Η εναρκτήρια γιορτή της 9ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης φέρει τον τίτλο: «όλα πρέπει να αλλάξουν. Ριζοσπαστική Νοημοσύνη. Σαλονίκη 9».
Η διοργάνωση και η υλοποίηση ανήκει στον Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης και συναρθρώνεται μέσα από συνευρέσεις, έργα και άλλες δημιουργικές εκφάνσεις οι οποίες λειτουργούν σαν νύξεις και προβλέψεις, ευφρόσυνα νεύματα αμφισβήτησης, εμπράγματες επικλήσεις και σκέψεις για την Μπιενάλε.
Αυτά, και όσα ακολουθήσουν, συστήνουν μια συγχορδία από τονικότητες με «διαρκή» δομή και «διαφεύγον» κέντρο, έως τη μεγάλη διοργάνωση του Μαΐου–Ιουλίου 2026.
Η έκθεση «Ανατροπή (η επιστημονική φαντασία σαν αλλαγή)» συμπληρώνεται από την τελετουργική σύγχυση εργαστηρίων, προβολών, performance και μουσικών live, μια ανιεράρχητη μίξη που (θα) διατρέχει συνολικά αυτή την Μπιενάλε.
Πρόθεση της είναι να δοκιμάσει ανάμεσα σε άλλα το ενδεχόμενο της κριτικής μυθοποιητικής (critical fabulation), όπως εμπεδώνεται στο έργο της Saidiya Hartman, ή την πιθανότητα του πράττειν της σπουδής (the doing of the study) και την επαναστατική προοπτική του παίζειν στις διαφορετικές μορφές του.
Η 9η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης πραγματοποιείται σε επιμέλεια της ανεξάρτητης επιμελήτριας και ιστορικού τέχνης Νάντιας Αργυροπούλου.
Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΣΠΑ – Πρόγραμμα «Κεντρική Μακεδονία»).
MOMus–Πειραματικό Κέντρο Τεχνών – Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης
Πρόγραμμα
18:00 εγκαίνια έκθεσης Ανατροπή (η επιστημονική φαντασία σαν αλλαγή) με έργα των Ben Rivers, Errands group, Κώστα Σφήκα
Διάρκεια έκθεσης: 31/10 ως 16/11.
Η έκθεση αποτελεί έκφραση της ουσιαστικής συνεργασίας της Μπιενάλε 9 με το 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
H έκθεση ξεκινά από την εγκατάσταση του τρίπτυχου Urthworks (Slow Action [2010], Urth [2016], Look Then Below [2019]) του Βρετανού καλλιτέχνη Ben Rivers. Στην τριλογία αυτή ο καλλιτέχνης εμπλέκει χρόνους και τόπους πραγματικούς (Ιαπωνία, Τουβαλού, Λανθαρότε, Αριζόνα, Μέντιπ Χιλς, Σόμερσετ) και κατασκευασμένους, καθώς και την εναλλάξ χρήση φιλμ 16mm και τεχνολογίας digital imaging, για να παρουσιάσει τα στάδια μιας περιβαλλοντικής καταστροφής η οποία δεν αποτελεί πιθανό σενάριο ανατροπής (plot twist) αλλά βιωμένη πραγματικότητα την οποία δεν αναγνωρίζουμε ως τέτοια.
P
The Rare Event των Ben Rivers και Ben Russell, 2017. Με ανάθεση του LUMA Foundation. Στιγμιότυπο από τη ταινία
Παράλληλα, στο επίσημο πρόγραμμα του 66ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα προβληθεί, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου (θεσμό της Ταινιοθήκης της Ελλάδος), η νέα ταινία του Rivers, Mare’s Nest, η οποία εμπνέεται από το έργο του Don DeLillo και αμφισβητεί, όπως το συνολικό έργο του καλλιτέχνη, την κλασσική φόρμα της αφηγηματικής ανατροπής που καταλήγει συχνά να είναι τίποτα περισσότερο από μασκαρεμένη προβλεψιμότητα.
Η ταινία εξελίσσεται σε έναν κόσμο άγνωστο και ασαφή, όπου το μόνο ίχνος ενηλίκων είναι η καταστροφή και κεντρική παρουσία είναι αυτή των παιδιών που συγκεντρώνονται σε κοινότητα με μια κίνηση που σημαίνει κάτι αισιόδοξο για το μέλλον. Τα εγκαίνια της έκθεσης και η προβολή του Mare’s Nest θα γίνουν παρουσία του Ben Rivers.
