Καθώς αποχαιρετάμε τον Διονύση Σαββόπουλο, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 81 ετών, θυμόμαστε τη διαδρομή του – μια διαδρομή που τον ανέδειξε σε έναν από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της σύγχρονης Ελλάδας.
Σε αναγνώριση της προσφοράς του, το Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ τον ανακήρυξε επίτιμο διδάκτορα το 2017. Μέσα από το πολυσχιδές έργο του, ο Διονύσης Σαββόπουλος παραμένει μία από τις πιο επιδραστικές και ανατρεπτικές μορφές της ελληνικής μουσικής και του πολιτισμού.
Είτε αγαπάς τη μουσική του είτε όχι, δεν μπορείς παρά να αναγνωρίσεις ότι δημιούργησε ένα εντελώς δικό του μουσικό ιδίωμα — ένα κράμα όπου το ροκ συναντά το ρεμπέτικο, το λόγιο συνδιαλέγεται με το λαϊκό. Κινούμενος πάνω στην παράδοση, έπλασε με τόλμη το δικό του μουσικό σύμπαν, όπου η δημιουργικότητα συναντά τη σάτιρα, και η Ελλάδα ενώνεται σε έναν κοινό ρυθμό, τραγουδώντας «Ας κρατήσουν οι χοροί».
(…)
Μέχρι τα ουράνια σώματα
με πομπούς και με κεραίες
φτιάχνουν οι Έλληνες κυκλώματα
κι ιστορία οι παρέες.
FB @DionysisSavvopoulos
Γέννημα-θρέμμα Θεσσαλονικιός, ήθελε να τον θυμούνται έτσι. «Οι άνθρωποι στο μέλλον θα ήθελα να με θυμούνται σαν έναν Σαλονικιό καλλιτέχνη, που προσπάθησε να δώσει νόημα στα χρόνια που μας χαρίστηκαν», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά.
Πριν αφιερωθεί ολοκληρωτικά στη μουσική, φοίτησε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 κατέβηκε με φορτηγό στην Αθήνα – εμπειρία που τον ενέπνευσε να δώσει τον τίτλο «Το Φορτηγό» στον πρώτο του δίσκο το 1966.
Ο Νιόνιος, όπως τον αποκαλούσαν, υπήρξε ταυτόχρονα ήπιος και παρεμβατικός, σε μια Ελλάδα που διαρκώς μεταμορφωνόταν.
Π
«Είναι πολλών ανθρώπων τα λόγια μας», έγραφε ο Γιώργος Σεφέρης. «Πράγματι, μέσα από τη φωνή μας, πολλές φορές —χωρίς να το συνειδητοποιούμε— είναι σαν να μιλά μια κοινότητα, μια πόλη, πρόσωπα που αγαπήσαμε, παρέες, μια γειτονιά», είχε πει ο ίδιος κατά την αντιφώνησή του στην τελετή αναγόρευσής του σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ.
Εξιστορώντας ο ίδιος τη ζωή του, ανέφερε ότι «γεννήθηκα μέσα στα Δεκεμβριανά του ’44. Η μητέρα μου, ετοιμόγεννη, μεταφέρθηκε άρον άρον μέσα στην καλαθούνα μιας μοτοσυκλέτας του ΕΛΑΣ, ο οποίος την μετέφερε με κρότους και καπνούς στο μαιευτήριο, όπου γεννήθηκα άμα τη αφίξει».
Πριν από χρόνια είχε δηλώσει στην Καθημερινή: «Ακούω συχνά το παιδί μέσα μου. Από αυτό ξεκινά η λαχτάρα, αυτό πρώτο τη νιώθει».
Ένας άνθρωπος με σπάνια ικανότητα στη χρήση της γλώσσας και της μουσικής, ήξερε να περιγράφει το συναίσθημα, τη ζωή, την αλήθεια· να δίνει λόγια σε κάθε τι, με τον πιο δημιουργικό τρόπο, και να προσεγγίζει τη μουσική με τη δική του, μοναδική ματιά.
FB @DionysisSavvopoulos
Π
«Η μουσική των λέξεων με επισκέφτηκε πριν απ΄ τις λέξεις. Δεν άκουγα παρά φωνήματα, τη σημασία των οποίων άρχισα να μαθαίνω σιγά σιγά και αποκαλυπτικά, μεγαλώνοντας» είχε πει στην ίδια ομιλία στο Αριστοτέλειο.
