Σε μια εποχή που – δυστυχώς – σχεδόν καθημερινά φτάνουν στα αυτιά και τα μάτια μας ειδήσεις γυναικοκτονιών και ενδοοικογενειακής βίας, έργα όπως το “Girls and Boys” του Dennis Kelly φαντάζουν τραγικά επίκαιρα και απαραίτητα, για να ξεκινήσουν διαλόγους και να μας κινητοποιήσουν. Όταν, μάλιστα, “πέφτουν” σε άξια χέρια, όπως αυτά της Νατάσας Εξηνταβελώνη, γίνονται ικανά να συνταράξουν κάθε θεατή.
Η Νατάσα Εξηνταβελώνη αντιμετωπίζει με σεβασμό και αγάπη τον σκληρό μονόλογο του Kelly, και – υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση της Λητούς Τριανταφυλλίδου – μας χαρίζει μια συγκλονιστική, βαθιά συναισθηματική ερμηνεία, σε μια παράσταση που κουβαλάς μαζί σου για μέρες μετά τη θέασή της.
Είναι η δεύτερη φορά που συνεργάζεστε με τη Λητώ Τριανταφυλλίδου μετά την παράσταση “Η Βίλα (Ο δρόμος που δεν πήραν)”. Μάλιστα, ανέφερες σε μία δημοσίευσή σου ότι μόνο μαζί της θα έκανες το συγκεκριμένο έργο του Dennis Kelly. Τι απολαμβάνεις στη συνεργασία σας;
Με τη Λητώ είμαστε πάρα πολύ διαφορετικές, αλλά ταυτόχρονα συμπληρώνουμε η μία την άλλη. Η Λητώ έχει μια ηρεμία, ευγένεια, συντονισμό και εμπιστοσύνη στη διαδικασία, στοιχεία που εγώ πολλές φορές δεν έχω και αναζητώ. Είμαι πιο απότομη, απόλυτη και αγχωτική και η Λητώ έχει βρει τον τρόπο να διαχειρίζεται τις προσωπικές μου θλίψεις, ανασφάλειες ή αντιστάσεις. Για παράδειγμα, δυσκολεύτηκα να φτάσω στο φινάλε του έργου, φοβόμουν και αντιστάθηκα πολύ σε αυτό… Εκεί βλέπεις τον τρόπο τον σκηνοθέτη. Κάποιοι είναι σκληροί, θέλουν να δουν το αποτέλεσμα. Η Λητώ σού δείχνει εμπιστοσύνη. Δεν έχει καμία ανάγκη να σε πουσάρει, να σε σπρώξει. Είναι μια σκηνοθέτιδα που βρίσκει τρόπους να δουλεύουν τα πράγματα μέσα από την ευγένεια και την απαλότητα. Αυτό είναι ένα στοιχείο που πιστεύω πως λείπει από την Τέχνη και που, προσωπικά, αναζητώ και στις ανθρώπινες σχέσεις.
Νατάσα Εξηνταβελώνη
Δηλαδή, σέβεται τον χώρο και τον χρόνο που χρειάζεσαι ως ηθοποιός…
Όχι μόνο τον δικό μου, αλλά όλης της ομάδας. Της Τζένης Κουρτέση, της βοηθού της, που ήταν πάντα στις πρόβες και άνοιγε τον διάλογο για συνεχείς αναθεωρήσεις, της Αλεξάνδρας Κατερινοπούλου που συνέθεσε την πρωτότυπη μουσική της παράστασης, του Δημήτρη Πολυχρονιάδη που έστησε το υπέροχο σκηνικό, της Δέσποινας Σπύρου, που έκανε την υπέροχη φωτογράφιση και τα βίντεο της παράστασης, των παιδιών από την παραγωγή του θεάτρου Metropolitan… Η Λητώ έχει έναν τρόπο να δημιουργεί ομάδες. Δουλέψαμε απόλυτα συνεργατικά σε αυτήν την παράσταση – ακόμα και τα βίντεο που προβάλλονται στη διάρκειά της είναι με προσωπικά υλικά των συντελεστών της. Για αυτόν τον λόγο δεν νιώθω ότι κάνω έναν μονόλογο… Είναι όλοι μαζί μου πάνω στη σκηνή! Στα δικά μου μάτια, σκηνοθετικά είναι η καλύτερη δουλειά της Λητούς. Ρίσκαρε πολύ και, αν κρίνω από τις αντιδράσεις του κοινού, όντως λειτουργούν οι επιλογές της.