H έκθεση «Ανατροπή (η επιστημονική φαντασία σαν αλλαγή)» αναπτύσσεται και μέσα από το νέο έργο των Errands με τίτλο U.F.O. Lost in HEAVEN (2025) – The Journey of a Forgotten Future, μια ανάθεση της Μπιενάλε 9 στην ομάδα, με αιχμή το οραματικό έργο του Νικόλαου Ξάστερου, την παράξενη ιδέα της αναδρομικής μελλοντολογίας και τη συνάντηση των δύο ελληνικών και συνομήλικων Μπιενάλε (Θεσσαλονίκης – Αθήνας) στο δυναμικό πεδίο της επιστημονικής φαντασίας, σαν ανάμνηση από το μέλλον.
Στην Μπιενάλε 9, η ομάδα Errands επανέρχεται στο έργο της φωτίζοντας αυτή την πολυεπίπεδη διαδρομή: από το ουτοπικό όραμα του Ξάστερου, στην κατάρρευση, την καλλιτεχνική διάσωση, την εξαφάνιση και, τελικά, τη σημερινή φετιχοποίηση του αρχιτεκτονικού relic – πώς από ανεπιθύμητο έγινε «εξωτικό», προϊόν για συλλέκτες, πουλώντας το μέλλον ως μνήμη.
Ιστορικά έργα του σπουδαίου δημιουργού Κώστα Σφήκα (1927-2009) ολοκληρώνουν αυτή τη σύντομη εκθεσιακή περιήγηση στην έννοια της ανατροπής μέσα από ένα άλλο μονοπάτι.
ΔΕΘ–HELEXPO, Περίπτερα 2 & 3
P
Image: MAMAGEA
19:30–01:30 προβολές ταινιών- moving in riot
Το σώμα έργων κινούμενης εικόνας με τον γενικό τίτλο «moving in riot» δοκιμάζει μέσα από 9+1 παραδείγματα το επικίνδυνο πεδίο της (συν)κίνησης. Δημιουργεί με το άπλωμα των προβολών στον άδειο χώρο των κτιρίων της ΔΕΘ το μη- ή παν-διαστατικό κβαντικό πεδίο όπου τα πράγματα διαθλώνται και αλληλεπιδρούν χωρίς ωστόσο να απομειώνονται ενεργειακά και σημασιολογικά. Συγκροτώντας ένα είδος φασματολογίας (hauntology) που εμπεριέχει το μέλλον και κατοικεί τους χώρους του πιο φημισμένου θεσμού εμπορικών εκθέσεων στην Ελλάδα (ΔΕΘ-HELEXPO), τα έργα αυτά τρεμοφέγγουν στο σκοτάδι με απείθεια και προσμονή.
Τα έργα του αφιερώματος τα επιμελείται η επιμελήτρια της Μπιενάλε Νάντια Αργυροπούλου.
19:30–22:00 εργαστήριο σπορο-βομβών σε συνεργασία με την περιβαλλοντική οργάνωση Μαμαγαία
Η συνεργασία αυτή επεκτείνεται και στις εξής δράσεις:
– 31/10 @ 10:00-14:00 εργαστήριο σπορο-βομβών για σχολεία
– 1/11 @ 17:00-19:00 εγκαίνια έκθεσης “WONDER CITY: Planting our urban present together” στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης – διάρκεια έκθεσης: 1-7/11
– 1/11 @ 19:00-21:00 γεύμα-συζήτηση «Συνδαιτημόνες» στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (με πρόκληση μόνο)
Αυτή η πρώτη εκδήλωση της δημιουργικής συνεργασίας της Μπιενάλε 9 με την περιβαλλοντική οργάνωση Μαμαγαία ανιχνεύει τα σημεία στα οποία η τέχνη, η ακτιβιστική δράση και η παιδαγωγική φροντίδα συναντώνται προκειμένου να αλλάξουν τη σχέση παιδιών και ενηλίκων με τη συλλογική διεκδίκηση, τη βιωματική γνώση και την αισθητική απόλαυση.
Π
19:30–22:00 εργαστήριο μεταξοτυπίας – Momus sacculos in MOMo non imprimet
Πιστή στο πνεύμα της αποανάπτυξης και αξιοποιώντας την πρακτική της πειρακτικής επανάχρησης προκειμένου να αλλάξει τη συνήθη προσέγγιση του «διαφημιστικού» αγαθού, η 9η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης προσκαλεί το κοινό σε ένα συμμετοχικό και προβοκατόρικο εργαστήριο μεταξοτυπίας.
