Για τον ρηξικέλευθο αρχιτέκτονα Αριστείδη Ντάλα και την ομάδα του, η αρχιτεκτονική συνδέεται άμεσα με την αισθητική και πολιτισμική παιδεία κάθε τόπου. Κάθε έργο οφείλει να “συνομιλεί” με το φυσικό του περιβάλλον και κάθε σχεδιασμός πρέπει να ερμηνεύει εκ νέου τα όρια, την κλίμακα, τα υλικά και τελικά τις συνθήκες διαβίωσης στον ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο, δημιουργώντας συναισθήματα.

 

Το γραφείο σας είναι δομημένο “ως ομάδα από την αρχή” και, μάλιστα, η ομάδα συνεργατών διευρύνεται διαρκώς. Γιατί επιλέξατε αυτόν τον συλλογικό τρόπο λειτουργίας;

H αρχιτεκτονική είναι ένα ομαδικό άθλημα, που μοιράζεται σε διάφορες φάσεις. Ξεκινάει από την ιδέα και τη σύνθεση και ολοκληρώνεται στην κατασκευή. Δουλεύοντας σε ομάδα, υπάρχει η δυνατότητα της ανταλλαγής σκέψεων, απόψεων και γνώσης σε καθεμιά από αυτές τις φάσεις. Μία ιδέα μπολιάζεται από κάποια άλλη, πλάθεται και εξελίσσεται με σκοπό τη βέλτιστη ικανοποίηση των αναγκών του εκάστοτε θέματος. Συνεπώς, τα οφέλη είναι τόσο για το ίδιο το project, το οποίο αναλύεται πολυεπίπεδα, όσο και για τα μέλη της ομάδας, που διαρκώς μαθαίνουν και εκπαιδεύονται, λόγω της ισχυρής και γόνιμης συνεργασίας.

 

 

Τα έργα σας μοιάζουν να “υποτάσσονται” στα περιβάλλοντα που τα φιλοξενούν, φαντάζουν ως φυσική συνέχειά τους. Θα λέγατε πως αυτή είναι η αρχιτεκτονική φιλοσοφία σας;

Τα έργα μας δεν “υποτάσσονται” κατ’ ανάγκη στο περιβάλλον τους. Άλλες φορές στέκονται κριτικά απέναντί του, άλλες το συμπληρώνουν. Επομένως, θα έλεγα πως η φιλοσοφία του γραφείου αφορά κυρίως στην ένταξη -ή μάλλον- στη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο το έργο μας μπορεί να ενσωματωθεί στο φυσικό του περιβάλλον. Ο τρόπος με τον οποίο διερευνάται η σχέση αυτή είναι μέσω της διαδικασίας της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, η οποία καταλήγει σε μια εξίσου δημιουργική μελέτη εφαρμογής.

 

 

Δημιουργώντας στην Ελλάδα, σε μια χώρα που -δυστυχώς- δε φημίζεται για την αρχιτεκτονική παιδεία της, πόσο δύσκολο είναι να “μιλήσετε” τη δική σας αρχιτεκτονική γλώσσα;

Η Ελλάδα έχει να δείξει φανταστικά αρχιτεκτονικά έργα, τόσο σύγχρονης όσο και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, τα οποία μάλιστα συχνά αποτελούν αναφορές και στο δικό μας έργο. Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται, λοιπόν, στην αρχιτεκτονική παιδεία, όσο στην ευρύτερη πολιτισμική κρίση, που βιώνει ο τόπος μας τα τελευταία χρόνια. Αυτό σημαίνει πως η αρχιτεκτονική -όπως κάθε τέχνη- αντιμετωπίζει δυσκολία στην έκφρασή της, αλλά και στην αποδοχή της από το κοινωνικό σύνολο.

Παρόλα αυτά, προσπαθούμε ο τρόπος σκέψης και ο τρόπος εργασίας μας να έχουν συνέπεια και να εξάγουμε δημιουργικά συμπεράσματα, που θα βασίζονται στη λειτουργικότητα και την ικανοποίηση των απαιτούμενων αναγκών. Συνεπώς, η αρχιτεκτονική μας γλώσσα προκύπτει ανάλογα με τον τόπο και τις απαιτήσεις του έργου και προσπαθεί να εκφραστεί κάθε φορά με γνώμονα τα αισθητικά κριτήρια της ομάδας, τα οποία με τον καιρό έχουν αποκτήσει τη δική τους ταυτότητα.