Νατάσα Εξηνταβελώνη
Στο σημείωμα της παράστασης, τίθεται πολύ εύστοχα η ερώτηση: Ζωντανή παράσταση, ντοκιμαντέρ επί σκηνής ή οπτικοακουστικό αυτο-πορτραίτο; Θα ήθελα τη δική σου απάντηση, για το πώς τη βιώνεις πάνω στη σκηνή.
Αυτή η ερώτηση μάς απασχόλησε από την πρώτη ανάγνωση του έργου. Επειδή και η ηρωίδα ασχολείται με το ντοκιμαντέρ, συμφωνήσαμε με τη Λητώ να διαπραγματευτούμε το επάγγελμά της ως στοιχείο της παράστασης. Πειραματιστήκαμε πολύ με τα props, μέχρι να καταλήξουμε στη χρήση του μικροφώνου, της κάμερας και της προβολής των βίντεο, που τελικά μας βοήθησαν πάρα πολύ. Νομίζω ότι το τελικό υλικό είναι βαθιά συγκινητικό και προσωπικό και η σκηνοθεσία της Λητούς δίνει και σε μένα πολύ μεγάλο χώρο και ασφάλεια για να “συνομιλήσω” μαζί του. Καταφέρνουμε νομίζω να δείξουμε μία γυναίκα που δεν αφηγείται απλά την ιστορία της, αλλά που προσπαθεί να συνθέσει ξανά τις αναμνήσεις της, για να καταλάβει πού χάθηκαν τα πράγματα…
Σκληρά επίκαιρο το έργο του Dennis Kelly και ανοίγει μεγάλο διάλογο για τις ανθρώπινες σχέσεις και τη βία…
Νομίζω πως αυτός είναι ο ρόλος της τέχνης. Να δημιουργεί συζητήσεις, να ανοίγει τον διάλογο, να μας προβληματίζει και να μας ξεσηκώνει. Γίνεται μία σκέψη, αν μπορεί το θέατρο να αλλάξει τον κόσμο. Δεν ξέρω… Θα ήταν ίσως απόλυτο να το πει κάποιος αυτό. Στην ουσία, όμως, εμείς είμαστε οι κοινωνοί του. Αν η καρδιά ή η σκέψη του καθένα μας μετακινηθεί προς μία κατεύθυνση, κινητοποιηθεί έστω και λίγο, νομίζω ότι – μακροπρόθεσμα – το θέατρο μπορεί να φέρει πολύ μεγάλες αλλαγές στην κοινωνία.
Αν έχουν τόσο μεγάλη επίδραση στις ζωές μας τα social media, γιατί όχι και το θέατρο;
Πολύ φοβάμαι ότι η ταχύτητα πρόσληψης της πληροφορίας αρχίζει να διαμορφώνει διαφορετικά τη λειτουργία του εγκεφάλου μας. Θέλουμε η πληροφορία να έρθει γρήγορα, είμαστε ανυπόμονοι. Και ως θεατές ανυπομονούμε για την πληροφορία, μπορεί να κουραστούμε πιο εύκολα. Αυτή η αλλαγή δεν συμφέρει το θέατρο, που έχει μια διαφορετική χρονικότητα, την οποία δεν είναι πάντα εύκολο να αντέξει ο θεατής. Επίσης, το θέατρο απαιτεί τη συμμετοχή του θεατή, ειδικά σε έναν μονόλογο, που η απεύθυνση είναι τόσο άμεση. Στα social media ο θεατής απλά χάνεται, δεν δρα. Στο θέατρο, όμως, αν δεν συμμετέχει με τον τρόπο που χρειάζεται, είναι πολύ πιθανό να μη νιώσει τίποτα…
Νατάσα Εξηνταβελώνη
Το έργο του Kelly επιδέχεται πολλαπλών αναγνώσεων. Για παράδειγμα, μετά το τέλος της παράστασης, σκεφτόμουν πως δεν μάθαμε ποτέ το όνομα του άντρα – είναι πάντα “εκείνος”…
Νομίζω πως αυτή είναι η ομορφιά του θεάτρου και σίγουρα ενός καλογραμμένου έργου, όπως είναι το “Girls and Boys”, που σου δίνει άφθονο υλικό, για να επισκεφτείς ξανά και ξανά. Έχει πολλές λεπτομέρειες, αναδρομές στο παρελθόν και σίγουρα – και πολύ έντονα – το στοιχείο της έκπληξης. Ταυτόχρονα, όμως, όλα βγάζουν νόημα. Επειδή το έργο είναι μονόλογος και οι αλλαγές της κατάστασης αυτής της γυναίκας πολύ έντονες, προβληματίστηκα για το πού θα με βγάλει, πώς θα με οδηγήσει από το σημείο Α στο σημείο Β. Τελικά, αυτό έγινε αβίαστα, ακριβώς επειδή είναι τόσο καλογραμμένο.
