Κατερίνα Παπαποστόλου: “Οφείλουμε να έχουμε ισότιμη σχέση με τα ζώα και όχι κυριαρχίας”
Η εκπαιδευτικός, ζωοθεραπεύτρια, συγγραφέας και ιδρύτρια της ΑΜΚΕ Ζω.Ε.Σ., Κατερίνα Παπαποστόλου, βάζει εδώ και είκοσι χρόνια τη φιλοζωία στα σχολεία μέσα από τη διδασκαλία της ως δασκάλα, μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα φιλοζωικής και περιβαλλοντικής ενημέρωσης εγκεκριμένα από το ΥΠΑΙΘ, αλλά και μέσα από τα βιβλία της που ζωο…φιλούν ιστορίες άδολης αγάπης.
Πώς άρχισες να ασχολείσαι με τη ζωοφιλία;
Όταν ήμουν τριών ετών άρχισα να συμβιώνω με έναν αδέσποτο σκύλο που έφερε ο πατέρας μου στο σπίτι μας. Ενώ ήταν Δήμαρχος τότε, για πολλά χρόνια είχε τον σκύλο του παντού. Μια εικόνα που έκτοτε δεν έχω συναντήσει σε κανέναν Δήμαρχο. Και η τύχη των αδέσποτων μιας πόλης ανήκει στους Δήμους, που συχνά γίνονται δήμιοι. Από την εφηβεία μου ακόμα άρχισα να ασχολούμαι με τον ακτιβισμό σώζοντας ασταμάτητα ζώα.
Για να πω την αλήθεια, μεγαλώνοντας, δεν ήταν το όνειρό μου να σπουδάσω παιδαγωγός. Πίστευα ότι αν γινόμουν δημοσιογράφος ή νομικός, θα είχα ένα καλύτερο βήμα, για να κάνω τον αγώνα μου για τα ζώα ή να μπορώ να “τιμωρώ” όσους τα βασανίζουν. Όμως, ξεκινώντας τις σπουδές μου στο Παιδαγωγικό το 1996, άρχισα να διαπιστώνω πώς μπορώ να συνδέσω τα βιβλία και τα παιδαγωγικά εκπαιδευτικά προγράμματα με την προώθηση της ζωοφιλίας. Να πετύχω το μεγάλο μου όνειρο που ήταν και είναι η αρμονική συνύπαρξη ανθρώπων και ζώων.
Πότε πήρες την απόφαση να δημιουργήσεις τις “Ζω.Ε.Σ”;
Το 2000 τελείωσα τη σχολή μου, διορίστηκα αμέσως και ξεκίνησα να συγκεντρώνω υλικό. Το 2003 διορίστηκα ως δασκάλα σε ένα δημόσιο σχολείο των Χανίων της Κρήτης. Εκεί είδα τα πρώτα εγκλήματα κατά των ζώων, τα οποία μάλιστα γίνονταν από μαθητές δημοτικού! Αυτό ήταν κάτι που με συγκλόνισε και με σόκαρε! Έτσι, ξεκίνησα να κάνω κάποιες ενημερώσεις, αρχικά στην τάξη μου και μετά σε τάξεις άλλων συναδέλφων. Στη συνέχεια, βοήθησα κάποιους συναδέλφους, δίνοντάς τους υλικό.
Το 2006 επέστρεψα στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας και εκεί πολεμήθηκα πάρα πολύ από κάποιους συναδέλφους που δεν με αποδέχτηκαν στην αρχή. Ακόμα και τώρα κάποιοι με πολεμούν, γιατί είναι της άποψης ότι πρέπει να πηγαίνουμε στο σχολείο, να κάνουμε τη δουλειά μας και τίποτα άλλο. Με το που γύρισα στην Αλεξάνδρεια, έκανα μια παύση, γιατί έχασα τη μητέρα μου και ήμουν σε πολύ δύσκολη ψυχολογική κατάσταση. Η οποία μπορεί και να συνέχιζε αν δεν είχα συναντήσει τους τρεις σκύλους που σημάδεψαν τη ζωή μου.
Το 2011 βρήκα τη Διώνη (σ.σ. είναι ο ένας από τους τρεις σκύλους της Κατερίνας), πυροβολημένη και μαχαιρωμένη, δίπλα σε μια παρέα εκπαιδευτικών. Όλο αυτό με τσάκισε, σε σχέση με τις εμπειρίες που είχα. Αποφάσισα, λοιπόν, να τη διασώσω. Ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη θετική εκπαίδευση, γιατί τότε δεν είχα ιδέα τι σημαίνει η εκπαίδευση ενός σκύλου. Το 2013 βρήκα τον Άξελ και τον Πόθο, επίσης φρικτά κακοποιημένους -ο Πόθος ήταν πεταμένος σε μια σακούλα σκουπιδιών και στον Άξελ είχαν ξηλώσει τις μεμβράνες από τις πατούσες του.