 

 

Έχετε εκφράσει την άποψη πως η αρχιτεκτονική πρέπει να είναι εμπειρία, να δημιουργεί συναισθήματα. Πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο μέσα στα άναρχα αστικά κέντρα της χώρας μας;

Η αρχιτεκτονική είναι μια πολυαισθητηριακή εμπειρία, που ενεργοποιείται βιώνοντας τον χώρο. Ο χώρος μεταλλάσσεται ανάλογα με τα μεγέθη, το φως, τα υλικά. Το πρόβλημα με τα αστικά κέντρα της χώρας μας είναι δύο ταχυτήτων. Αφενός, η εργολαβική ανοικοδόμηση χωρίς μέτρο και με εμφανή τον στόχο του κέρδους δημιούργησε γειτονιές από άψυχα και κακόγουστα κτίρια. Αφετέρου, η πυκνή δόμηση εξαφάνισε κάθε αστικό κενό, κάθε πράσινο χώρο που λειτουργούσε σαν πνεύμονας της πόλης.

Ταυτόχρονα, οι παρεμβάσεις στους δημόσιους χώρους τα τελευταία χρόνια διακρίνονται από τρομερή έλλειψη αισθητικής, τόσο στο κομμάτι του σχεδιασμού, όσο και στο κομμάτι της κατασκευής. Η λύση, λοιπόν, βρίσκεται πρώτα απ’ όλα στην τόνωση και επανεύρεση του δημόσιου χώρου και εν συνεχεία στην αναθεώρηση της έννοιας της κατοικίας. Λείπει η άποψη των αρχιτεκτόνων από αυτόν τον διάλογο κι αυτό πλέον είναι εμφανές.

 

 

Η κατοικία “The Lap Pool House” στην Τήνο προτάθηκε φέτος για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Mies Van Der Rohe 2022. Ποια είναι τα στοιχεία του έργου, που θεωρείτε πως οδήγησαν σε αυτήν τη σημαντική διάκριση;

Αρχιτεκτονική για εμάς είναι η τέχνη-επιστήμη που οραματίζεται και δημιουργεί τον χώρο, πάντα σε άμεση συσχέτιση με τον εκάστοτε τόπο. Η κατοικία “The Lap Pool House” ήταν από τις πρώτες ευκαιρίες του γραφείου να εκφραστεί στο πεδίο αυτό, διατηρώντας τόσο τη λιτότητα στη σύνθεση του κτιρίου, όσο και την αρτιότητα στην ένταξή του στο κυκλαδίτικο, άγριο τοπίο της Τήνου. Η κατοικία μετέφρασε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του φυσικού τοπίου με τις κοιλότητες και τις προεξοχές των βράχων, δημιουργώντας εκ νέου χωρικά σημεία έκθεσης και εσωστρέφειας. Το συνθετικό αποτέλεσμα είναι δωρικό και ενταγμένο στο περιβάλλον και η δυναμική του υπογραμμίζεται από το γραμμικό στοιχείο νερού, που ολοκληρώνει και ισορροπεί την αρχιτεκτονική σύνθεση.

 

 

Πώς μπορεί ένας αρχιτέκτονας να παραμένει δημιουργικός;

Η αρχιτεκτονική διαρκώς ανακαλεί και προκαλεί τη δημιουργικότητά σου. Συνεχώς έρχεσαι αντιμέτωπος με νέα έργα, νέες ιδέες, νέες προκλήσεις. Ο τρόπος για να παραμείνεις δημιουργικός είναι να δίνεις χρόνο σε ενδιαφέροντα που μπορεί να έχεις πέρα από την αρχιτεκτονική. Ζωγραφική, μουσική, ποίηση, μαγειρική, οτιδήποτε αισθάνεσαι ότι σε γεμίζει. Να προσπαθείς συνεχώς να ανακαλύπτεις τις πτυχές του εαυτού σου. Να παίρνεις χρόνο, ώστε να επιτρέπεις σε κάθε σκέψη να ωριμάσει. Γιατί, η αρχιτεκτονική σκέψη έχει την ανάγκη από ετερόκλιτες και ποικίλες αναφορές, προκειμένου να γίνει δημιουργική.

 

 

Σε ποιο βαθμό επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό; Πιστεύετε πως υπάρχουν υλικά και πρακτικές που πρέπει να αφήσουμε οριστικά πίσω μας;

Είναι αναγκαίο να τονίσουμε πως η αρχιτεκτονική είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αισθητική και πολιτισμική παιδεία κάθε τόπου. Ένα κτίριο που κτίζεται, κατοικείται από τον χρήστη του, αλλά ταυτόχρονα συμμετέχει στο χωροταξικό κολάζ του ευρύτερου περιβάλλοντός του. Συμμετέχει, άρα, ενεργά στη διαμόρφωση της κουλτούρας κάθε τόπου. Πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε πως η προστασία του περιβάλλοντος, πέρα από πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα, ανάγεται σε ένα βαθύ πρόβλημα κουλτούρας. Κι αυτό δεν μπορεί να μας αφήσει αμέτοχους. Συνεπώς, η αναθεώρηση των υλικών που χρησιμοποιούμε, με άξονες τη μέγιστη απόδοση και το ελάχιστο ενεργειακό αποτύπωμα, είναι κάτι που σκεφτόμαστε και προσπαθούμε να εντάξουμε στον αρχιτεκτονικό μας σχεδιασμό.