Επίσης σκεφτόμουν την πρώτη αντίδραση της ηρωίδας, όταν συναντά τον άντρα. Τον αντιπαθεί. Μοιάζει αυτό σαν μια προειδοποίηση; Ένστικτο;
Ίσως και να είναι. Ξέρεις, πολύ συχνά δεν δίνουμε σημασία στις λεπτομέρειες – δεν χρειάζεται, γιατί τα πράγματα πάνε καλά. Και αυτή είναι η ιστορία μιας σχέσης που δεν ήταν και κάτι φοβερό. Θέλω να πω πως δεν μιλάμε για έναν άντρα τέρας και μια γυναίκα άγγελο, αλλά για δύο ανθρώπους που έχουν μια σχέση λίγο-πολύ σαν όλες τις άλλες. Μέχρι που τα πράγματα αρχίζουν να πηγαίνουν πάρα πολύ στραβά και μέχρι που και εκείνη δεν μπορεί να βρει το νήμα της ιστορίας, πού χάθηκαν η επικοινωνία, η σχέση, η αγάπη. Προσωπικά, μπορώ να δω τον εαυτό μου μέσα σε αυτό. Δεν βλέπω μια σχέση τρόμου, μια ιστορία θρίλερ…
Ίσως αυτό να είναι και το πιο τρομακτικό…
Συμφωνώ. Είναι ό,τι πιο τρομακτικό να σκέφτεσαι πως αυτό μπορεί να συμβεί σε ΟΠΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ! Το επιβεβαιώνει και η επικαιρότητα. Πόσες φορές έχουμε ακούσει για γυναικοκτονίες, που βγαίνουν οι γείτονες και λένε “Ήταν μια χαρά παιδί, δεν είχαμε καταλάβει κάτι!”; Πόσες φορές έχουμε σκεφτεί “Μα είναι δυνατόν να μην είχαν καταλάβει;” Κι όμως, ίσως τα χαρακτηριστικά αυτών των υποθέσεων να είναι τόσο καλά κρυμμένα. Ίσως, βέβαια, να μην είμαστε εμείς έτοιμοι να δούμε τι συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες.
Είναι δύσκολο να αποδεχτούμε ότι τα πράγματα μπορεί να πάνε τόσο στραβά στις θεμελιώδεις δομές που έχουμε δημιουργήσει, όπως είναι η οικογένεια. Θα πρέπει να κάνουμε μια τεράστια βουτιά προς την ενδοσκόπηση κι αυτό δεν είναι εύκολο. Νομίζω ότι αυτή είναι και η “παγίδα” στη συζήτηση που γίνεται για τις γυναικοκτονίες. Λέμε πώς ξαφνικά τα περιστατικά βίας είναι τόσα πολλά, αλλά μάλλον δεν είναι ΞΑΦΝΙΚΑ τόσα πολλά. Μάλλον τώρα ανοίξαμε περισσότερο τις κεραίες μας και – από ό,τι βλέπουμε – ακόμα δεν είναι εύκολο να μιλήσουμε γι’ αυτά.