Όλα αυτά με οδήγησαν να σπουδάσω εκπαιδεύτρια σκύλων, γιατί θεωρούσα ότι δεν αρκούσε μόνο να είμαι δασκάλα. Το 2015, όταν πήρα το πτυχίο μου ως εκπαιδεύτρια σκύλων, ίδρυσα και την Αστική Μη Κερδοσκοπική οργάνωση Ζω.Ε.Σ., γιατί ένιωσα ότι ήμουν έτοιμη όσον αφορά στην επιστημονική κατάρτιση, που έκρινα πως είναι απαραίτητη. Βέβαια, έκτοτε, έκανα αμέτρητες άλλες σπουδές πάνω στο αντικείμενο της ψυχολογίας ζώων και παιδιών, εφήβων και ενηλίκων, αλλά και σπουδές ειδικής αγωγής και ζωοθεραπείας.
Ποια είναι η φιλοσοφία της ΑΜΚΕ;
Στόχος μας είναι να μεταφέρουμε συναισθήματα φιλοζωίας και περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης στα παιδιά και τους ενήλικες. Να καταλάβουν πόσο σημαντική διαδικασία είναι να υιοθετήσεις ένα ζώο. Είναι απόλυτη ευθύνη! Αν δεν το έχεις καταλάβει και δεν είσαι έτοιμος να παραμείνεις στο πλευρό του μέχρι το τέλος, είναι καλύτερα να μην υιοθετήσεις. Είμαστε γεμάτοι στη χώρα από ανεύθυνους κηδεμόνες δυστυχώς!
Πώς λειτουργούν οι ενημερώσεις των σχολείων;
Μέσα από τις ενημερώσεις των σχολείων μιλάμε στα παιδιά για τον τρόπο με τον οποίο οφείλουμε ως ευσυνείδητοι πολίτες να αγαπάμε και να σεβόμαστε τα ζώα. Προσπαθούμε με κάθε τρόπο να μεταδώσουμε αισθήματα ισορροπημένης και αληθινής φιλοζωίας.
Τα προγράμματα που κάνουμε στα σχολεία δεν προϋποθέτουν την παρουσία ενός σκύλου. Αυτό που απαιτούν είναι να μπουν τα παιδιά στη θέση των ζώων. Δεν είναι στόχος μου τα προγράμματά μας να μην είναι εμφανισιακά εντυπωσιακά. Δεν είναι στόχος μου να πάρω τους σκύλους μου μέσα σε μια τάξη, να τους χαϊδέψουν τα παιδιά, να νιώσουν χαρά, να βγάλουμε φωτογραφίες και να φύγουμε. Πολύ συχνά μάλιστα θεωρώ πως αυτό φέρνει “παραποιημένες” πληροφορίες στα παιδιά, όταν αρχίζουν να πιστεύουν πως κάθε ζώο που θα θελήσουν να διασώσουν είναι τόσο εκπαιδευμένο.
Έχω τρεις σκύλους που είναι άριστα εκπαιδευμένοι στο πώς θα συμπεριφέρονται στα παιδιά και στο πώς θα λειτουργούν μέσα στην τάξη. Είναι άριστοι συνεργάτες μου! Η Διώνη “μπορεί να κάνει” μαθηματικές πράξεις, να κάνει παζλ, να αναγνωρίσει λέξεις. Είναι απίστευτα ευφυής με μια ασταμάτητη επικοινωνία με τους ανθρώπους! Αυτή η εικόνα δίνει στα παιδιά την εντύπωση ότι έτσι είναι οι αδέσποτοι σκύλοι, κάτι που δεν ισχύει.
Όταν, λοιπόν, το παιδί γυρίσει στο σπίτι, δεν θα του έχει μείνει τίποτα από ό,τι έχουμε πει στην ενημέρωση, παρά μόνο η εικόνα της καταπληκτικής Διώνης που έκανε παζλ, του Άξελ που έπαιξε ως αληθινός ηθοποιός θεατρικό παιχνίδι ή του Πόθου που “χόρεψε βαλς”. Δεν θέλουμε, λοιπόν, να πηγαίνουμε στα σχολεία με τους σκύλους μας, για να έρθουν απλά τα παιδιά σε επαφή μαζί τους. Τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα έχουν παιδαγωγικούς στόχους και μια συγκεκριμένη δομή και θεματική, αλλά και συγκεκριμένα πλαίσια.
Πολλοί νομίζουν ότι πάμε στα σχολεία για να δείξουμε πώς χαϊδεύουμε έναν σκύλο. Τελικά, όμως, δεν υπάρχει ένας τρόπος, ο οποίος είναι πανάκεια, γιατί κάθε σκύλος έχει τα δικά του βιώματα και δεν ξέρεις πώς θα αντιδράσει εκείνη τη στιγμή, ακόμη κι αν θεωρείς πως έχεις εκπαιδεύσει ένα παιδί στο πώς θα τον πλησιάσει. Το μόνο που μπορώ να πω με σιγουριά ως συμβουλή είναι να μην ενοχλήσεις ποτέ έναν σκύλο που κοιμάται ή που παραμένει σε ηρεμία! Όπως, φυσικά, δεν θα ήθελες σε μια τέτοια στιγμή να ενοχλήσουν και σένα!