 

 

Ποιες σχεδιαστικές τάσεις διακρίνετε πως θα μας απασχολήσουν στο μέλλον;

Η αρχιτεκτονική είναι διαχρονική τέχνη. Στηρίζεται και υπηρετεί τις εκάστοτε ανάγκες, τόσο του ατόμου όσο και του περιβάλλοντος. Ο αρχιτέκτονας έχει χρέος να δημιουργεί στο παρόν, λαμβάνοντας υπόψη το παρελθόν, αλλά και το μέλλον. Η σύγχρονη αρχιτεκτονική δε θα έπρεπε να στηρίζεται σε φευγαλέες τάσεις και πυροτεχνήματα, αλλά να εδραιώνεται κάθε φορά στην εμπειρία του χώρου, στον τρόπο που ο καθένας βιώνει και αναγνωρίζει το περιβάλλον. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός καλείται κάθε φορά να ερμηνεύσει εκ νέου τα όρια, την κλίμακα, τα υλικά και τελικά να βελτιστοποιήσει τις συνθήκες διαβίωσης στον σχεδιασμένο χώρο.

 

 

Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη “πληγή” για την αρχιτεκτονική στη χώρα μας και ποιον θεωρείτε τον κατάλληλο τρόπο “επούλωσής” της;

Στη χώρα μας, ειδικά τα τελευταία χρόνια, κυριάρχησε η λογική του εφήμερου, του πρόχειρου, του αποσπασματικού. Έτσι, κτίστηκαν πολλά κτίρια της σειράς, χωρίς ταυτότητα. Κτίρια φτηνά, με κακές λεπτομέρειες στην κατασκευή. Μια καλή αρχιτεκτονική αρχικά θέλει την εμπιστοσύνη του πελάτη, στη συνέχεια το μεράκι στην κατασκευή. Στην Ελλάδα, ο αρχιτέκτονας θεωρείται εμμέσως πλην σαφώς είδος πολυτελείας, με συνέπεια να μην έχει καλλιεργηθεί η αντίληψη πως, για να φτιάξεις έναν όμορφο χώρο, πρέπει να τον φροντίσεις. Πολλά έργα μελετώνται και καταλήγουν να κατασκευάζονται με πλήρη απουσία του αρχιτέκτονα.

Η επίβλεψη, λοιπόν, είναι από τις σημαντικότερες εργασίες ενός αρχιτέκτονα και θεωρούμε άκρως σημαντικό να αντιληφθεί την αξία της ο κάθε ιδιοκτήτης. Συνεπώς, αν κάτι θα βοηθούσε στο να υπάρξει μια καλή αρχιτεκτονική, αυτό σίγουρα θα ήταν η εμπλοκή του αρχιτέκτονα σε όλα τα επίπεδα και φάσεις του σχεδιασμού και της κατασκευής.

 

 

Τον περασμένο Απρίλιο δώσατε τη διάλεξη “Βιώνοντας τον τόπο, Διαβάζοντας το τοπίο” στους φοιτητές του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ. Ποια συμβουλή δίνετε στους μελλοντικούς δημιουργούς;

Αυτό, που θα έλεγα σε κάθε νέο αρχιτέκτονα, είναι να μη σταματάει να σκέφτεται δημιουργικά και ίσως κάποιες φορές αντισυμβατικά. Να μην σταματάει να παρατηρεί, να σχολιάζει και να ερμηνεύει εικόνες και καταστάσεις γύρω του. Η αρχιτεκτονική, κατά βάση, είναι μια συνεχής διαδικασία ερμηνείας των αναφορών και των βιωμάτων μας, τα οποία μετουσιώνονται σε κατοικήσιμο χώρο. Ας μην σταματήσουμε, λοιπόν, να οραματιζόμαστε χώρους όμορφους, γεμάτους ζωή.

 

 

Aristides Dallas Architects

 

 

Τήνος: Λεωφ. Σταύρου Κιονίων 10, T.: 22833 06714

Αθήνα: Μαυρομιχάλη 124, T.: 210 3634621

www.aristidesdallas.gr

[email protected]

 

Κεντρική εικόνα: Ο αρχιτέκτονας Αριστείδης Ντάλας. Photo credits: ©Nik Zik