Νατάσα Εξηνταβελώνη
Μήπως το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο ζούμε – με την ανασφάλεια, τις συνεχείς κρίσεις, τον φόβο και την αίσθηση έλλειψης δικαίου – “μεταφράζεται” σε βία μέσα στα σπίτια;
Συμφωνώ με αυτή τη σκέψη. Δεν ξέρω αν η εποχή μας είναι η χειρότερη, αλλά υπάρχουν στιγμές που ξυπνάω και σκέφτομαι “Είναι δυστοπικό όλο αυτό”. Γίνεται να μην μπορείς να βρεις δικαιοσύνη πουθενά; Δεν μπορεί να νιώθεις τέτοια ανασφάλεια μέσα σε ένα κράτος ή ότι σε κυβερνούν άνθρωποι τους οποίους δεν μπορείς να εμπιστευτείς με κανέναν τρόπο. Είναι αδύνατο να νιώθεις ότι χάνεται η κοινή λογική! Πραγματικά θεωρώ ότι αυτό που ζούμε αυτά τα χρόνια, με αυτήν την κυβέρνηση, είναι εφιαλτικό. Νιώθω ότι ξυπνάω καθημερινά σε έναν εφιάλτη. Και ταυτόχρονα, η πληροφορία ταξιδεύει πια με έναν τρόπο που – αν δεν έχεις χάσει όλη την ενσυναίσθησή σου – σε βάζει τόσο μέσα στην είδηση, που σε παγώνει, σε ακινητοποιεί. Ίσως αυτό το “πάγωμα” να είναι κι ένας λόγος που αντιδρούμε πια λίγο αργά… Δεν ξεσπάμε τόσο άμεσα στους δρόμους ή σε κινητοποιήσεις.
Φτάνουμε σε σημείο να συνηθίζουμε;
Δεν ξέρω πώς συνηθίζονται κάποια πράγματα. Το έγκλημα των Τεμπών δεν ξέρω πώς μπορεί κάποιος να το “συνηθίσει”! Κάθε μέρα διαβάζω και βλέπω πράγματα, για όλη αυτή την ασυνειδησία και την ατιμωρησία… Δεν ξέρω πώς μπορεί να τις συνηθίσει κανείς. Ελπίζω ότι δεν θα χάσουμε εντελώς την ανθρωπιά μας. Δυστυχώς, δεν βοηθάει τίποτα στον έξω κόσμο. Και ίσως όντως να βγάζουμε όλη αυτή την εσωτερικευμένη οργή στους δικούς μας ανθρώπους. Θέλει μεγάλη δύναμη πια για να αντέξεις τη δική σου θλίψη, γιατί είναι τόσα τα προβλήματα εκεί έξω, που νιώθεις ότι δεν υπάρχει πραγματικός χώρος για το προσωπικό πρόβλημα.
Νιώθω πως αυτή τη στιγμή έχουμε ένα κοινό τραύμα. Θέλω, όμως, να πιστεύω ότι – τελικά – θα λειτουργήσει κάπως ενωτικά, ότι θα το χρησιμοποιήσουμε ως έναν κοινό τόπο, που ίσως αλλάξει κάπως τα πράγματα προς το καλύτερο. Γιατί δεν πάει άλλο! Δεν είναι αισιόδοξο το μετά. Το μετά είναι ο Τραμπ, πώς να το πω; Βλέπεις ότι υπάρχουν παλινδρομήσεις, ως προς αυτά που διατυπώνονται στην κοινωνία μας σήμερα. Ανασύρονται ακόμη και παρωχημένες ιδέες, στην προσπάθεια να βγει κάποιο νόημα…
Νατάσα Εξηνταβελώνη
Πλέον, όμως, συζητάμε πράγματα, τα οποία έχουμε παλέψει χρόνια για να κατακτήσουμε. Όπως, για παράδειγμα, οι εκτρώσεις…
Επειδή έχω περάσει και από το παιδαγωγικό, θα σου πω το εξής: Ως δάσκαλος, καλείσαι να μεταφέρεις στο παιδί κάποιες βασικές γνώσεις. Πολύ συχνά, η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζεις είναι να βρεις τον τρόπο που θα τις μεταδώσεις. Η δημοκρατία, η δικαιοσύνη ή η αυτοδιάθεση είναι τόσο θεμελιώδεις αξίες, που θα έπρεπε ως κοινωνίες να μιλάμε για αυτές με έναν τρόπο που δεν θα τις θέτει σε κίνδυνο να αναθεωρηθούν με την πρώτη δυσκολία. Από εκεί και πέρα, βρίσκω επικίνδυνο τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αυτή τη συζήτηση. Ο καθένας ξέρει τις απόψεις μου ή τις απόψεις ενός συναδέλφου μου. Οπότε, όταν διεκδικεί μία απάντηση με έναν συγκεκριμένο τρόπο, νομίζω ότι πάει να δημιουργήσει “ειδήσεις” από το πουθενά.