Και λίγο παρακάτω: «Καμιά ανθρώπινη έκφραση δεν μπορεί να μιλήσει με τόση ακρίβεια όσο ο λόγος. Αλλά η μουσική είναι μια τέχνη με τρομερή διαίσθηση. […] Έμαθα μουσική απ΄ το ραδιόφωνο πολύ πριν πάω στο ωδείο. Μετέδιδε ελαφρά ελληνικά τραγούδια, δημοφιλή αποσπάσματα από έργα κλασικής μουσικής, δημοτικά τραγούδια, κυρίως της Μακεδονίας και κάθε Κυριακή πρωί τους Βυζαντινούς ύμνους της εκκλησίας. Και τραγούδια ρεμπέτικα, όσο κι αν φαίνεται παράξενο για την περίοδο ΄45-΄55».
Η δράση του υπήρξε πάντοτε πολιτικά ενεργή. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών, συνελήφθη και φυλακίστηκε το 1967 για τις πολιτικές του πεποιθήσεις.
Με την Άσπα Αραπίδου, ήταν παντρεμένοι από το 1967 και μαζί απέκτησαν δύο γιους, τον Κορνήλιο (γενν. 1968) και τον Ρωμανό (γενν. 1972), καθώς και δύο εγγόνια.
Η προσωπική δισκογραφία του Διονύση Σαββόπουλου
Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και πιο επιδραστικά σώματα έργου στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού. «Στο τραγούδι θέλουμε να τεντωθούμε μέχρι τον άλλον, να απλωθούμε, να ανοίξουμε, να γίνουμε ένα με όλα. Στα αληθινά τραγούδια, ο στίχος, η μελωδία, η φωνή και η μπάντα δεν είναι τέσσερα, είναι ένα»… είχε πει ο Νιόνιος.
FB @DionysisSavvopoulos
Η δισκογραφική του πορεία ξεκίνησε το 1966 με το ιστορικό άλμπουμ «Φορτηγό». Ακολούθησε, το 1969, το «Το Περιβόλι του Τρελλού», και ένα χρόνο μετά, το 1970, ο «Μπάλλος», ένας δίσκος που συνδύασε το ελληνικό παραδοσιακό στοιχείο με το ψυχεδελικό ροκ.
Τη δεκαετία του ’70, ο Σαββόπουλος κυκλοφόρησε μερικά από τα πιο εμβληματικά του έργα. Το 1972 κυκλοφόρησε το «Το Βρώμικο Ψωμί», ενώ το 1975 ακολούθησε το «10 Χρόνια Κομμάτια», μια συλλογή παλαιότερων τραγουδιών.
Το 1976 έγραψε το soundtrack «Happy Day» για την ομώνυμη ταινία του Παντελή Βούλγαρη, και το 1977 παρουσίασε τους «Αχαρνής / Ο Αριστοφάνης που γύρισε από τα θυμαράκια». Η δεκαετία έκλεισε με το άλμπουμ «Η Ρεζέρβα» το 1979.
Π
Η δεκαετία του ’80 ξεκίνησε με τον δίσκο «Τραπεζάκια Έξω» το 1983, την ίδια χρονιά που κυκλοφόρησε και η ζωντανή ηχογράφηση «20 Χρόνια Δρόμος». Το 1987 ακολούθησε ο δίσκος «Ζήτω το Ελληνικό Τραγούδι», βασισμένος στην ομώνυμη τηλεοπτική εκπομπή, και το 1988 ηχογραφήθηκε ζωντανά το «Ο Κύριος Σαββόπουλος ευχαριστεί τον Κύριο Χατζιδάκι και θάρθει οπωσδήποτε». Η δεκαετία έκλεισε με το «Το Κούρεμα» το 1989.
FB @DionysisSavvopoulos
Στη δεκαετία του ’90, ο Σαββόπουλος συνέχισε να είναι παραγωγικός, κυκλοφορώντας τη ζωντανή ηχογράφηση «Αναδρομή ’63 – ’89» το 1990, το «Μη Πετάξεις Τίποτα!» το 1994, το «Παράρτημα Α΄» (από θεατρική παράσταση) το 1996, το «Το Ξενοδοχείο» το 1997, και το «Ο Χρονοποιός» το 1999.
Τέλος, το 2008 κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Ο Σαμάνος», σε συνεργασία με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου. Το σύνολο της δισκογραφίας του περιλαμβάνει περίπου 15 κύκλους τραγουδιών, αφήνοντας πίσω του μια ανεκτίμητη καλλιτεχνική κληρονομιά.
«Το τραγούδι δεν είναι κάτι διανοουμενίστικο, μολονότι χρειάζεται να βάζεις κι εκεί λίγο μυαλό κάπου κάπου. Μια φωνή έρχεται βαθιά από μέσα σου και σε κάνει να λαχταράς τη χαμένη ενότητα με τους άλλους» είχε αναφέρει μιλώντας σε εκείνη την τιμητική βραδιά του 2017 στο ΑΠΘ.
