Η σημερινή εφηβεία διαφέρει ριζικά από αυτήν προηγούμενων γενεών. Οι μαθητές δεν περιμένουν πια τον έλεγχο κάθε έξι εβδομάδες· οι γονείς ενημερώνονται άμεσα για κάθε βαθμό, κάθε εργασία, κάθε παράλειψη. Παράλληλα, τα κοινωνικά δίκτυα και οι εφαρμογές τοποθεσίας καθιστούν τη ζωή των εφήβων διαρκώς «ορατή» — στους γονείς, στους φίλους, και στο ευρύτερο κοινό.
Αυτή η αίσθηση διαρκούς παρακολούθησης έχει ψυχολογικές συνέπειες. Έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και η πεποίθηση πως κάποιος μας παρακολουθεί αυξάνει το άγχος και οδηγεί σε μεγαλύτερη αυτοσυνείδηση και συγκράτηση. Η συμπεριφορά προσαρμόζεται στην ιδέα του «βλέμματος», και έτσι δημιουργείται ένας εσωτερικός μηχανισμός αυτοελέγχου.
Η κοινωνιολογική θεωρία του «καθρέφτη-εαυτού» (looking-glass self) του Charles Cooley εξηγεί πώς διαμορφώνουμε την αυτοεικόνα μας μέσα από το πώς πιστεύουμε ότι μας βλέπουν οι άλλοι. Σύμφωνα με τον Cooley, αυτή η διαδικασία συμβαίνει σε τρία στάδια:
- Φαντάζομαι πώς φαίνομαι σε έναν άλλον άνθρωπο.
- Φαντάζομαι την κρίση αυτού του ανθρώπου για μένα.
- Νιώθω ένα συναίσθημα υπερηφάνειας, χαράς, ενοχής ή ντροπής.
Για τους νέους σήμερα, αυτή η διαδικασία δεν σταματά ποτέ: κάθε ανάρτηση, κάθε φωτογραφία, κάθε βαθμός είναι μια στιγμή δημόσιας κρίσης.
Ψυχική υγεία
Η συνεχής παρακολούθηση δεν περιορίζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εφαρμογές όπως το Snapchat Map ή το Life360 επιτρέπουν τον έλεγχο τοποθεσίας μεταξύ φίλων και γονέων, δημιουργώντας νέες μορφές κοινωνικού άγχους — «Γιατί είναι εκεί και όχι μαζί μου;» ή «Τι θα σκεφτούν αν δουν ότι είμαι σπίτι;». Παράλληλα, τα ψηφιακά βαθμολόγια επιτρέπουν στους γονείς να βλέπουν κάθε λάθος σε πραγματικό χρόνο, κάνοντας τους εφήβους να νιώθουν πως «αποτυγχάνουν μπροστά σε κοινό».
Πολλοί ειδικοί, όπως ο Jonathan Haidt και η Lenore Skenazy, προτείνουν μια αντίστροφη πορεία: περισσότερη ελευθερία και λιγότερη επιτήρηση. Η πρωτοβουλία Let Grow τονίζει τη σημασία του να αφήνουμε τα παιδιά να εξερευνούν, να ρισκάρουν και να αναπτύσσονται χωρίς το άγχος του διαρκούς βλέμματος.
Η ουσία είναι μία: τα παιδιά χρειάζονται χώρο για να είναι αυθεντικά, να κάνουν λάθη και να μάθουν χωρίς να αισθάνονται ότι κάποιος τα αξιολογεί συνεχώς. Οι γονείς μπορούν να στηρίζουν χωρίς να παρακολουθούν, να ενδιαφέρονται χωρίς να ελέγχουν, και να υπενθυμίζουν στα παιδιά ότι το δικό τους «βλέμμα» είναι βλέμμα αγάπης — όχι κρίσης.
Ψυχική υγεία
Πηγή άρθρου: Psychology Today
Διαβάστε επίσης: Αναπτύσσοντας τη θετική ακαδημαϊκή αυτοαντίληψη των παιδιών
