Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ΧΟΠΑ Ήρωες μαθαίνει στα παιδιά πώς να εντοπίζουν τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού επεισοδίου και τους δίνει τη δυνατότητα να περνούν περισσότερο ποιοτικό χρόνο με τους αγαπημένους τους παππούδες και γιαγιάδες.
Οι ΧΟΠΑ Ήρωες είναι ένα δωρεάν εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο ενημερώνει παιδιά ηλικίας 4-12 ετών για τα κυριότερα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου και την κατάλληλη αντιμετώπισή του. Μέσω του προγράμματος, τα παιδιά μαθαίνουν με εύκολο και διασκεδαστικό τρόπο πώς να εντοπίζουν ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, για να μπορούν να σώσουν τη ζωή ενός αγαπημένου τους ανθρώπου, όπως ο παππούς και η γιαγιά.
Η διαχειρίστρια του προγράμματος και υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονία, κ. Καλλιόπη Τσακπουνίδου, αναλύει πώς δημιουργήθηκαν οι ΧΟΠΑ Ήρωες:
“Έχουμε επιστρατεύσει κάποιες παιδαγωγικές μεθόδους, για να μπορούν τα παιδιά να απομνημονεύουν τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού επεισοδίου. Έτσι, χρησιμοποιούμε το ακρωνύμιο ΧΟΠΑ, τα γράμματα του οποίου αντιστοιχούν στις λέξεις Χέρι, Ομιλία, Πρόσωπο, Αμέσως. Όταν κάποιος παθαίνει εγκεφαλικό, το ένα του χέρι (Χ) γίνεται αδύναμο και δεν μπορεί να το ελέγξει, η ομιλία (Ο) του γίνεται ακατάληπτη και η μία πλευρά του προσώπου του (Π) παραμορφώνεται, “πέφτοντας” προς τα κάτω. Αν, λοιπόν, τα παιδιά εντοπίσουν κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, πρέπει αμέσως (Α) να καλέσουν ασθενοφόρο.
Παράλληλα, συνδέσαμε κάθε σύμπτωμα με έναν σούπερ ήρωα και με την υπερδύναμη που χάνει αν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο. Έτσι, ο παππούς Χάρης, ενώ έχει δύο πολύ δυνατά χέρια, χάνει τον έλεγχο του ενός χεριού του. Η γιαγιά Όλγα, ενώ τραγουδάει με την υπέροχη φωνή της, δεν μπορεί να μιλήσει σωστά. Ο παππούς Πέτρος, ενώ κάνει αστείες γκριμάτσες, χάνει αυτή την υπερδύναμη καθώς στραβώνει η μία πλευρά του προσώπου του. Τότε, ο μικρός ήρωας Αλέξης, τρέχει αμέσως να καλέσει ασθενοφόρο στον Ευρωπαϊκό αριθμό 112, για να σώσει τους παππούδες ή τη γιαγιά του”.
Οι ΧΟΠΑ Ήρωες σχεδιάστηκαν από την εταιρεία Lucan Visuals και πρωταγωνιστούν στο πλούσιο και καλαίσθητο οπτικοακουστικό και έντυπο υλικό του προγράμματος. Όπως εξηγεί η κ. Τσακπουνίδου, “θέλαμε να κάνουμε το πρόγραμμα όσο γίνεται πιο φιλικό για τα παιδιά, γι’ αυτό και ενσωματώσαμε το στοιχείο των σούπερ ηρώων. Άλλωστε, παλιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση κινουμένων σχεδίων βοηθά στην καλύτερη απομνημόνευση στοιχείων και στην εκμάθηση”.
Η κ. Καλλιόπη Τσακπουνίδου, διαχειρίστρια του προγράμματος ΧΟΠΑ Ήρωες και υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονία.