Πώς προσεγγίζεις τα παιδιά μέσα από τις ενημερώσεις;
Αντιμετωπίζω τα παιδιά ως υπεύθυνους πολίτες και τους δείχνω πώς πρέπει να είναι η κατάσταση. Δεν τους δείχνω με επιμονή πώς είναι η κατάσταση τώρα, για να τους δημιουργήσω τύψεις, ενοχές και ντροπή. Δεν θα καταφέρω κάτι, αν κάνω κάποιο παιδάκι να κλάψει ή να νιώσει τύψεις για όλα τα αδέσποτα που υποφέρουν. Επίσης, ποτέ δεν κουνάω το δάχτυλο στα παιδιά, αλλά ούτε και στους ενήλικες. Απλά, προσπαθώ μέσα από τον τρόπο της ζωής μου να τους δώσω το παράδειγμα και όποιος θέλει να το ακολουθήσει. Άλλοτε εξηγώ τον τρόπο ζωής μου, γιατί ο καθένας μας θέλει να ξέρει το γιατί να πορευτεί πλάι σε μια ομάδα ανθρώπων που έχει στόχο να αλλάξει τον κόσμο.
Ακόμα και οι εκπαιδευτικοί που είμαστε ευαισθητοποιημένοι, είμαστε εγκλωβισμένοι σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που μας υποχρεώνει να διδάξουμε στη μελέτη περιβάλλοντος ότι τα ζώα τα έφερε ο άνθρωπος για να τα τρώει και να παίρνει τα προϊόντα τους. Είναι εξαιρετικά δύσκολο, λοιπόν, για έναν άνθρωπο που δεν το κάνει, να πει κάτι τέτοιο στα παιδιά και να είναι αληθινός. Εγώ δεν έχω πει ποτέ στους μαθητές μου θυμωμένα ότι είναι ανεπίτρεπτο να τρώνε ζώα, δημιουργώντας τους ενοχές. Όποιος συνάδελφος μπορεί μέσα σε ένα ελληνικό σχολείο να κάνει ανενόχλητα αγώνα ενάντια στην κρεατοφαγία, να έρθει να μου το πει!
Είναι σκληρή η ελληνική πραγματικότητα στα σχολεία με τους γονείς. Λέω στους μαθητές μου την αλήθεια ότι ο άνθρωπος, ακόμη και όταν εξημέρωσε τα ζώα, τα έτρωγε και έπαιρνε τα προϊόντα τους, γιατί τότε μόνο αυτό ήξερε και ίσως δεν ήταν αρκετά εκπαιδευμένος στην ύπαρξη συναισθημάτων που έχει κάθε μα κάθε ζώο. Όμως, τώρα υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι, που δεν κάνουν τίποτα από τα δύο. Με ρώτησε, λοιπόν, μια μαθήτριά μου, τρίτης δημοτικού, “δηλαδή, κυρία, είναι vegan ή χορτοφάγοι;”. Αυτό εμένα μου αρκεί για αρχή.
Ένας λόγος που δεν εντάσσω άλλους σκύλους προς το παρόν στα εκπαιδευτικά μας προγράμματα είναι γιατί θέλω να έχω την απόλυτη ευθύνη του τι μπορεί να συμβεί και γιατί βάζω το χέρι μου στη φωτιά μονάχα για τους δικούς μου σκύλους ότι δεν θα συμβεί τίποτα και ποτέ. Οι σκύλοι μου είναι τόσο εκπαιδευμένοι, που δεν θα φτάσουν φυσικά ποτέ στο δάγκωμα και σε κανενός είδους επίθεση. Όμως, ένα παιδί μπορεί να φοβηθεί ακόμη και στην παρουσία ενός σκύλου.
Είμαι κι εγώ, όμως, τόσο εκπαιδευμένη, ώστε να προβλέψω αν ένα παιδί είναι κακοποιητικό απέναντι σε ένα ζώο και να προβλέψω την όποια άσχημη συμπεριφορά του εναντίον των σκύλων. Ξέρω πλέον, σε όποια τάξη κι αν μπω, ποια παιδιά μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα στη διάρκεια μιας ενημέρωσης και αυτό είναι αποτέλεσμα των ασταμάτητων σπουδών μου. Σε μια χώρα του “είσαι ό,τι δηλώσεις” επιμένω να μιλούν για μένα πρώτα οι πράξεις μου και έπειτα οι λέξεις μου.
Ποια άλλα προγράμματα εκπονείτε και ποιες άλλες δράσεις διοργανώνετε;
Έχουμε το πρόγραμμα “Θεραπευτική Αγκαλιά”, για σχολεία ειδικής αγωγής, θεραπευτικά ιδρύματα αλλά και γηροκομεία. Ξεκίνησα να επισκέπτομαι πριν χρόνια σχολεία ειδικής αγωγής, όμως διαπίστωσα ότι είχα ελλείψεις στην αντιμετώπιση παιδιών ειδικής αγωγής. Έκανα, λοιπόν, εξειδίκευση στην ειδική αγωγή και παρακολούθησα πολλά σεμινάρια για τον αυτισμό και τις μαθησιακές δυσκολίες. Ξεκίνησα σπουδές στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ζωοθεραπείας, για να πιστοποιηθώ και ως ζωοθεραπεύτρια. Το 2018 πιστοποιήθηκε και η Διώνη ως σκύλος εκπαιδευτικής διαμεσολάβησης. Και είμαστε πλέον ομάδα!