Η άποψή μου για τις εκτρώσεις είναι ότι γίνονται και θα γίνονται ακόμη και στο δυστοπικό σενάριο της απαγόρευσής τους – που δεν είναι και τόσο μακρινό. Η ιστορία έχει αποδείξει πως οι γυναίκες θα βρουν τον τρόπο να τις κάνουν, οπότε το μόνο που καταφέρνουμε, ανοίγοντας τον διάλογο προς μια τέτοια κατεύθυνση, είναι να θέτουμε σε κίνδυνο την υγεία τους. Υπάρχει λόγος που κάποια πράγματα έχουν κατακτηθεί και που κάποια άλλα θεωρούνται παρωχημένα. Θα ήθελα να είμαστε δυνατοί απέναντι σε τέτοιες συζητήσεις…
https://www.instagram.com/p/DFYadaTJpVs/
Και για να κλείσουμε, μιας και είπες τη λέξη “δυνατοί”, τι δίνει δύναμη στη Νατάσα;
Είμαι σε μια προσωπική φάση που έχω ένα βάρος να σηκώσω και αυτό που με κάνει να νιώθω καλύτερα,.να μπορώ να βρίσκω τη χαρά, είναι κάτι το οποίο έχω κατακτήσει με τα χρόνια. Να μην δαιμονοποιώ τα άσχημα συναισθήματα, να τα αφήνω να υπάρξουν, να τους κάνω χώρο και να τα εκφράζω – παλιότερα είχα μια δυσκολία ως προς αυτό. Τώρα είμαι πολύ ΟΚ να σκέφτομαι πως υπάρχουν καλές και κακές μέρες. Οι άνθρωποι στενοχωριούνται, δυσκολεύονται, έρχονται κοντά και αποχωρίζονται. Όλα είναι μέσα στη ζωή. Σίγουρα θα είμαστε καλά την επόμενη μέρα.
Σκέφτομαι τη ζωή ως κάτι που ρέει και αυτή η σκέψη μου δίνει την περισσότερη δύναμη και χαρά. Αυτή και μια βόλτα στη φύση, που πάντα μου θυμίζει πως είμαι μέρος ενός μεγαλύτερου συστήματος – όχι απαραίτητα με μια μεγαλύτερη πρόνοια ή μια θεϊκή δύναμη πάνω απ’ το κεφάλι μου, αλλά ως κάτι το υπερβατικό, ότι στο τέλος της ημέρας όλα θα κυλήσουν! Και είναι ωραίο να μην μας νοιάζει να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο. Απλά να αναπνέουμε…
* Η συγκλονιστική παράσταση “Girls and Boys” ανεβαίνει στη σκηνή του Metropolitan: The Urban Theater μέχρι τις 16 Φεβρουαρίου. Κλείστε εγκαίρως τα εισιτήριά σας εδώ. *
Νατάσα Εξηνταβελώνη
All photos: ©Δέσποινα Σπύρου
801 11 16000 – Γραμμή Βοήθειας Κατά της Ενδοοικογενειακής Βίας
15900 – Τηλεφωνική γραμμή SOS Βία Κατά Των Γυναικών
1056 – Εθνική Γραμμή SOS Το Χαμόγελο του Παιδιού