Η ισχύς εν τη ενώσει
Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε, αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2019 από το Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονία, με επιστημονική υπεύθυνη την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, κ. Χαρίκλεια Πρώιου. Όπως τονίζει η κ. Τσακπουνίδου, “δίπλα μας βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Angels, μια ομάδα ειδικών, που υποστηρίζει και εκπαιδεύει νοσοκομεία, γιατρούς, νευρολόγους και κέντρα αποκατάστασης σε όλη την Ευρώπη στην καλύτερη αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων. Σε συνεργασία με την Angels, εντοπίσαμε την ανάγκη εκπαίδευσης των παιδιών μικρής ηλικίας, αλλά και της διάχυσης της γνώσης στην ευρύτερη οικογένειά τους. Αναπτύξαμε, λοιπόν, το πρόγραμμα και το εφαρμόσαμε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη. Έκτοτε, οι ΧΟΠΑ Ήρωες “ταξιδεύουν” σε πολλές άλλες χώρες, όπως οι Ισπανία, Ουγγαρία, Ουκρανία, Πολωνία, Ιταλία, Ρωσία, Καναδάς, Φινλανδία, ΗΑΕ, Αφρική, Βραζιλία, Σιγκαπούρη, Ταϊβάν, κ.ά.”.
Το πρόγραμμα τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με φορείς, όπως η Stroke Alliance for Europe (στην οποία προεδρεύει η κ. Πρώιου), ο Παγκόσμιος Οργανισμός κατά των Εγκεφαλικών Επεισοδίων, η ΜΚΟ Schools for Health in Europe, η Ελληνική Νευρολογική Εταιρεία, η Ελληνική Συμμαχία-Συνεργασία για τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια και η Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδος.
Οι στόχοι του προγράμματος
Σύμφωνα με την κ. Τσακπουνίδου, πρωταρχικός στόχος του προγράμματος είναι “να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά, ώστε να εντοπίζουν τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού επεισοδίου και να καλούν τον ευρωπαϊκό αριθμό 112, χωρίς δεύτερη σκέψη, αμφιβολία και άγχος. Οι επαγγελματίες υγείας του 112 κατευθύνουν τα παιδιά για το τι ακριβώς χρειάζεται να κάνουν. Παράλληλα, το 112 εντοπίζει την τοποθεσία του καλούντος, ακόμη κι αν αυτός δεν γνωρίζει τη διεύθυνση στην οποία βρίσκεται. Με την έλευση του ασθενοφόρου, οι εκπαιδευμένοι νοσηλευτές συντονίζουν τη διάσωση του ασθενούς.
Στόχος μας είναι να εξαπλωθούμε σε δημοτικά και νηπιαγωγεία όλης της Ελλάδας, καθώς βρισκόμαστε ακόμη σε μια πρώιμη φάση του προγράμματος. Σε αυτό βοήθησε εν μέρει η πανδημία, καθώς έκανε το πρόγραμμα πιο βιώσιμο. Αρχικά, ήμασταν μια μικρή ομάδα 15 ατόμων, που επισκεπτόμασταν ένα-ένα τα σχολεία και παρουσιάζαμε το πρόγραμμα με μορφή θεατρικού παιχνιδιού. Η επαφή μας με τα παιδιά ήταν πολύ συγκινητική, αλλά δεν μπορούσαμε να επισκεφτούμε πολλά σχολεία. Λόγω Covid-19, διαμορφώσαμε το πρόγραμμα διαδικτυακά, για να μπορούν να το επεξεργάζονται οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί online”.
Η συμμετοχή στο πρόγραμμα
Μέχρι στιγμής, με τους ΧΟΠΑ Ήρωες έχουν εκπαιδευτεί περίπου 5.500 παιδιά με τις οικογένειές τους και 220 δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, σε κάθε άκρη της Ελλάδας. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο αριθμός των εκπαιδευμένων παιδιών αγγίζει τις 40.000.