Πλέον, έχουμε καταθέσει και περιβαλλοντικά προγράμματα στην πλατφόρμα 21+ του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, τα οποία δουλεύονται από συναδέλφους σε κάποια σχολεία πιλοτικά για φέτος. Δηλαδή, αυτό που θα κάναμε εμείς ως Ζω.Ε.Σ., το κάνουν οι εκπαιδευτικοί μέσα στην τάξη.
Παράλληλα, διοργανώνουμε τηλεκπαιδεύσεις σε σχολεία που δεν μπορούμε να επισκεφτούμε φέτος, λόγω του κορονοϊού, όπως και ημερίδες και σεμινάρια. Επίσης, ένα πολύ μεγάλο μέρος από τις δωρεές του κόσμου, από bazaar και από την πώληση των βιβλίων μου, διατίθεται για τη στήριξη αδέσποτων ζώων.
Η ιδέα της συγγραφής βιβλίων πώς προέκυψε;
Τα βιβλία μου είναι αλληλένδετα με το έργο που επιτελούμε στις Ζω.Ε.Σ. Περνούν όλα τα μηνύματα που θέλουμε να επικοινωνήσουμε για τη ζωοφιλία και το περιβάλλον. Τα έγραψα, γιατί έβλεπα ότι δεν υπήρχε αποτέλεσμα μόνο με τις ενημερώσεις. Ήθελα επίσης να μοιραστώ τη δυνατή ιστορία αγάπης με τη Διώνη που γύρισε από την κόλαση. Νιώθω τόσο τυχερή για τις εντυπώσεις των αναγνωστών μου! Πάντα έχουν να μοιραστούν στιγμές συγκίνησης και ελπίδας μέσα από την ανάγνωσή τους.
Είναι πολλοί όλοι εκείνοι που έχουν αλλάξει ακόμη και τρόπο σκέψης. Είμαι ευγνώμων για όλους εκείνους τους ανθρώπους που θα ήθελαν να υιοθετήσουν ένα ζώο, αλλά οι συνθήκες ζωής δεν τους το επιτρέπουν. Είναι μια πολύ σημαντική κίνηση η αγορά των βιβλίων μου για να εκπαιδευθούν ή να βοηθήσουν άλλα ζώα. Σε εποχές τόσο δύσκολες οικονομικά, επιλέγουν να θυσιάσουν 30 ή 40€ για να πάρουν όλα τα βιβλία μου και να τα δουλέψουν με τα παιδιά τους ή για να τα δωρίσουν, προσπαθώντας να προωθήσουν όλα όσα γράφουν! Και έτσι θεωρώ πως αλλάζει σιγά σιγά ο κόσμος!
Ποια είναι η θεματική του τελευταίου σου βιβλίου “Ζωο…γραφική φαντασίας στο βασίλειο του Πόθου”, που κυκλοφόρησε πριν λίγες ημέρες;
Το τέταρτο βιβλίο μου είναι η αυτοβιογραφία του Πόθου που συνοδεύεται από πολλές διαδραστικές και πολυθεματικές, εκπαιδευτικές, φιλοζωικές και περιβαλλοντικές δραστηριότητες. Είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται σε όλους, μα κυρίως σε εκείνους που δεν έχουν αγαπήσει ακόμη τον εαυτό τους ως τον πιο πολύτιμο φίλο τους ή έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση. Και είναι γεμάτο δώρα, όπως ακριβώς και η συνύπαρξή μας με τα ζώα! Πιστεύω πως αυτό το βιβλίο θα αλλάξει πολλά! Είμαι απέραντα ευγνώμων στη Λιάνα Δενεζάκη που το εικονογράφησε και ανέλαβε όλο το στήσιμό του και νιώθω τεράστια τιμή που βρίσκεται πίσω από κάθε βιβλίο μου. Χωρίς την τεράστια αγκαλιά της και το αστείρευτο ταλέντο της, δεν θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα.
Όλο εκείνο το διάπλατο χαμόγελο που σου χαρίζει ο Πόθος, καθώς αφηγείται την περιπετειώδη ζωή του, δεν αφήνει περιθώρια να μην βρεις ξανά τη χαρά και την ελπίδα. Το βιβλίο θέλει να περάσει το μήνυμα ότι κάθε άνθρωπος κρύβει μέσα του ένα μικρό θαύμα και μπορεί να κάνει τα πάντα, αρκεί να το πιστέψει. Όλο αυτό ιδωμένο μέσα από τη ματιά του σκύλου, μέσα από την αυτοβιογραφία του Πόθου, που αφηγείται τις δυσκολίες που πέρασε και πώς κατάφερε τελικά να βρει την καλύτερη οικογένεια.
