Το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία είναι μία πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Prolepsis, που στοχεύει στην καταπολέμηση της μοναξιάς που βιώνουν άτομα Τρίτης Ηλικίας.
Το καλοκαίρι είναι εκείνη η περίοδος του χρόνου, που οι περισσότεροι από εμάς περιμένουμε με μεγάλη ανυπομονησία. Αναζητούμε προορισμό, οργανώνουμε τα απαραίτητα, καταστρώνουμε το “πλάνο δράσης” μας. Και ονειρευόμαστε τη στιγμή που θα απολαύσουμε τις πολύτιμες στιγμές χαλάρωσης κάτω από τον ήλιο. Δυστυχώς, όμως, αυτή η προσμονή δεν είναι το ίδιο γλυκιά για όλους. Αναφερόμαστε στα άτομα Τρίτης Ηλικίας, που -συνήθως λόγω προβλημάτων υγείας– μένουν πίσω, απομονωμένοι και άγρυπνοι “φρουροί” των πόλεων, παλεύοντας με τη μοναξιά τους.
Αυτήν την κοινωνική αδικία έρχεται να καλύψει το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία, μία ολοκληρωμένη πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Prolepsis, που στηρίζεται στην εθελοντική προσφορά. Το πρόγραμμα λειτουργεί υποστηρικτικά για την ιδιαίτερα ευάλωτη κοινωνική ομάδα των ατόμων Τρίτης Ηλικίας, στοχεύοντας στην καταπολέμηση της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης μέσω της ανθρώπινης επαφής και της δημιουργίας μακρόχρονων φιλικών σχέσεων και κοινωνικών δεσμών. Παράλληλα, ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία των ηλικιωμένων, αξιοποιώντας όσα μπορούν να προσφέρουν στις νεότερες γενιές. Επίσης, αναδεικνύει τις ανάγκες και τα προβλήματα της Τρίτης Ηλικίας και ευαισθητοποιεί κοινό, εμπλεκόμενους φορείς και Πολιτεία.
Κοινωνική απομόνωση και μοναξιά στην Τρίτη Ηλικία
Σύμφωνα με έρευνα της EUROSTAT (2017), στην Ελλάδα το 21,5% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών. Μάλιστα, εκτιμάται ότι περίπου 550.000 άτομα Τρίτης Ηλικίας ζουν μόνα τους.
Ως κοινωνική απομόνωση ορίζεται ο χαμηλός βαθμός κοινωνικοποίησης, ο οποίος προσδιορίζεται ποσοτικά και ποιοτικά. Όταν ένα άτομο είναι κοινωνικά απομονωμένο έχει λίγες κοινωνικές επαφές, δεν αναλαμβάνει πολλούς κοινωνικούς ρόλους, ενώ απουσιάζουν από τη ζωή του σχέσεις αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης.
Από την άλλη, η μοναξιά συνδέεται με την αντίληψη που έχει το άτομο σχετικά με την αλληλεπίδρασή του με τους άλλους. Ένα κοινωνικά απομονωμένο άτομο είναι πιο πιθανό να αισθάνεται μοναξιά. Ωστόσο, ένα άτομο μπορεί να νιώθει μοναξιά, ακόμα και όταν βρίσκεται συντροφιά με άλλους.
Τα άτομα Τρίτης Ηλικίας θεωρούν τις κοινωνικές σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους ως τον δεύτερο πιο σημαντικό παράγοντα στη ζωή τους μετά την υγεία. Ωστόσο:
- Στην Ευρώπη έως και το 50% των ατόμων άνω των 60 ετών βρίσκονται σε κίνδυνο κοινωνικής απομόνωσης.
- Περίπου το 1/3 των ατόμων Τρίτης Ηλικίας θα βιώσει κάποιο βαθμό μοναξιάς αργότερα στη ζωή.
Οι συνέπειες της κοινωνικής απομόνωσης και της μοναξιάς
Η κοινωνική απομόνωση / μοναξιά επηρεάζει αρνητικά τη σωματική και ψυχική υγεία των ατόμων Τρίτης Ηλικίας και:
- Είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κάποιο χρόνιο νόσημα.
- Έχουν αυξημένο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη αιτία.
- Κάνουν πιο συχνές εισαγωγές στα νοσοκομεία και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια νοσηλείας.
Επίσης, η μοναξιά / κοινωνική απομόνωση συνδέεται με:
- την εξασθένιση της γνωσιακής λειτουργίας κατά 60% (διαδικασία κατά την οποία λαμβάνουμε, επεξεργαζόμαστε, απομνημονεύουμε και χρησιμοποιούμε πληροφορίες),
- την εμφάνιση άνοιας,
- τα αυξημένα επίπεδα κατάθλιψης και αυτοκτονίας.
Οι συνέπειες στην υγεία των ατόμων που νιώθουν μοναξιά ή/και είναι κοινωνικά απομονωμένα είναι συγκρίσιμες με εκείνες του καπνίσματος, της παχυσαρκίας, της καθιστικής ζωής και της υπέρτασης.
Το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία
Το πρόγραμμα στηρίζεται στην εθελοντική προσφορά. Μέσα από την προσφορά τους, οι εθελοντές αναπτύσσουν τις επικοινωνιακές και διαπροσωπικές τους δεξιότητες, αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στη στήριξη συνανθρώπων μας που το έχουν ανάγκη.
