναι ενδιαφέρον ότι η παράσταση αγγίζει ένα ευρύ ηλικιακό φάσμα.
Ορέστης Τζιόβας
Η Despentes χαρακτηρίζει τη φιλία ως “τον μόνο δεσμό που μπορεί να κάνει τον άνθρωπο λιγότερο μ@λάκα και τη ζωή περισσότερο υποφερτή”. Στη δική σου ζωή, τι ρόλο παίζουν οι φίλοι;
Έχω παιδικούς φίλους, που βρίσκονται πάντα στη ζωή σου, και φίλους, που αποκτώ μεγαλώνοντας. Φυσικά, υπάρχουν διακυμάνσεις στον συναισθηματικό δεσμό που έχω αναπτύξει με τους παλιούς και τους νέους φίλους μου. Γενικά, όμως, επιδιώκω οι φιλικές σχέσεις μου να είναι μια συνεχής συζήτηση, όχι να καλύπτουν απλά τη μοναξιά μου. Θέλω να προχωράμε μαζί, να εξελισσόμαστε και να ανταλλάσσουμε απόψεις σε βάθος. Συχνά, οι φίλοι μου λειτουργούν ως ψυχοθεραπευτές για μένα και εγώ για εκείνους, έτσι ώστε να εμβαθύνουμε στα θέματα που μας απασχολούν. Για αυτό, θα έλεγα πως η φιλία έχει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη ζωή μου.
Έχεις παραδεχθεί ότι μικρός υπήρξες νταής. Έχεις αναλογιστεί τι σε οδήγησε να εκφραστείς με αυτόν τον τρόπο; Πώς το αναγνώρισες και, κυρίως, πώς κατάφερες να το ξεπεράσεις;
Νομίζω πως ήταν η ανάγκη μου να νιώθω αποδεκτός. Συνήθως, πίσω από αυτή τη στάση κρύβονται συναισθηματικές ελλείψεις ή έλλειψη αγάπης από την οικογένεια. Πολλά παιδιά, που εκφράζονται με τον συγκεκριμένο τρόπο, προέρχονται από οικογένειες όπου δεν έχουν αισθανθεί αποδοχή. Προσπαθούν, λοιπόν, να ανήκουν κάπου, συχνά χλευάζοντας όποιον είναι διαφορετικός.
Κοιτώντας πίσω, δεν μπορώ να προσδιορίσω ένα συγκεκριμένο γεγονός που προκάλεσε την προσωπική μου αλλαγή. Πιστεύω ότι η εκπαίδευσή μου, και ειδικότερα η επαφή μου το θέατρο, είχαν καθοριστική σημασία. Μέσα από το θέατρο, έμαθα να μπαίνω στη θέση του άλλου, να κατανοώ πώς ζει κάποιος που μπορεί να βιώνει καταπίεση ή κακοποίηση. Με τα χρόνια και τις εμπειρίες, άρχισα να βλέπω κι εγώ ο ίδιος με αρνητική ματιά αυτή τη συμπεριφορά.
Ορέστης Τζιόβας
Η Τέχνη όντως μπορεί να σε οδηγήσει σε πιο φωτεινά μονοπάτια…
Σίγουρα, αλλά πρέπει να είσαι κι εσύ ο ίδιος λίγο ανοιχτός. Μόνη της δεν μπορεί να κάνει θαύματα.
Σήμερα, πολλοί εκδηλώνουν μίσος διαδικτυακά, συχνά προς άτομα που δεν γνωρίζουν προσωπικά. Έχεις αναλύσει αυτό το φαινόμενο; Είναι αποτέλεσμα ζήλιας, συσσωρευμένου θυμού ή μήπως έχει να κάνει με την ευκολία και την ασφάλεια που προσφέρει η απόσταση; Γιατί όντως “κρύβονται” πίσω από ένα πληκτρολόγιο…
Η ανωνυμία αποτελεί έναν ισχυρό παράγοντα για την έκφραση μίσους. Οι λόγοι πιστεύω ότι δεν διαφέρουν από αυτούς που προκύπτουν στην πραγματική ζωή. Για μένα, ο κύριος λόγος είναι η έλλειψη ουσιαστικής επαφής με τον εαυτό μας. Όλα ξεκινούν από εδώ. Οι άνθρωποι δεν έρχονται σε αληθινή επαφή με τον εαυτό τους και δεν αναγνωρίζουν τα στοιχεία που τους συγκροτούν. Χρειάζεται να αφιερώσουν χρόνο για να κατανοήσουν σε βάθος τι σημαίνει κοινωνία, τι είναι το άτομο, τι περιλαμβάνει η έννοια της προσφοράς και πώς συνυπάρχουμε. Η βία είναι συνέπεια ενός εκπαιδευτικού συστήματος και μιας συνολικής κουλτούρας που είναι προβληματική. Αυτοί οι άνθρωποι ζουν σε μια θολή πραγματικότητα, χωρίς να έχουν πραγματική αίσθηση του τι σημαίνει να ανήκεις σε μια κοινωνία και ποιοι είναι οι κανόνες συμπεριφοράς που απαιτούνται.