Έχει πάρα πολλές δραστηριότητες εικονογράφησης και ασκήσεις δημιουργικής γραφής, με τις οποίες παρακινώ τα παιδιά να γράψουν μια ιστορία σε πολύ περίεργα “μέρη”, όπως σε καρτελάκια, σε ταμπελάκια και σε πολλά άλλα. Ακόμη και σε θεόστραβες γραμμές! Θέλω ως εκπαιδευτικός να δείξω ότι η λογική “ανοίξτε το τετράδιο και γράψτε μια έκθεση” είναι πια πολύ παρωχημένη και δεν οδηγεί κάπου. Στην τελευταία σελίδα του βιβλίου δίνω, επίσης, περίπου 60 συμβουλές προστασίας του περιβάλλοντος και παροτρύνω τα παιδιά να επιλέγουν μία από αυτές κάθε εβδομάδα, την οποία να τηρούν. Είμαι σίγουρη ότι θα το κάνουν και είμαι σίγουρη πως θα έχει αποτέλεσμα! Σε γενικές γραμμές δεν βαδίζω στα τυφλά! Ξέρω πού πάω, πού θέλω να φτάσω και πώς θα πάω εκεί.
Πώς μπορεί κάποιος να βρει τα βιβλία σου;
Τα βιβλία μου αποφάσισα να διακινούνται κυρίως μέσω του www.zwes.gr, γιατί με κάθε βιβλίο στέλνω δώρα-έκπληξη για κάθε αναγνώστη, αλλά και ένα σακουλάκι με τροφή για αδέσποτα. Δεν υπάρχει αναγνώστης που να μην μου έστειλε φωτογραφία, μήνυμα, mail και να μοιράστηκε μαζί μου τη στιγμή που τάισε ένα αδέσποτο. Μάλιστα, πολλοί από αυτούς δεν το είχαν ξανακάνει ποτέ στη ζωή τους. Η νίκη για μένα είναι ότι οι περισσότεροι μπαίνουν στη διαδικασία να το ξανακάνουν! Είναι ένας ακόμα τρόπος που βρήκα για να ταΐσω τα αδέσποτα και να κινητοποιήσω τους ανθρώπους να το κάνουν μαζί μου!
Υπάρχουν ακόμη στον Ιανό, αλλά και σε επιλεγμένα σημεία πώλησης σε όλη την Ελλάδα, αλλά πολύ συχνά και σε bazaar φιλοζωικών σωματείων. Τα βιβλία που πωλούνται μέσω του site στηρίζουν το έργο της ΑΜΚΕ Ζω.Ε.Σ. αλλά και αδέσποτα ζώα και φιλανθρωπικούς σκοπούς. Δεν κρατώ τίποτα από τα έσοδα των βιβλίων μου ως συγγραφέας! Έχουν όλα εκδοθεί από τις εκδόσεις Welldone, στην οποία και χρωστώ πολλά ευχαριστώ, που φιλοξενεί χρόνια τώρα τα μεγάλα όνειρά μου.
Ως οργανισμός, έχετε αποσπάσει τρία βραβεία εθελοντισμού. Τον Ιούνιο του 2020 εσύ βραβεύτηκες από τα Education Leaders ως μία από τις Διακεκριμένες εκπαιδευτικούς της χρονιάς. Τι σημαίνουν για εσένα αυτές οι διακρίσεις;
Οι διακρίσεις είναι σίγουρα ένα μεγάλο μπράβο για εμένα και γι’ αυτό που κάνω. Παλιότερα έλεγα πως προχωράω μόνη μου και δεν με ενδιαφέρει πόσους θα πάρω μαζί μου. Πλέον, δεν μου αρκεί αυτό, γι’ αυτό και αποφάσισα να γράψω και τα βιβλία. Οι διακρίσεις τονώνουν την αυτοπεποίθησή μου και μου δίνουν δύναμη να συνεχίσω, αλλά δεν είναι το Α και το Ω. Αν δεν βραβευόμουν, δεν θα σταματούσα όσα κάνω, γιατί κάποιος δεν αναγνώρισε την αξία μου. Η αγάπη και ο σεβασμός όλων εκείνων που συχνά δεν έχω καν γνωρίσει είναι για μένα το μεγαλύτερο βραβείο! Πιο μεγάλο και από αυτό είναι η αγάπη με την οποία με κοιτούν όλα τα ζώα που έχω μέχρι σήμερα διασώσει.