Η ομάδα διαχείρισης του προγράμματος Φιλία σε κάθε Ηλικία αποτελείται από επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό του Ινστιτούτου Prolepsis, εξωτερικούς επιστημονικούς συνεργάτες και μία πολυπληθή ομάδα εθελοντών.
Διασύνδεση με άτομα Τρίτης ηλικίας
Στο πλαίσιο του προγράμματος δημιουργούνται μικρές ομάδες εθελοντών, οι οποίες συνδέονται με άτομα της Τρίτης Ηλικίας (ωφελούμενοι) με στόχο την ανάπτυξη σχέσεων “φιλίας”. Για παράδειγμα, 2-3 εθελοντές διασυνδέονται με 2-3 ωφελούμενους. Με αυτόν τον τρόπο ο κάθε ωφελούμενος αποκτά περισσότερους «φίλους».
Λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών της πανδημίας, κάθε εθελοντής επικοινωνεί τηλεφωνικά, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, με τους ωφελούμενους. Όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν, οι εθελοντές πραγματοποιούν επισκέψεις, καθώς και συλλογικές δράσεις, όπως περιπάτους, επισκέψεις σε πολιτιστικές δράσεις, κ.ά. Με αυτόν τον τρόπο, οι ωφελούμενοι νοιώθουν ενεργά μέλη μιας κοινότητας που ενδιαφέρεται για αυτούς, ενώ ενεργοποιούνται πνευματικά και συναισθηματικά.
Τηλεφωνική Γραμμή για τη μοναξιά στην Τρίτη Ηλικία
Στο πλαίσιο του προγράμματος λειτουργεί -με αστική χρέωση- και η τηλεφωνική γραμμή 2106101300, για την υποστήριξη ατόμων Τρίτης Ηλικίας που νιώθουν μοναξιά. Στη γραμμή μπορούν να καλούν ηλικιωμένοι που νιώθουν μοναξιά ή / και οι φροντιστές τους. Η τηλεφωνική γραμμή παρέχει επικοινωνία / ανθρώπινη τηλεφωνική επαφή, ενημέρωση για το πρόγραμμα και διασύνδεση με εθελοντές ή κοινωνικές υπηρεσίες, όπου απαιτείται. Στελεχώνεται από εθελοντές που λαμβάνουν εξειδικευμένη εκπαίδευση και εποπτεία. Οι ηλικιωμένοι μπορούν να καλούν από Δευτέρα έως Παρασκευή (11.00 έως 20.00), διατηρώντας την ανωνυμία τους.
Λίγα λόγια για το Ινστιτούτο Prolepsis
Το Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής Prolepsis είναι ένας επιστημονικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός. Από το 1990, δραστηριοποιείται στον χώρο της ιατρικής έρευνας, της προαγωγής υγείας, της περιβαλλοντικής και εργασιακής ιατρικής.
Βασική πεποίθηση του Ινστιτούτου είναι ότι η υγεία αποτελεί θεμελιώδες, αδιαπραγμάτευτο αγαθό και αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ανθρώπου. Αποστολή του είναι να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της δημόσιας υγείας στην Ελλάδα και την Ευρώπη, εκπονώντας ακαδημαϊκή έρευνα και εφαρμόζοντας τα αποτελέσματά της σε εκπαιδευτικές και ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες και σε δράσεις συνηγορίας. Επί σειρά ετών, το Ινστιτούτο Prolepsis ασχολείται ενεργά με τις ανάγκες των ατόμων Τρίτης Ηλικίας, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας πλήθος προγραμμάτων.
Οι συνεργασίες
Αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα παρέμβασης για την αντιμετώπιση της μοναξιάς / κοινωνικής απομόνωσης στην Τρίτη Ηλικία, το Ινστιτούτο Prolepsis ένωσε τις δυνάμεις του με τον διεθνή Οργανισμό Petits Frères des Pauvres (PFP). Ο οργανισμός ξεκίνησε τη δράση του στο Παρίσι, το 1946. Σήμερα, δραστηριοποιείται σε 10 χώρες, μέσα από ένα δίκτυο συνεργασιών που έχει αναπτύξει σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Σε ετήσια βάση, στηρίζει περισσότερα από 30.000 άτομα Τρίτης Ηλικίας. Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες, στις οποίες υλοποιείται η αντίστοιχη πρωτοβουλία για τη μοναξιά, μέσω του Ινστιτούτου Prolepsis και του προγράμματος Φιλία σε κάθε Ηλικία.
Παράλληλα, το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία βασίζεται στην ενεργό συμμετοχή και συνεργασία ενός δικτύου κοινωνικών εταίρων. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται Δήμοι, Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων, Κοινωνικές Υπηρεσίες, Τοπικοί Σύλλογοι, κ.ά.
Πώς μπορούμε να προσφέρουμε;
Οι εθελοντές του Φιλία σε κάθε Ηλικία δεν επηρεάζουν θετικά μόνο τη ζωή ενός μοναχικού ηλικιωμένου. Αλλάζουν και τη δική τους ζωή, δημιουργώντας σχέσεις αμοιβαίας εκτίμησης και υποστήριξης. Αν θέλεις κι εσύ να γίνεις ένας από αυτούς, δήλωσε τη συμμετοχή σου εδώ.
Αν, πάλι, γνωρίζεις κάποιον ηλικιωμένο που ζει μόνος του και θέλεις να τον βοηθήσεις, μπες εδώ.
Γιατί η μοναξιά δε συνηθίζεται, όσο κι αν το προσπαθείς…
Μάθε περισσότερα για το πρόγραμμα Φιλία σε κάθε Ηλικία εδώ.