Σύμφωνα με τη συντονίστρια του προγράμματος, “οι δάσκαλοι παρουσιάζουν το εκπαιδευτικό υλικό που τους παρέχουμε, το οποίο σχεδιάστηκε από μια διεπιστημονική ομάδα σχολικών ψυχολόγων, παιδαγωγών, εκπαιδευτικών, δασκάλων ειδικής αγωγής και επαγγελματιών υγείας και βρίσκεται στην ιστοσελίδα μας www.fastheroes.com. Είτε δια ζώσης, είτε διαδικτυακά, δείχνουν τα βίντεο και κάνουν τις διαδραστικές δραστηριότητες που προτείνουμε μαζί με τα παιδιά. Μέχρι το τέλος αυτής της ακαδημαϊκής χρονιάς, είμαστε σε θέση να παρέχουμε δωρεάν στους δασκάλους και έντυπο εκπαιδευτικό υλικό”.
Μπορεί, όμως, ένας γονέας να παρακολουθήσει το πρόγραμμα μεμονωμένα με το παιδί του; Όπως εξηγεί η κ. Τσακπουνίδου, “ήδη έχουμε πολλούς γονείς που έχουν εγγραφεί με τα παιδιά τους. Με μια απλή, δωρεάν εγγραφή, έχουν πρόσβαση σε όλο το εκπαιδευτικό υλικό. Εμείς, κάθε έξι μήνες, φροντίζουμε να ενημερώνονται μέσω ενός newsletter, για να διατηρείται ζωντανή η επαφή με τη γνώση που έλαβαν. Επίσης, δίνουμε στα παιδιά και αφίσες με τους ΧΟΠΑ Ήρωες, για να τις κολλούν στο δωμάτιό τους και να μην ξεχνούν όσα έχουν μάθει”.
Η σημασία της εκπαίδευσης
Σύμφωνα με την κ. Τσακπουνίδου, ο γενικός πληθυσμός επιβάλλεται να εκπαιδευτεί στον γρήγορο εντοπισμό του εγκεφαλικού, καθώς “το εγκεφαλικό είναι η πρώτη αιτία αναπηρίας και η δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Έχουμε περίπου τέσσερις ώρες για να δράσουμε, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί με επιτυχία ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Οπότε, όσο πιο γρήγορα εντοπίσουμε κάποιο σύμπτωμα και μεταφερθεί ο ασθενής σε νοσοκομείο, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες αίσιας έκβασης του επεισοδίου”.
Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι
Η συντονίστρια του προγράμματος ευελπιστεί πως μελλοντικά οι ΧΟΠΑ Ήρωες θα ενταχθούν στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών των νηπιαγωγείων και των δημοτικών σχολείων της Ελλάδας. Συμπληρώνει, επίσης, πως “ενδιαφέρον για το πρόγραμμα έχουν εκδηλώσει και γυμνάσια και λύκεια, οπότε είναι επιθυμία μας να βγουν και άλλα προγράμματα, που θα στοχεύουν σε μεγαλύτερες ηλικίες. Ακόμη και στον ενήλικο πληθυσμό, που δυστυχώς δεν γνωρίζει πώς να αντιμετωπίσει ένα εγκεφαλικό επεισόδιο”.
Ήρωες για ρεκόρ Γκίνες
Από τον περασμένο Δεκέμβριο οι υπεύθυνοι του προγράμματος ξεκίνησαν μια καμπάνια για την ευαισθητοποίηση του κοινού. Στόχος της είναι να συγκεντρώσει 20.000 φωτογραφίες ανθρώπων που φορούν μια μάσκα υπερήρωα, για να μπουν οι ΧΟΠΑ Ήρωες στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες. Ανεβάζοντας κάποιος τέσσερις (4) φωτογραφίες στην πλατφόρμα recordattempt.fastheroes.com, παίρνει πιστοποιητικό συμμετοχής στην προσπάθεια για το ρεκόρ. “Μέχρι στιγμής έχουμε συγκεντρώσει περίπου 5.000 φωτογραφίες. Προσκαλούμε, λοιπόν, όποιον θέλει να βάλει το δικό του λιθαράκι στην προσπάθειά μας!”, καταλήγει η κ. Τσακπουνίδου.