Μέχρι σήμερα έχετε επισκεφθεί εθελοντικά περισσότερα από 550 σχολεία σε όλη την Ελλάδα και έχετε εκπαιδεύσει περισσότερους από 350.000 μαθητές. Υπάρχει κάποια αντίδραση παιδιού που σε συγκίνησε;
Τα μαλλιά μου δεν έγιναν τυχαία μοβ… Είχα επισκεφτεί για ενημέρωση ένα νηπιαγωγείο. Τότε είχα ένα συνηθισμένο κόκκινο χρώμα στα μαλλιά μου. Μετά από την ενημέρωση, ζήτησα από τα παιδιά να κάνουν από μια ζωγραφιά και να μου τη χαρίσουν. Ένα από τα παιδιά, δεν έβαψε τα μαλλιά μου κόκκινα, αλλά μοβ-ροζ. Οι υπόλοιποι συμμαθητές της άρχισαν να την κοροϊδεύουν, για ποιο λόγο έβαψε τα μαλλιά μου με μοβ μαρκαδόρο κι όχι με κόκκινο, λέγοντάς της ότι είναι φτωχή. Το κοριτσάκι άρχισε να κλαίει. Σε όλο αυτό, η εκπαιδευτικός έμεινε εντελώς αμέτοχη.
Πήγα, λοιπόν, κοντά της, πήρα τη ζωγραφιά της και της υποσχέθηκα πως θα βάψω μοβ τα μαλλιά μου, για να γίνω παραμυθένια… Όπως τα βιβλία που γράφω, αλλά και όπως με είχε φανταστεί η μικρή. Το κοριτσάκι δεν με πίστεψε, λέγοντάς μου πως είμαι ακόμη ένας άνθρωπος που της λέει ψέμματα και αυτό με τσάκισε. Πήγα, λοιπόν, την επόμενη μέρα το πρωί και τήρησα την υπόσχεσή μου! Έστειλα φωτογραφία στην εκπαιδευτικό για να τη δείξει στο κοριτσάκι και εκείνο τρελάθηκε από τη χαρά του! Την επόμενη χρονιά που επισκέφτηκα ξανά το σχολείο, με αγκάλιαζε και με φιλούσε!
Είναι πολλές οι φορές που με συγκινούν οι αντιδράσεις των παιδιών στη θέα ενός παρατημένου ζώου. Και συγκινούμαι ακόμα περισσότερο όταν οι πρώτοι μαθητές που είχα, πριν 21 χρόνια, μου στέλνουν ακόμα και τώρα μηνύματα για να μου πουν ότι κατήγγειλαν κάποιον που είχε δεμένο τον σκύλο του και να με ευχαριστούν για όσα τους έμαθα. Αυτό είναι το πιο σημαντικό για μένα!
Αν έπρεπε να εκφράσεις τη σημασία της φιλοζωίας με μια φράση, ποια θα ήταν αυτή;
Η αποδοχή των ζώων ως ισότιμα μέλη της κοινότητας. Αν μπορέσω να αποδεχτώ τον διπλανό μου, είτε έχει δύο πόδια είτε έχει τέσσερα, δεν θα δυσκολευτώ να τον αγαπήσω κιόλας. Η έννοια της φιλοζωίας είναι να αποδεχτώ ότι τα ζώα ήρθαν στον κόσμο για να συνυπάρξουν μαζί μας. Δεν ήρθαν ούτε για να κυριαρχήσουν, αλλά ούτε και για να κυριαρχήσουμε εμείς σε αυτά. Απλά, για να μπορέσουμε να ζήσουμε ισότιμα. Ο άνθρωπος, όμως, είναι αυτός που πρέπει να κάνει τις περισσότερες υποχωρήσεις και να δείξει τον δρόμο. Το ζώο, τι δρόμο θα μπορέσει να σου δείξει εκτός από τον δρόμο της συγχώρεσης, της ευγνωμοσύνης και της αγάπης; Είναι απλά παραδομένο στη μοίρα του που πάντα μα πάντα είναι στα χέρια των ανθρώπων. Δεν ήθελε να είναι αδέσποτο.
Γι’ αυτό δουλεύω πολύ με την ενσυναίσθηση και στο καινούργιο βιβλίο μου. Βάζω τα παιδιά να ζωγραφίσουν και να γράψουν για τα ζώα, γιατί θεωρώ ότι μόνο αν μπεις στη θέση του άλλου θα καταλάβεις. Αλλά τα βιβλία αφορούν και ενήλικες, που θα ανακαλύψουν εκεί έναν νέο κόσμο θαυμάτων. Δεν έχει νόημα να πάω σε ένα σχολείο και να δείξω ένα βίντεο με ένα ζώο που αργοπεθαίνει στον δρόμο. Έχει, όμως, πολύ μεγάλο νόημα να κάνω ένα θεατρικό παιχνίδι. Να ζητήσω από τα παιδιά να κλείσουν τα μάτια τους και να γίνουν ο καθένας το ζωάκι που θέλουν. Να νιώσουν το συναίσθημα του να βρίσκονται μόνοι τους στον δρόμο. Το 100% των παιδιών χωρίς υπερβολή συγκινείται και αλλάζει! Πιστεύω πολύ σε αυτό.
Ποιες πιστεύεις ότι είναι οι μεγαλύτερες πληγές της φιλοζωίας;
Οι δύο μεγάλες πληγές της ζωοφιλίας είναι η παράνομη εκτροφή ζώων, από ανθρώπους που εκτρέφουν για την πλάκα τους ή με σκοπό το εύκολο κέρδος, αλλά και οι εκπαιδευτές σκύλων που ασκούν βία, ενδεδυμένη με τον μανδύα της θετικότητας. Αυτοί είναι που εκπαιδεύουν φοβικούς σκύλους. Σκύλους που θα δαγκώσουν τελικά είτε κάποιο μέλος της οικογένειας είτε κάποιον περαστικό και φυσικά θα καταλήξουν στην ευθανασία ή στην εγκατάλειψη.