Ορέστης Τζιόβας
Σκέφτηκες ποτέ να απαντήσεις σε hate comments που έχουν γίνει στα social media σου;
Σπάνια το κάνω. Μόνο σε περιπτώσεις που πιστεύω ότι θα μπορούσε να προκύψει κάτι θετικό από τη συζήτηση. Δεν το κάνω για να υπερασπιστώ τον εαυτό μου, αλλά ίσως για να ρωτήσω κάποιον αν κατανοεί πού μπορεί να κάνει λάθος. Διαφωνώ ριζικά με τη βία, οπότε είναι πολύ δύσκολο να βρω μια κοινή βάση συζήτησης με κάποιον που επιλέγει να εκφράζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο σήμερα να παραδεχτούμε – κυρίως στους εαυτούς μας – ότι “Ναι, είμαι μ@λάκας, έκανα λάθος”;
Πιστεύω ότι αυτή η δυσκολία υπήρχε πάντα. Φαίνεται ότι η κοινωνία και τα άτομα που την απαρτίζουν προσπαθούμε να βελτιωθούμε. Ίσως, όμως, να ανοίγει η “ψαλίδα” και οι άνθρωποι που είχαν τη δυνατότητα να εξελιχθούν, το έκαναν, ενώ εκείνοι που δεν μπορούσαν, φαντάζουν ακόμη χειρότεροι. Και πάλι, επιστρέφω στην παιδεία: η ικανότητα να αναγνωρίζεις μια λανθασμένη συμπεριφορά, να κάνεις πίσω και να παραδέχεσαι το λάθος σου, απαιτεί καλή αντίληψη του κοινωνικού συνόλου. Η εκπαίδευση, λοιπόν, παίζει καθοριστικό ρόλο. Ήδη από το σχολείο και την οικογένεια, η καλλιέργεια της ικανότητας να παραδέχεσαι τα λάθη σου και να αναλαμβάνεις τις ευθύνες των πράξεών σου πρέπει να είναι μέρος της κουλτούρας μας.
Υπάρχει κάτι που σου δίνει ελπίδα για το μέλλον;
Ναι, βέβαια. Καταρχάς, η δική μου πρόοδος. Έχω καταφέρει να εξελιχθώ και να γίνω καλύτερος άνθρωπος, να είμαι πιο συνεπής απέναντι στις αξίες μου και να διατηρώ το μυαλό μου ανοιχτό, για να αναγνωρίζω τις αδυναμίες μου. Επίσης, μου δίνουν ελπίδα οι αντιδράσεις του κοινού στο θέατρο. Βλέπω πώς ορισμένα κείμενα αγγίζουν τους ανθρώπους και τους κάνουν να επιστρέφουν.
Είδα ότι συμμετείχες ενεργά στις πρόσφατες μαζικές διαδηλώσεις για τα Τέμπη. Πώς βίωσες αυτή τη συλλογικότητα;
Η προσέλευση του κόσμου ήταν πραγματικά συγκινητική. Ωστόσο, νομίζω ότι τα Τέμπη αποτέλεσαν την αφορμή για αυτή τη συγκέντρωση. Οι αιτίες έχουν να κάνουν με τη γενικότερη κατάσταση που βιώνουμε. Ο κόσμος είναι υπό πολύ μεγάλη πίεση, κυρίως σε οικονομικό επίπεδο. Η φτώχεια έχει αυξηθεί, τα ενοίκια και οι τιμές των προϊόντων ανεβαίνουν συνεχώς. Οι άνθρωποι νιώθουν πραγματικά εγκλωβισμένοι. Η αδυναμία να ονειρευτείς ένα καλύτερο αύριο είναι μια από τις χειρότερες μορφές βίας.
Βλέπουμε όλη αυτή την ανομία από την πλευρά της κυβέρνησης, όσο και τους κακούς χειρισμούς που έχουν γίνει όλα τα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση. Η πλειοψηφία του κόσμου ζει σε χειρότερες συνθήκες και αντιμετωπίζει ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες. Η τραγωδία στα Τέμπη ήταν η αφορμή, για να αναγνωρίσουν οι άνθρωποι ότι δεν αντέχουν άλλο και πρέπει να δράσουν.
Αυτή η κινητοποίηση, όμως, είναι μόνο ένα πρώτο βήμα. Θα χρειαστεί πολύ περισσότερη προσπάθεια από μια διαδήλωση, για να επιφέρουμε αλλαγές. Για να κάνουμε τη διαφορά, θα πρέπει να γίνουμε πιο διεκδικητικοί και στην καθημερινότητά μας, όχι μόνο στις πορείες.
Ορέστης Τζιόβας
* Εδώ θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση “Αγαπητέ Μ@λάκα”. *
Φωτογραφίες: ©Βασίλης Λιάκος / ©Πάτροκλος Σκαφίδας