«Ταγκάρουμε» με το λογότυπο της φετινής διοργάνωσης, «όλα πρέπει να αλλάξουν. ΡΝΣ9», τις πάνινες τσάντες σας από προηγούμενες εκθέσεις και διοργανώσεις, συγχωνεύοντας και συγχέοντας σκωπτικά διαφορετικές πολιτισμικές εμπειρίες, μνήμες και ταυτότητες. H διαδικασία θα πραγματοποιηθεί υπό την καθοδήγηση του Mephisto Me Studio το οποίο επιτείνει τη σύγχυση, επιστρατεύει ανατρεπτικά το χιούμορ της άλλης, της ακατανόητης γλώσσας.
Πατρίσια Απέργη / AERITES, “Chará-matá”, 2023. Image: Τάσος Βρεττός
22:00–23:00 χορός αλλιώς ΔΕΘ ΑΡΘΩ’
Η ομάδα Αερίτες μελετά τη συνθήκη της αλλαγής, τις βάσεις και τις άρσεις της και επεμβαίνει παρασύροντας και παρατηρώντας:
ΔΕΘ
ΔΕΘ ΑΡΘΩ’
ΔΕ Θα καταργηθώ
ΔΕ Θέλω
*ΔΕΘ: Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης + Αρθώ παθητικό του ρήματος αίρω: κουβαλάω, σηκώνω και μεταφορικά ακυρώνω, καταργώ.
Χορογραφία: Πατρίσια Απέργη
Performers: Ελεάννα Ζώη, Caterina Politi, Ηλίας Χατζηγεωργίου
Παραγωγή: Ομάδα χορού Αερίτες
Σε μια μπιενάλε ανείπωτης εφευρετικότητας, οι Αερίτες απολαμβάνουν τη μοναξιά της απόφασης να τρανσάρουν στην αλλαγή.
19:30–22:00 live – VELVET BUS goes Salonica Biennale Μέρος 1
-
DJ performance του ντουέτου Τούμπα–Χαριλάου (Μαρίνα Βελησιώτη, Ξένια Καλπακτσόγλου). Εκεί όπου οι playlists συγκρούονται σαν αναμεταδόσεις από έναν πλανήτη σε ελεύθερη πτώση, αποκαλύπτεται το κόστος του να είσαι κορίτσι. (visuals: Μαρίνα Βελησιώτη).
-
Vassilina live performance
-
Bipolia live performance
The Callas with The Callasettes. Image: The Callas
Π
To VELVET BUS είναι ένα κινούμενο, πολυμορφικό, συμμετοχικό φεστιβάλ από το 2008. Εμπνευστές του οι The Callas / Άρης και Λάκης Ιωνάς, μέλη της ομάδας του Velvet Room, μιας μεγάλης κολεκτίβας που απαρτίζεται από συνεργάτες και φίλους και παρουσιάζει εδώ και 20 χρόνια σε όλη την Ελλάδα τη σύγχρονη ανεξάρτητη καλλιτεχνική δημιουργία μέσα από εκθέσεις, εκδόσεις, κινηματογραφικές ταινίες, συναυλίες, φεστιβάλ και events.
23:00–24:00 live VELVET BUS goes Salonica Biennale Μέρος 2
The Callas with The Callasettes live
Σκηνοθεσία, κοστούμια, artworks: The Callas | χορογραφία: Αγγελική Χατζή | χορεύτριες: Αγγελική Χατζή, Ελπινίκη Σαριπανίδου | performers: Ειρήνη Ζωγράφου, Μελία Παπαδοπούλου
Στο πλαίσιο του live «VELVET BUS goes Salonica Biennale Μέρος 2», οι The Callas / Λάκης και Άρης Ιωνάς θα παρουσιάσουν για πρώτη φορά και το νέο τους τραγούδι, “Everything Must Change,” το οποίο δημιούργησαν ειδικά για την 9η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (Στίχοι, μουσική, ενορχήστρωση: Λάκης και Άρης Ιωνάς / The Callas | Παραγωγή, μίξη: Μαριλένα Ορφανού | Φωνή: Άρης Ιωνάς | Φωνητικά: Φιλίππα Δημητριάδη, Ειρήνη Ζωγράφου, Ιωάννα Ιωνά, Δάφνη Κυριακίδου, Κυβέλη Μαρσέλλου).
24:00–01:30 DJ set Yavash
Με το set της γνωστής Θεσσαλονικιάς DJ κλείνει το πάρτι που υποδέχεται την Μπιενάλε 9.
Είσοδος ελεύθερη, όλ@ ευπρόσδεκτ@