Επίσης, το ότι πολλοί φιλόζωοι μπλέκονται σε καβγάδες, τους οποίους έχω σιχαθεί. Χάνουμε τόσο πολύ χρόνο και το μόνο που καταφέρνουμε είναι να απομακρύνουμε τον κόσμο από τη φιλοζωία. Αν εσύ είσαι ένας άνθρωπος που θέλεις να βοηθήσεις τα ζώα, βλέποντάς μας να μαλώνουμε, δεν θα ασχοληθείς. Δεν έμπλεξα και δεν θα μπλέξω ποτέ σε φιλοζωικό καβγά. Πίσω από την πλάτη μου σίγουρα μπορεί να λένε και για μένα πολλά. Δεν θα σταθώ στιγμή σε αυτά. Έχω έναν τεράστιο, δύσκολο δρόμο να βαδίσω.
Εγώ δεν γράφω ποτέ όταν νιώθω θυμό. Την πρώτη φορά που έγραψα “Το Δώρο”, τη συγκλονιστική προσωπική μαρτυρία της Διώνης, έσκισα όλο το βιβλίο και το έγραψα από την αρχή, γιατί ήμουν πάρα πολύ θυμωμένη! Δεν έφταιγαν, όμως, σε τίποτα οι αναγνώστες να διαβάσουν τον δικό μου θυμό και τη δική μου θλίψη. Μου πήρε χρόνο να διαχειριστώ το γεγονός πως για να γράψω το πρώτο μου βιβλίο πρέπει να συγχωρέσω τον δολοφόνο της Διώνης. Γι’ αυτό και ήταν επιλογή μου να τον συγχωρέσω και στο βιβλίο. Να τον πάρουμε μαζί μας στο Παλάτι και να είναι εκείνος που μαζί με τη Διώνη θα γκρέμιζαν την πιο μισόζωη εποχή. Να νιώσει ψυχικά τη θέση όλων εκείνων των ζώων που βασάνισε. Ενσυναίσθηση.
Ποιος είναι ο στόχος που έχεις για τις Ζω.Ε.Σ.;
Απώτερος στόχος μου είναι η δημιουργία ομάδων ενημέρωσης σε όλη την Ελλάδα, με ανθρώπους απόλυτα εκπαιδευμένους από εμένα. Δεν είμαι υπέρ του να γίνουν οι ομάδες από εκπαιδευτές σκύλων, γιατί οι δράσεις μας είναι πρωτίστως εκπαιδευτικές. Δεν μπορεί να μπει κάποιος σε μια σχολική αίθουσα και να κάνει ενημέρωση, αν δεν γνωρίζει την ψυχολογία των παιδιών. Αυτά που ακούμε από τα παιδιά είναι πάρα πολύ σοβαρά. Δεν είναι λίγες οι φορές που άκουσα από παιδί ότι πέταξε με τον μπαμπά του κουτάβια στα σκουπίδια. Εκείνη τη στιγμή, που σίγουρα σε κυριεύει ο θυμός, πρέπει να ξέρεις πώς θα μιλήσεις στο παιδί.
Επίσης πάντα πρέπει να έχεις την ευελιξία να αλλάξεις το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Πώς θα κάνεις για παράδειγμα αφήγηση παραμυθιού σε μια σχολική τάξη που έχει ανέβει στις καρέκλες και κάνει φασαρία! Αν αντιδράσεις άσχημα στην όποια ανεπιθύμητη συμπεριφορά ή δήλωση ενός παιδιού, θα πετύχεις να σε διώξουν από το σχολείο και να μην νουθετήσεις το παιδί. Θα πρέπει να είμαστε άριστα εκπαιδευμένοι στο θέμα της ψυχολογίας των παιδιών. Έτσι, θα μπορούμε να αντιμετωπίζουμε κάθε δύσκολη συνθήκη μέσα στα σχολεία και παράλληλα να κάνουμε τις ενημερώσεις. Αυτό επιδιώκω και σε προσωπικό επίπεδο, γι’ αυτό τώρα τελειώνω μια ακόμα εξειδίκευση στη Σχολική Ψυχολογία και τη Διαχείριση της Σχολικής Τάξης.
Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζεις;
Όταν καθημερινά γίνομαι δέκτης τόσων πολλών κακοποιήσεων στα ζώα. Θα μπορούσα, λοιπόν, πολύ εύκολα να πω ότι δεν έχει νόημα αυτό που κάνω, να σταματήσω. Θέλει πολύ μεγάλη δύναμη ψυχής να κάνω ότι δεν βλέπω αυτό που συμβαίνει. Να προσπαθώ -είτε μέσα από ενημερώσεις είτε μέσα από τα βιβλία μου- να φέρω όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους κοντά μου. Θέλω να πω πως δίνουμε μεγαλύτερο βάρος σε όσα έχω οραματιστεί να γίνουν παρά στα όσα άσχημα συμβαίνουν σήμερα. Χωρίς να σημαίνει πως δεν θλίβομαι βαθιά με κάθε κακοποίηση ή με κάθε θάνατο ζώου που μαθαίνω.
Καθημερινά με βομβαρδίζουν με μηνύματα που δείχνουν κακοποιημένα ζώα. Βίντεο που δείχνουν ζώα ακόμη και να ξεψυχούν. Αντιλαμβάνομαι πως δεν υπάρχει σεβασμός. Γνωρίζουν ότι είμαι εκπαιδευτικός και εκείνη την ώρα βρίσκομαι στο σχολείο μου και δεν διστάζουν να στέλνουν όλα τα παραπάνω. Και φυσικά να με καλούν να τρέξω να μαζέψω κάποιο αδέσποτο ζώο, βρίζοντάς με συχνά που δεν το κάνω, ενώ εργάζομαι εκείνη την ώρα. Έχω κάνει πολύ μεγάλο αγώνα για να καταφέρω να διαχωρίσω αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα σήμερα με αυτό που κάνω. Από τη μια την παράνοια που υπάρχει με τις κακοποιήσεις ζώων και όλους εκείνους τους δολοφόνους που κυκλοφορούν ατιμώρητοι κι από την άλλη την αγάπη που έχει πολύς κόσμος πλέον για τα ζώα.
Επίσης δεν θα με ακούσετε ποτέ να λέω “σκότωσε ζώο, κινητοποιηθείτε, γιατί σε λίγο θα σκοτώσει και άνθρωπο”. Είναι κάτι που θεωρώ ότι μεγαλώνει την ανισότητα ανάμεσα σε ζώα και ανθρώπους. Σκότωσε ζώο και εκεί μπαίνει τελεία. Οφείλει να τιμωρηθεί για τη ζωή που αφαίρεσε, φυσικά όπως θα τιμωρούταν αν αφαιρούσε τη ζωή ενός ανθρώπου. Γιατί όχι; Ας μου το εξηγήσει κάποιος και θα το δεχτώ! Αρκεί να μην μου πει ότι τα ζώα είναι κατώτερα των ανθρώπων.
Επομένως, τι πρέπει να αλλάξει;
Αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι η αντίληψη ότι ο άνθρωπος επιβάλλεται στα ζώα. Δεν έχουμε μια σχέση κυριαρχίας με τα ζώα, αλλά μια ισότιμη σχέση. Πρέπει να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας ως Έλληνες. Δεν είναι φιλοζωία το να πάρω έναν σκύλο και να τον βάλω στην αυλή του σπιτιού μου παρατημένο και να του δίνω νερό και φαγητό. Ούτε φυσικά να τον παρατήσω στο μπαλκόνι. Οι σκύλοι εξημερώθηκαν για να γίνουν ισότιμα μέλη της οικογένειάς μας. Ζούνε μαζί μας στο σπίτι μας! Στις αυλές μας θα είναι για πάντα υποψήφια θύματα των κλεφτών και των γειτόνων που δεν τους συμπαθούν. Δεν μπορείς να προστατεύσεις τον σκύλο, αφήνοντάς τον στην αυλή, όπου σίγουρα νιώθει μοναξιά. Εγώ πραγματικά δεν θα μπορούσα να κοιμηθώ και να έχω το ζώο μου εκτός σπιτιού.
Εγώ βέβαια είμαι λίγο “υπερπροστατευτική” μαμά για τους σκύλους μου! Ίσως είναι και όλα όσα έχουν περάσει και το πόσο θεωρώ πολύτιμη τη δεύτερη ευκαιρία στη ζωή τους. Γενικά κάνω πολλές θυσίες στην προσωπική μου ζωή με γνώμονα πάντα να είναι ευτυχισμένοι και ασφαλείς. Δεν είναι κι αυτό καλό πάντα, γιατί δεν ξέρεις να κρατάς ισορροπίες. Ευτυχώς, όλες οι σπουδές μου σχετικά με τη συμπεριφορά σκύλων με καθιστούν ικανή να βρίσκω τη χρυσή τομή. Όμως, έχω τη συνείδησή μου ήσυχη, γιατί τα ζώα μου απολαμβάνουν την αγάπη στο μέγιστο. Γι’ αυτό και τα διέσωσα. Όταν διασώζω ένα ζώο πρέπει να του αφιερώνω όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο, χρήματα και χώρο μου επιτρέπουν οι συνθήκες της ζωής μου.
Πιστεύω πάντως σε κάθε περίπτωση ότι οι άνθρωποι πια θέλουν να αλλάξουν, αρκεί να τους δείξει κάποιος τον τρόπο και τον δρόμο. Άλλωστε, η αγάπη μπορεί να διδαχθεί και τα λάθη μας να διορθωθούν. Δεν μπορείς να αλλάξεις μια άσχημη αρχή, μπορείς όμως πάντα να αλλάξεις ένα τέλος!
